محمد انصار، نویسنده و پژوهشگر گرگانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در گرگان گفت: نشریه کتاب گزار، فصلنامه‌ای بین‌المللی در علوم اسلامی است که صاحب‌امتیاز آن، موسسه آموزش عالی حوزه علمیه اصفهان بوده که شماره جدید آن، ویژه میرداماد ملقب به معلم ثالث است که در ۶ جلد، همراه با مقالاتی به قلم پژوهشگران نامدار ایران روانه بازار نشر شده است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در این اثر، مقاله‌ای بانام «نگاهی به آثار و آراء فقهی میرداماد» از او منتشرشده است، درباره میرداماد و اثرش در این مجموعه، عنوان کرد: نام میرداماد، محمدباقر و او فرزند سید محمد داماد استرآبادی و مادرش، دختر محقق کرکی (محقق ثانی) است. ازآنجاکه پدرش، داماد محقق کَرکَی شد، به «داماد» مشهور شد.
انصار با اشاره به اینکه در هیچ‌یک از منابع، به محل تولد او اشاره‌ای نشده است، گفت: اما برخی از پژوهشگران مانند منوچهر پزشک در کتاب «انفاس یمانی بر حکمت یمانی»، می‌گویند که از سیاق عبارت نویسنده کتاب تاریخ عالم آراء عباسی، می‌فهمند که او اهل استرآباد است.
وی ادامه داد: همچنین سید علی موسوی مدرس بهبهانی هم به همین نتیجه رسیده است و ازاین‌رو، نام کتابش را حکیم استرآباد میرداماد می‌گذارد؛ اما آنچه که قطعی است این بوده که بیشتر منابع، نام پدرش را همراه با پسوند استرآبادی آورده‌اند و این پسوند، به فرزندش رسیده است. هرچند ممکن است خودش، هیچ‌گاه در این شهر نبوده باشد و زندگی هم نکرده باشد. ولی اصالتاً استرآبادی است.
محمد انصار در ادامه درباره هدفش از نگارش مقاله در این شماره از مجله گفت: میرداماد از علمای بزرگ عصر صفویّه بود و در اذهان عموم و پژوهشگران، بیشتر به‌عنوان فیلسوف شناخته‌شده است؛ درحالی‌که او در همه علوم اسلامی به‌ویژه فقه، صاحب‌نظر و از مراجع زمان خود بود.
وی افزود: میرداماد به استفتائات عموم مردم و مسائل دشوار فقیهان، پاسخ داده است و نیز چند کتاب فقهی نوشت که نزدیک به ۲۰ درصد از کل آثار ایشان، می‌شود که برخی از آن‌ها به چاپ رسیده‌اند.
انصار سپس گفت: در آثار فقهی میرداماد، با فتاوایی روبه‌رو می‌شویم که بیشتر فقها یا دست‌کم، نیمی از ایشان، با آن‌ها مخالف هستند. مثلاً از نگاه میرداماد آب قلیل، در برخورد با نجاست، نجس نمی‌شود. طهارت، شرط صحّت روزه نیست. ده مرتبه شیر خوردن در تحقّق محرمیّت رضاعی، کافی است. سنّ کودک شیرخوار، در تحقّق محرمیّت رضاعی شرط نیست. نظریّۀ «عموم‌المنزلة» در محرمیّت رضاعی معتبر بوده و عقد فضولی، مطلقاً باطل است.
وی افزود: در مقاله‌ام، ضمن معرفی آثار فقهی میرداماد، به بررسی تطبیقیِ نظرات خاصّ او با آراء شهید ثانی پرداختم. از نگاه میرداماد، جایگاه والای شهید ثانی، موجب پیروی محض یا اتّخاذ موضع سکوت در قبال آراء او نیست و این ویژگی علمیِ میرداماد، او را در جرگه فقهای ممتاز قرار می‌دهد.
به گزارش ایبنا، محمد انصار دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فقه و حقوق اسلامی، نویسنده و پژوهشگر گرگانی، زاده یکی از محلات قدیمی و فرهنگی شهرستان گرگان (سبزه مشهد) است و تا به امروز آثاری را درباره زیست‌بومش قلمی کرده که می‌توان به عناوینی چون محله سبزه مشهد گرگان، کتابستان حماسه، گل‌های محراب و کتابشناسی استان گلستان و نیز مقالات پر شماری در دانشنامه گلستان و نشریات استان و ملی اشاره کرد.
∎