جوان آنلاین: ریاض پایتخت عربستان دیروز میزبان دومین نشست وزیران خارجه عربی، غربی و ترکیه درباره سوریه بود؛ نشستی که برای اولین بار، «اسعد حسن الشیبانی»، وزیر خارجه دولت انتقالی سوریه نیز به آن دعوت شد؛ چهره‌ای که مسئول روابط خارجی تحریرالشام با رهبران داعش و القاعده بود. نشست ریاض، ادامه نشست عقبه است که تنها چند روز بعد از سقوط بشار اسد در اردن برای چفت‌وبست نظم جدید در سوریه برگزار شد. محور اصلی نشست ریاض، لغو تحریم‌های سوریه است.
وزیران خارجه و مقام‌های بلندپایه ترکیه، عربستان، امارات، قطر، کویت، بحرین و عمان در کنار عراق، لبنان، اردن و مصر دیروز نشستی مشترک را با انگلیس، امریکا و ایتالیا در ریاض برگزار کردند. این نشست که بدون دعوت از روسیه، ایران و چین برگزار شد، ادامه نشست عقبه است که ۲۴ آذرماه ۱۴۰۳، تنها چند روز بعد از سقوط بشار اسد در سوریه برگزار شد، با این تفاوت که در نشست دیروز ریاض، «اسعد حسن الشیبانی»، وزیر خارجه دولت انتقالی سوریه نیز شرکت داشت؛ کسی که با نام قبلی «زید العطار» و نام‌های مستعار «نسیم»، «ابوعائشه»، «حسام الشافعی» و «زید العطار»، وظیفه مکاتبات و هماهنگی میان ابومحمد الجولانی، رهبر تحریرالشام با رهبران داعش و القاعده را بر عهده داشت و در بدو ورود نیز مورد استقبال «ولید بن عبدالکریم الخریجی»، معاون وزیر امور خارجه عربستان قرار گرفت. انتقال مسالمت‌آمیز و فراگیر قدرت سیاسی سوری - سوری، حمایت از یکپارچگی سوریه، بررسی تجاوز‌های رژیم صهیونیستی به این کشور و در نهایت، لغو تحریم‌های سوریه، چهار دستور کار اصلی نشست ۱۴ کشوری بود که با دبیرکل اتحادیه عرب و کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «گی‌یر پدرسون» فرستاده سازمان ملل پشت یک میز نشستند. به رغم دستور کار‌های نسبتاً متعددی که در نشست ریاض روی میز قرار گرفت، ظاهراً بحث تحریم‌های سوریه مهم‌ترین دستور کار نشست بود. بر اساس آمار و ارقامی که www. ajc. org منتشر کرده، در حال حاضر میلیون‌ها دلار دارایی مسدود شده سوریه در بانک‌های خارجی وجود دارد، از جمله ۱۱۲ میلیون دلار در سوئیس، ۱۶۳ میلیون پوند در بریتانیا و ۶۰ میلیارد دلار در لبنان. همچنین مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل تخمین زده که رژیم جدید سوریه برای رسیدگی به بحران اقتصادی و ترمیم خسارات ناشی از جنگ داخلی - که بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود - به کمک فوری بین‌المللی، عمدتاً کمک‌های بشردوستانه و تأمین نفتی که از ایران در زمان اسد وارد می‌شد، نیاز دارد.
حامیان لغو برای حفظ دمشق
فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز یکشنبه بر اهمیت لغو تحریم‌های اعمال شده علیه سوریه تأکید کرد و گفت که حفظ آنها می‌تواند آرزو‌های توسعه این کشور را مختل کند. او گفته که «تحریم‌های یکجانبه و بین‌المللی علیه سوریه باید برداشته شود» تحریم‌هایی که به گفته او «مانع حرکت مردم برادر سوریه برای دستیابی به توسعه می‌شود». آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان که کشورش طی هفته‌های اخیر اتحادیه اروپا را برای لغو تحریم‌های سوریه تحت فشار گذاشته، خواستار به کار بستن «رویکردی هوشمندانه» برای لغو تحریم‌ها علیه سوریه شد. بربوک که پیش‌تر در سفر به دمشق گفته بود لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه به اجرایی شدن «یک فرایند سیاسی فراگیر» در این کشور بستگی خواهد داشت، دیروز در ریاض از اختصاص کمک ۵۰میلیون یورویی (۳/۵۱ میلیون دلاری) کشورش به سوریه خبر داد که دبیرکل شورای همکاری خلیج در افتتاحیه نشست عربی- بین‌المللی درباره سوریه در ریاض گفت: «ما خواستار لغو تحریم‌ها علیه سوریه هستیم.» کاجا کالاس، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا نیز روز یکشنبه به خبرنگاران در ریاض گفت: «اولویت‌های احتمالی برای امداد عبارتند از آن دسته از تحریم‌هایی که مانع ایجاد یک کشور، دسترسی به خدمات بانکی و همه این موارد می‌شوند.» راب گیست پینفولد، تحلیلگر در گفت‌و‌گو با الجزیره گفته که دولت بایدن و کشور‌های اروپایی «در جهتی حرکت می‌کنند که تحریرالشام از آنها در زمینه رفع تحریم‌ها یا حداقل تعلیق تحریم‌ها می‌خواهد.» پینفولد، مدرس کالج کینگ لندن نیز می‌گوید: «ایالات متحده گفته است که تحریم‌ها را در مواردی مانند پرداخت حقوق به کارکنان بخش دولتی برای تأمین انرژی متوقف خواهد کرد و این (موضوعی) حساس است.»
به نظر می‌رسد متحدین جدید سوریه که برخی آنان را کامیابان جدید می‌نامند، با حرکت در جهت لغو تحریم‌های کشوری که یکی از تحریم‌زده‌ترین کشور‌های دنیا به حساب می‌آید، در پی حفظ دمشق در اردوگاهی هستند که بعد از سقوط بشار اسد در آن قرارگرفته است. خبرگزاری آناتولی دیروز از قول کارشناسان نوشت که تأکید می‌کنند که حذف تحریم‌ها، ادغام مجدد در سیستم بانکی جهانی و دسترسی به منابع مالی بین‌المللی برای بهبود اقتصادی سوریه بسیار مهم است. بدون این اقدامات، تولید، تجارت و احیای بازار غیرممکن است. با این حال، نگرانی‌ها نیز جدی است. کارمیت والنسی دیروز در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل نوشت: «اگرچه تحریرالشام در سال‌های اخیر روندی از اعتدال نسبی را پشت سر گذاشته است، اما نگرانی‌هایی وجود دارد که یک ایدئولوژی مذهبی افراطی حاکم شود، یا حداقل، الگو‌های حکومت‌داری استبدادی اتخاذ شود. علاوه بر این، حتی اگر (احمد) الشرع، واقعاً میانه‌روی را پذیرفته باشد، همچنان در محاصره افراط‌گرایان در رهبری سیاسی و نظامی قرار دارد که می‌تواند مانع از تلاش‌های او در ترسیم مسیر جدید و تثبیت چشم‌انداز پیچیده سیاسی سوریه شود.»
مسئله تجاوز اسرائیل
بعد از تحریم‌ها، موضوع ایجاد اجماع میان بازیگران داخلی و خارجی یک چالش جدی برای سوریه خواهد بود. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه دیروز خطاب به کشور‌های عضو اتحادیه عرب گفت: «تمامیت ارضی، وحدت و حاکمیت سوریه به عنوان اصول اساسی باقی مانده است که ما تمام تلاش‌های خود را بر آن پایه‌گذاری می‌کنیم.» او در عین حال، خواستار ادغام نیرو‌های دموکراتیک سوریه در دولت مرکزی در دمشق شد و گفت: «اگر SDF در تلاش برای ادغام با دولت مرکزی صادق است، باید انحلال خود را اعلام کند.» چالش دیگر، موضوع تجاوز اسرائیل به جولان است که در نشست دیروز دمشق تنها در حد صدور بیانیه باقی ماند. جاسم البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در افتتاحیه نشست عربی بین‌المللی درباره سوریه در ریاض گفت: حملات مکرر رژیم اسرائیل به سوریه را محکوم می‌کنیم. وی تأکید کرد: اسرائیل باید از تمامی اراضی سوریه عقب‌نشینی کند و به اشغال جولان پایان دهد. مابقی حاضران نیز اظهاراتی کمابیش شبیه این مقام عربی بیان کردند ولی نشست ریاض راهکاری برای مهار آن نداشت.