به گزارش خبرگزاری ایمنا از البرز، «فرونشست» معضلی که این روزها بیشتر از گذشته استان‌های مختلف کشور را درگیر کرده است را می‌توان حاصل بی موالاتی کردن اهل زمین با مادر طبیعت دانست، یک‌بار با حفرچاه‌های غیرمجاز و مصرف بی رویه آب و بار دیگر با ساخت‌وسازهای غیرمجاز و گودبرداری‌های غیراصولی تیشه به ریشه زمین زده می‌شود و هر ساله آمار فرونشست‌ها رو به افزایش است.
گفته می‌شود بیشتر فرونشست‌ها به واسطه کم آبی زمین رخ می‌دهد و با این تفاسیر روش‌های قدیمی آبیاری اراضی کشاورزی را نیز می‌توان از دیگر عوامل دانست.
کمتر پروژه‌هایی در عرصه منابع طبیعی با هدف مقابله با پدیده فرونشست زمین کلید می‌خورد، آن‌هایی هم که آغاز شده زمان زیادی را برای رسیدن به نتیجه قابل قبول نیاز دارد و ممکن است در بسیاری از موارد فرونشست رخ بدهد.
به نظر می‌رسد برای مقابله با فاجعه‌ای که در صورت سهل‌انگاری ممکن است از راه برسد، چندین گام محکم و بلند از سوی دولت مردان و مردم نیاز است تا هم زمین همچنان به خوش خدمتی خود ادامه بدهد و هم ساکنان زمین با آگاهی بیشتر عمل کنند.
کاهش منابع آب‌های زیرزمینی در استان البرز
البرز را می‌توان کوچک‌ترین استان به لحاظ مساحت جغرافیایی ارزیابی کرد که جمعیت قابل توجهی را در خود جای داده است.
البرز که آخرین استان کشور نیز به شمار می‌رود را می‌تواند سرآمد تمام عوامل ذکر شده در امر فرونشست زمین دانست؛ ۰.۳ درصد از اراضی کشاورزی کشور در استان البرز واقع شده است که با همین ظرفیت کوچک مقیاس دو درصد از نیاز کشور را تأمین می‌کند.
عبدالرضا بازدار، مدیرکل جهاد کشاورزی استان البرز با اشاره به اینکه با کاهش منابع آب‌های زیرزمینی در استان البرز روبه‌رو هستیم و همین رو از سال‌های گذشته به صورت جدی به حوزه آبیاری نوین ورود کرده‌ایم، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: با بهره‌گیری از ایده‌های دانش‌بنیان و ظرفیت نیروهای انسانی نخبه این مهم را در اراضی کشاورزی استان اجرایی کرده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر نیمی از اراضی کشاورزی استان البرز به روش نوین آبیاری می‌شود، تصریح می‌کند: در این میان درخواست شد تا منابع اعتباری کافی برای ادامه روند محقق شود؛ این عملیات برای یک سال گذشته بیش از ۱۰ میلیارد تومان صرف هزینه داشته است.
مدیرکل جهاد کشاورزی استان البرز مساحت اراضی کشاورزی استان البرز را ۵۳ هکتار عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: ۴۵ هزار هکتار از اراضی قابلیت مجهز شدن به آبیاری نوین را دارد و طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته در برنامه هفتم مقرر شد برای چهار سال آینده اقداماتی در راستای سازگاری با کم آبی در سایه همکاری با وزارت نیرو اجرایی کنیم.
بازدار از افزایش ۵۴ درصدی عملکرد آبیاری در اراضی مجهز به سیستم‌ها نوین خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: حداکثر توان و تلاش خود را به‌کار گرفته‌ایم تا جایی که ممکن است اراضی استان را به سیستم‌های آبیاری نوین مجهز کنیم، در این میان ضمن همراهی دولت به همراهی مردمی نیز نیاز داریم.
وی می‌افزاید: ارائه خدمات در بعضی از نقاط استان به واسطه محدودیت زیرکشت که در پی ساخت‌وسازهای غیرمجاز رقم خورده است، به صورت قانونی ممکن نیست.
مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز و ارائه خدمات به آن‌ها
ساخت‌وسازهای غیرمجاز علاوه بر گودبرداری غیراصولی در اراضی کشاورزی و اجرای سیستم نوین آبیاری به منظور جلوگیری از هدررفت منابع آبی و خشک شدن زمین مشکل ساز می‌شود.
همین یک سال پیش بود که فرونشست زمین در حصارک کرج به واسطه گودبرداری غیرمجاز اتفاق افتاده بود، مدیریت شهری کرج در حاشیه این حادثه ادعای بی خبری می‌کرد و اعلام کرده بود که هیچ مجوزی برای این گودبرداری صادر نشده است.
این پایان ماجرای رانش زمین نیست؛ خیابان شهید بهشتی کرج که محل تردد خودروهای متعددی است در پی بارش‌های سیل‌آسا دچار فرونشستی به عمق ۱۰ متر شد و شهروندان کرجی را در شوک عجیبی فروبرد.
این خطر که بیخ گوش البرزنشینان است را یکی از فعالان رسانه‌ای استان «بمب ساعتی» نامیده که هر لحظه ممکن است منفجر شود، گویا که مادر هستی عصبانی است و از صبوری برای زمینیان خسته شده است.
نباید فراموش کنیم هر سازه غیرمجازی که ساخته می‌شود از یک جهت دیگر هم خطرساز است، آن هم دریافت خدمات است در حالی که زیرساخت کافی برای آن وجود ندارد.
از طرفی بسیاری از این سازه‌های غیرمجاز در مناطق خوش آب هوای استان رقم می‌خورد که منجر به ویلاسازی، آبیاری باغچه‌های غیرمجاز و استخرهای داخل باغ ویلاها است.
تمام این موارد بارها و بارها از سوی مردم مطالبه‌گری شده است و مدیران نیز طی مصاحبه‌هایی منع این اقدامات را یادآور می‌شوند اما لازم است عزم راسخ‌تری وجود داشته باشد.
جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز
داوود نجفیان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: همانطور که بارها اعلام کرده‌ایم منابع و ذخایر آبی استان البرز در شرایط مساعدی قرار ندارد.
وی اضافه می‌کند: در پی تغییرات اقلیمی و مصرف بی‌رویه آب، دشت‌های استان امروز در کنار رودخانه‌ها و سفره‌های زیرزمینی همگی معضل و مشکلات متعددی را پیش‌رو دارد و طبق ارزیابی‌های صورت گرفته امروز چاه‌های آب موجود در استان به عمق ۳۰۰ متر رسیده است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان البرز خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر دشت‌های استان در مناطق خشک و نیمه‌خشک با فرونشست ۳۰ تا ۷۰ سانتی‌متری روبه‌رو است و این زنگ خطر بسیار جدی برای استان تلقی می‌شود.
نجفیان از انجام طرح تغذیه مصنوعی آب برای مقابله با حفر چاه‌های غیرمجاز خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: برای گذر از این بحران در موقعیت کم بارشی که وجود دارد تنها نیازمند عزم همگانی هستیم و نباید از مسئله مهم فرهنگ‌سازی و مصرف بهینه غافل باشیم.
وی با اشاره به وجود ۱۱ هزار چاه غیرمجاز آب در دشت‌های ممنوعه استان تاکید می‌کند: ظرف سال‌های گذشته اعتبار قابل توجهی برای مقابله با این چاه‌های آب به‌کارگیری شده، اما هنوز بی نتیجه مانده است.
طی سال‌های گذشته طرح تغذیه مصنوعی دشت فردیس با میزان ذخیره آبی ۵۰ تا ۶۰ میلیون مترمکعب به بهره‌برداری رسیده است، همچنین طرح مصنوعی دشت هشتگرد با میزان ذخیره ۱۵ میلیون مترمکعب از دو سال پیش فعال و روند اجرای طرح‌های فشند، ساوجبلاغ و کرج نیز با سرعت بیشتری در حال اجرا است.
بهره‌گیری از ظرفیت انسانی
غلامرضا اسکندریان، رئیس جهاد کشاورزی استان البرز عنوان می‌کند: ۷۰ درصد طرح بررسی فرونشست زمین در مناطق مختلف این استان انجام شده است؛ این طرح‌ها از جمله راهبردهای رویارویی با پدید فرونشست زمین که ظرف سال جاری به پایان خواهد رسید.
وی ادامه می‌دهد: در این بخش توانمندسازی جامعه و به طور مشخص گروه کودک و نوجوان در دوره‌های عمومی و جوانان در دوره‌های مهارت‌آفرینی قرار گرفتند که فرهنگ‌سازی در راستای مقابله با تشدید عوامل فرونشست از جمله اینها بود.
رئیس جهاد کشاورزی استان البرز تصریح می‌کند: اینها ابتدای راه است و پژوهش زمانی به ثمر خواهد رسید که به خدمت تبدیل شده باشد، از این رو توان خود برای ایجاد تعامل و تفاهم با دستگاه‌های خدمات‌رسان و اجرایی را به‌کار خواهیم گرفت.
مصرف بی رویه آب در استان البرز
علی شیرین‌زاد، نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد در مجلس شورای اسلامی دراین‌باره به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: طی بررسی مرکز پژوهش‌های دفتر، البرز در کشور دومین استانی است که با بحران فرونشست روبه‌رو است.
وی می‌افزاید: یکی از دلایل این امر وجود آمار بالای مهاجرت است که منجر به مصرف بی رویه آب در استان می‌شود، در این میان طبق ارزیابی صورت گرفته تنها ۲۰ درصد از مصرف آب البرزی‌ها از طریق دو سد طالقان و کرج تأمین می‌شود و باقیمانده از طریق چاه‌های آب حفر شده در استان است.
این نماینده مجلس اضافه می‌کند: افزایش سهم استان البرز از سدهای کرج و طالقان به صورت جدی در دست پیگیری قرار دارد که امیدواریم در آینده نزدیک اخبار خوبی به ساکنان البرز بدهیم.
امروز اراضی مناطق جنوبی و غربی استان البرز در دشت‌های اشتهارد، نظرآباد و ساوجبلاغ بیشتر از دیگر نقاط استان با خطر فرونشست روبه‌رو است در حالی که رانش زمین در شهرستان طالقان نیز ظرف ادوار گذشته خطرات بسیاری به بار آورده است.