سه آیه انتهایی سوره مبارکه ضحی ناظر بر انجام مجموعه وظایفی است؛ توجه به یتیم، توجه به سائل و توجه و ذکر نعمت‌های الهی. همانطور که در قسمت قبل گفته شد، باید نعمت‌های پروردگار را شکرگزار باشیم که این شکر، شکر قلبی است، اما همانطور که اشاره شد، شکر مراتب دیگری هم دارد و شکر عملی و زبانی از جمله دیگر مراتب آن است و در این سه آیه به آن پرداخته شده است.

 

شکر عملی این است که انسان بر انجام وظایفش متمرکز باشد و آنها را انجام دهد. در این سه آیه وظایفی برای پیامبر(ص) تعیین شده است؛ اینکه یتیمی را مورد قهر خود قرار ندهد و با او بدرفتاری نکند، همچنانکه ایشان خودشان هم درد یتیمی چشیده بودند و در نتیجه به ایشان توصیه می‌شود که وقتی یتیمی به نزد تو آمد، همانطور که خداوند تو را در یتیمی پناه داد، به او پناه بده.

 

در آیه بعد گفته می‌شود که سائل و نیازمند را از خود مران و درخواست مالی او را اجابت کن، همچنانکه خود پیامبر هم گرفتاری مالی داشتند و فقر را تجربه کرده بودند و خداوند همانگونه که ایشان را فقیر یافت و بی‌نیاز کرد، حال به پیامبر خود توصیه می‌کند که نیازمند را از خود نرانده و به او عطایی داشته باشد که اینها مصادیق شکر عملی است. اما در آیه پایانی گفته می‌شود که نسبت به آنچه پروردگار به تو از نعمات ارزانی داشته است، آنها را اظهار و بیان کن که این امر نیز مصداق شکر زبانی است. بر این اساس روایتی از امام محمد باقر(ع) نقل است که هرگاه به شما خوبی می‌رسد، بهتر این است که این مسئله را با برادران خودتان در میان بگذارید و به آنها بگویید که این خوبی به من رسیده و به واسطه اظهار آن شاکر باشید.

 

این سه آیه، بُعد دیگری از حال خوب را برای ما آشکار می‌کند و آن هم تمرکز بر انجام وظایف است که برعهده انسان گذاشته شده و اگر انسان بر وظایف خودش و آنچه برعهده اوست، متمرکز و مشغول به انجام آنها باشد، هیچگاه حال بد به سراغش نخواهد آمد.

 

از منظر دیگر بخشی از حال بد انسان ناشی از بی‌عملی و بیکاری اوست که زمینه را برای آغاز فکر و خیال که به تبع آن ترس‌ها و حزن‌ها نیز به سراغش می‌آید، فراهم می‌کند و لذا توصیه می‌شود که به شکل مداوم مشغول انجام کارهایمان باشیم. حتی جایی در سوره «انشراح» که باید گفت به پیوست این سوره نازل شده است با این توصیه روبرو هستیم که همین که از انجام کاری فارغ شدی به کار دیگری مشغول باش و به این واسطه به سمت پروردگارت میل کن و لذا استمرار در انجام وظیفه و تمرکز در کارها از جمله توصیه‌های سوره ضحی و سوره انشراح برای داشتن حال خوب است.

 

در مجموع، این سوره و سوره انشراح سه مسیر یا سه راهکار را از سه جنبه مختلف به ما نشان می‌دهد که به واسطه آنها می‌توانیم حال خودمان را خوب کنیم. ابتدا این سوره امید به آینده می‌دهد و بر این نکته صحه می‌گذارد که قطعاً آینده تو از گذشته‌ا‌ت به مراتب بهتر است و در نگاه بعدی می‌گوید که منظر مثبت به گذشته داشته باش و اگر در گذشته مشکلات و کمبودهایی داشتی که بخشی از آن برطرف شده و در آینده نیز مابقی برطرف خواهد شد و لذا غم و غصه نسبت به گذشته نداشته باش و راهکار سوم نیز تمرکز بر انجام وظیفه است؛ اینکه مشغول کارت باش و به مسیری که در حال پیمودن آن هستی ادامه بده و به این واسطه یعنی امید به آینده، مثبت‌نگاری نسبت به گذشته و تمرکز بر انجام امور محوله، می‌توان حال خوب را برای خود به ارمغان آورد. 

 

امید است که بتوانیم از محضر قرآن بیش از پیش بهره‌مند باشیم.»