باشگاه خبرنگاران جوان؛ خدیجه احمدی ـ در دنیای امروز، بحران‌های زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های جهانی تبدیل شده است؛از این رو، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی به عنوان راهی مؤثر برای کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی و تأمین نیاز‌های انرژی در بسیاری از کشور‌ها در اولویت قرار گرفته است.
ایران با برخورداری از منابع گسترده انرژی خورشیدی، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد و استان قم به‌واسطه دارا بودن ۳۰۰ روز آفتابی در سال یکی از بهترین نقاط کشور برای بهره‌برداری از این انرژی پاک شناخته می‌شود. با این حال، علی‌رغم ظرفیت‌های بالای این استان در تولید انرژی خورشیدی، چالش‌ها و موانعی در مسیر تحقق این هدف وجود دارد که نیازمند تدابیر دقیق و همکاری‌های گسترده بین بخش‌های دولتی و خصوصی است.
استان قم در مسیر توسعه انرژی خورشیدی
استاندار قم در آخرین جلسه شورای اداری استان، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی این استان معرفی کرد.
او با اشاره به ویژگی‌های اقلیمی استان و روز‌های آفتابی بسیار، از این ظرفیت به عنوان فرصتی بی‌نظیر برای توسعه استفاده از انرژی خورشیدی یاد کرد. استاندار قم همچنین اعلام کرد که اقدامات اولیه برای احداث ۱۳۰ مگاوات ظرفیت تولید برق خورشیدی در استان آغاز شده است و این پروژه‌ها از سال آینده به تدریج وارد مدار بهره‌برداری خواهند شد.
این طرح‌ها می‌تواند در کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی و تأمین برق مورد نیاز استان به‌ویژه در فصول پیک مصرف، نقش بسزایی ایفا کند. علاوه بر این، استاندار قم از معرفی چند سایت دو هزار هکتاری به وزارت نیرو خبر داد که با هدف تولید حداقل هزار و ۵۰۰ مگاوات برق خورشیدی در نظر گرفته شده است.
این اقدام‌ها نشان‌دهنده عزم جدی مسئولان استان قم برای بهره‌برداری از منابع انرژی خورشیدی و حرکت به سوی توسعه پایدار است. با این حال، برای تحقق این اهداف بلندمدت، توجه به برخی چالش‌ها و موانع موجود ضروری است.
چالش‌ها و موانع موجود در مسیر توسعه انرژی خورشیدی
در حالی که استان قم از ظرفیت‌های زیادی برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی برخوردار است، موانع و چالش‌هایی نیز در مسیر توسعه این صنعت وجود دارند که باید برای رفع آنها تدابیر مناسبی اتخاذ شود.
یکی از چالش‌های اساسی در این زمینه، محدودیت‌های مالی است. پروژه‌های بزرگ مقیاس انرژی خورشیدی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان هستند و تأمین منابع مالی برای اجرای این پروژه‌ها از مهم‌ترین دغدغه‌ها به شمار می‌آید. به‌ویژه در شرایط کنونی که منابع دولتی محدود است، جذب سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و استفاده از تسهیلات مالی می‌تواند به حل این مشکل کمک کند.
چالش دیگر، موانع فنی و زیرساختی است. برای نصب و راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی، نیاز به زیرساخت‌های مناسب همچون شبکه‌های انتقال و توزیع برق و همچنین تجهیزات نگهداری و تعمیرات داریم.
در برخی از مناطق استان قم، به‌ویژه در مناطق روستایی، ممکن است این زیرساخت‌ها به‌طور کامل فراهم نباشد که این امر می‌تواند باعث تأخیر در اجرای پروژه‌ها شود. این موانع فنی به‌ویژه در صورت عدم توجه به آنها می‌تواند روند توسعه این انرژی پاک را کند.
یکی دیگر از چالش‌های مهم در این زمینه، کمبود آگاهی عمومی و مقاومت در برابر تغییرات است. بسیاری از مردم به دلیل ناآگاهی از مزایای انرژی خورشیدی یا ترس از هزینه‌های اولیه بالا، ممکن است تمایلی به سرمایه‌گذاری در این حوزه نداشته باشند. این نگرانی‌ها می‌تواند با افزایش آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌های عمومی در خصوص مزایای استفاده از انرژی خورشیدی و تأثیرات مثبت آن بر کاهش هزینه‌های برق و حفظ محیط‌زیست برطرف شود.
گام‌های عملی در جهت توسعه انرژی خورشیدی
با وجود چالش‌های موجود، مسئولان استان قم در حال انجام اقداماتی عملی برای توسعه انرژی خورشیدی در سطح استان هستند. مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق قم اعلام کرد که در راستای این هدف، یک تفاهم‌نامه با کمیته امداد امام خمینی (ره) استان امضا شده است که بر اساس آن ۴۰۰ نیروگاه خانگی خورشیدی احداث خواهد شد. تاکنون ۱۶۰ پنل خورشیدی در مرحله نصب قرار دارد و این پروژه‌ها می‌تواند در کاهش هزینه‌های انرژی خانوار‌ها و تأمین برق پاک برای استان مؤثر باشد.
یوسف صادقی همچنین از برنامه‌ریزی برای احداث ۴۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی در استان قم خبر داد و افزود که امید است تا پایان سال آینده، ۸۰ مگاوات از این ظرفیت به مرحله بهره‌برداری برسد. این پروژه‌ها می‌تواند در تأمین نیاز‌های برق استان به‌ویژه در تابستان‌های گرم و پیک مصرف مؤثر باشد.
در حال حاضر نیز ۱۸ مگاوات انرژی خورشیدی در استان قم تولید می‌شود که اگرچه این مقدار قابل توجه است، اما همچنان با ظرفیت تولید نیروگاه‌های دیگر استان همچون نیروگاه سیکل ترکیبی قم که ۶۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند، فاصله دارد.
چالش‌ها و راهکار‌های رفع آنها
اگرچه اقدامات انجام‌شده و برنامه‌های آینده استان قم در زمینه انرژی خورشیدی بسیار مثبت و امیدوارکننده است، اما همچنان چالش‌هایی در مسیر توسعه این منابع وجود دارد که باید برای رفع آنها برنامه‌ریزی‌های دقیقی صورت گیرد.
یکی از این چالش‌ها، رقابت با منابع انرژی فسیلی است. در حال حاضر، استفاده از سوخت‌های فسیلی همچنان از نظر هزینه به‌صرفه‌تر است و این موضوع می‌تواند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی را کند.
برای مقابله با این مشکل، استفاده از سیاست‌های حمایتی همچون تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی و تضمین خرید برق تولیدی از منابع خورشیدی می‌تواند در توسعه سریع‌تر این انرژی مؤثر باشد.
مشکل دیگر، بوروکراسی و پیچیدگی‌های اداری است. فرآیند طولانی برای دریافت مجوز‌ها و هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی می‌تواند سبب تأخیر در اجرای پروژه‌ها شود. برای رفع این مشکل، نیاز به اصلاح برخی قوانین و تسهیل فرآیند‌های اداری داریم تا اجرای پروژه‌ها تسریع یابد و سرمایه‌گذاران با مشکلات کمتری روبه‌رو شوند.
نتیجه‌گیری
استان قم با دارا بودن ظرفیت‌های فراوان در زمینه انرژی خورشیدی و عزم جدی مسئولان برای بهره‌برداری از این منابع، می‌تواند به یکی از پیشگامان تولید برق خورشیدی در کشور تبدیل شود. با این حال، برای دستیابی به این هدف، توجه به چالش‌ها و موانع موجود از جمله محدودیت‌های مالی، کمبود زیرساخت‌های فنی و مشکلات اداری ضروری است.
با رفع این موانع از طریق تسهیلات مالی، اصلاح قوانین و افزایش آگاهی عمومی می‌توان گام‌های مؤثری در جهت توسعه پایدار استان برداشت. با هم‌افزایی بخش‌های دولتی، خصوصی و مردم، استان قم می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید انرژی خورشیدی در کشور تبدیل شود و در تأمین برق پاک و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نقش مهمی ایفا کند.