به گزارش سرویس علم و فناوری تابناک، اینترنت طبقاتی به سیستمی اطلاق می‌شود که در آن دسترسی به اینترنت بر اساس موقعیت اجتماعی، شغلی یا تحصیلی افراد متفاوت است. در این مدل، برخی گروه‌ها مانند اساتید، دانشجویان یا کارآفرینان به اینترنت پرسرعت و بدون محدودیت دسترسی دارند، در حالی که عموم مردم با محدودیت‌های شدید مواجه هستند.
این رویکرد اخیراً در ایران با طرح رفع فیلتر یوتیوب برای اساتید و دانشجویان آموزش عالی مطرح شده است. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، حسین سیمایی صراف، از رایزنی برای رفع مسدودی یوتیوب برای این گروه خبر داده و اعلام کرده است که این پلتفرم نقش مهمی در آموزش و پژوهش دارد.
رویکرد وزارت علوم و واکنش وزارت ارتباطات
وزیر علوم با تأکید بر نقش آموزشی یوتیوب، گزارشی مستدل به کمیته تعیین مصادیق مجرمانه ارسال کرده و امیدوار است با رفع فیلتر این پلتفرم، دسترسی اساتید و دانشجویان به منابع آموزشی بهبود یابد. با این حال، علیرضا عبداللهی‌نژاد، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات، این موضوع را یک توافق بین وزارت علوم و دادستانی دانسته و تأکید کرده که این وزارتخانه اعتقادی به اینترنت طبقاتی ندارد. وی اشاره کرده که احتمالاً منظور وزیر علوم از ذکر وزارت ارتباطات، بحث رایگان کردن اینترنت در دانشگاه‌ها بوده است.
چالش‌های اینترنت طبقاتی
اینترنت طبقاتی با چالش‌های جدی اخلاقی و اجتماعی مواجه است. اولاً، این رویکرد نابرابری دیجیتالی را تشدید می‌کند و دسترسی به اطلاعات را به یک امتیاز برای گروه‌های خاص تبدیل می‌کند. این موضوع می‌تواند به شکاف آموزشی و اقتصادی بیشتر بین اقشار مختلف جامعه منجر شود. ثانیاً، اینترنت طبقاتی می‌تواند به عنوان ابزاری برای کنترل اطلاعات و محدود کردن آزادی بیان استفاده شود. به عنوان مثال، در حالی که اساتید و دانشجویان به یوتیوب دسترسی دارند، عموم مردم همچنان با فیلترینگ مواجه هستند.
واکنش کاربران فضای مجازی به طرح اینترنت طبقاتی
واکنش کاربران فضای مجازی و مخصوصا ایکس (توئیتر) به طرح اینترنت طبقاتی در ایران عمدتاً منفی بوده و نشانگر نگرانی و مخالفت گسترده‌ای است که در میان جامعه آنلاین وجود دارد. این طرح که به معنای تقسیم‌بندی دسترسی به اینترنت بر اساس معیار‌هایی مانند شغل، سن، و جایگاه اجتماعی است، به عنوان یک اقدام تبعیض‌آمیز و ناقض حقوق شهروندی دیده می‌شود.
کاربران به نقض حقوق بنیادین دسترسی به اطلاعات اشاره کرده‌اند و این طرح را یک نوع آپارتاید دیجیتالی خوانده‌اند. بسیاری از کاربران اینترنت طبقاتی را محکوم کرده و آن را روشی برای سرکوب دیجیتالی و کاهش مطالبه‌گری در جامعه می‌دانند. آنها بر این باورند که این طرح باعث می‌شود عده‌ای به دسترسی‌های بیشتری نسبت به دیگران دست یابند که این امر به نابرابری‌های موجود دامن می‌زند.
برخی از کاربران به این نکته اشاره داشته‌اند که دولت به جای این طرح، باید به دنبال رفع فیلترینگ کامل باشد، نه اینکه به دسترسی‌های محدود و کنترل شده اکتفا کند. نگرانی‌هایی نیز در مورد افزایش هزینه‌های اینترنت و کاهش سرعت برای عموم مردم مطرح شده است.
کاربران تویتر همچنین به شفافیت و اعتبار طرح اشاره کرده‌اند و برخی وعده‌های دولت را در این زمینه ریاکارانه توصیف کرده‌اند. به طور کلی، واکنش‌های منتشر شده در تویتر نشان‌دهنده یک موج بزرگ مخالفت با این طرح است، با هشتگ‌هایی مانند #نه_به_اینترنت_طبقاتی که برای بیان مخالفت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.