قدس؛ نقش رئیس‌جمهور براساس اصل ۴۹ قانون اساسی لبنان، به عنوان رئیس دولت و نماد وحدت ملی تعریف شده است. رئیس‌جمهور مسئول حفظ قانون اساسی، حفاظت از استقلال لبنان و حفظ تمامیت سرزمینی آن است؛ وی به عنوان فرمانده عالی نیروهای مسلح، زیر نظر شورای وزیران فعالیت می‌کند و ریاست شورای عالی دفاع را هم بر عهده دارد.
نبیه بری، رئیس پارلمان در تلاش برای شکستن بن‌بستی دو ساله و فعال کردن دوباره نهادهای دولتی فلج شده کشور، در حالی خواستار تشکیل پارلمان در ۹ ژانویه برای انتخاب رئیس‌جمهور شده است که به نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی لبنان، انتخاب رئیس‌جمهور اتفاقی مهم‌تر از پر کردن صندلی خالی در کاخ ریاست جمهوری باشد، چرا که این کشور در یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی در تاریخ خود فرو رفته است؛ وضعیتی که با تجاوز اخیر اسرائیل به این کشور بدتر شده است و مناطق وسیعی از کشور را ویران کرده است. این کشور با کمبود شدید برق، آب سالم و دارو مواجه است؛ شرایطی که مردم را به‌شدت تحت فشار قرار می‌دهد.
روند انتخاب رئیس‌جمهور در لبنان
انتخاب رئیس‌جمهور در لبنان با رأی مخفی در پارلمان صورت می‌گیرد؛ در دور اول، اکثریت دو سوم (۸۶ از ۱۲۸ نماینده) لازم است. در صورت نیاز به دورهای بعدی، اکثریت ساده (بیش از ۵۰درصد) برای انتخاب رئیس‌جمهور کافی است. دوره ریاست جمهوری ۶سال طول می‌کشد و انتخاب دوباره تا ۶سال پس از پایان دوره اول ممنوع است. به منظور واجد شرایط بودن برای نامزدی، افراد باید معیارهای واجد شرایط بودن برای عضویت در پارلمان را داشته باشند و با هیچ مانع قانونی مواجه نشوند. قضات و کارمندان ارشد دولتی در حین خدمت و تا دو سال پس از کناره‌گیری، بازنشستگی یا پایان کار، واجد شرایط نامزدی نیستند.
توافقی بر سر هیچ یک از نامزدها وجود ندارد
منابعی در بیروت به الجزیره گفتند با وجود فوریت و ضرورت انتخاب رئیس‌جمهور، احزاب سیاسی هنوز بر سر نامزد مشخصی به توافق نرسیده‌اند. با توجه به اختلافات عمیق موجود در پارلمان لبنان که در آن هیچ جناحی اکثریت را در اختیار ندارد، انتخاب شدن بدون توافق قبلی دشوار است.
در این زمینه «علا موسی» سفیر مصر در لبنان روز جمعه به الجدید گفت: احزاب سیاسی در لبنان در تلاش هستند بر سر یکی از دو یا سه نامزد ریاست جمهوری پیش از جلسه رأی‌گیری ریاست جمهوری به توافق برسند. لبنان از زمان پایان دوره ریاست جمهوری میشل عون در اکتبر ۲۰۲۲ بدون رئیس‌جمهور بوده است و هیچ یک از گروه‌ها و دو جناح مهم داخلی، اکثریت لازم برای انتخاب یک نامزد مشخص را ندارند و از طرفی نمی‌توانند به اجماع برسند. با این حال به نوشته روزنامه الرأی کویت، برخی کارشناسان بر این عقیده هستند نشانه‌هایی مبنی بر حاکم شدن واقع‌گرایی بر انتخاب‌ها و اقدامات تمامی طرف‌ها وجود دارد و آن‌ها حرکات خود را براساس محدود کردن خسارات می‌سنجند.
نامزدهای احتمالی چه کسانی هستند؟
در میان اسامی مطرح شده برای نامزدی احتمالی ریاست‌جمهوری لبنان، نام ژنرال جوزف عون فرمانده کنونی ارتش، «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المردة، «سمیر عساف» بانکدار نزدیک به امانوئل مکرون رئیس دولت فرانسه، «سمیر جعجع» رئیس حزب نیروهای لبنانی، «فرید بوستانی» و «نعمت فرم» نمایندگان پارلمان و «زیاد بارود» وزیر کشور سابق لبنان به چشم می‌خورد.
جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان که از وی به عنوان یکی از نامزدهای اصلی ریاست جمهوری نام برده می‌شود به تازگی به عربستان سفر کرده و از سوی خالد بن سلمان، وزیر دفاع این کشور مورد استقبال قرار گرفت؛ بازدیدی که نشانه‌هایی فراتر از مسائل امنیتی و نظامی دارد و به ابعاد سیاسی مهمی اشاره می‌کند که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. در همین زمینه، روزنامه الرأی کویت ضمن اشاره به سفر قریب‌الوقوع فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان به بیروت که به احتمال زیاد پیش از تاریخ انتخابات انجام خواهد شد، نوشت: این سفر می‌تواند تأثیر زیادی بر روند انتخاباتی و سیاست‌های داخلی لبنان داشته باشد؛ عربستان به شکل سنتی همواره از سمیر جعجع در تحولات سیاسی لبنان حمایت کرده است اما به نظر می‌رسد این‌بار جوزف عون نامزد مورد حمایت ریاض خواهد بود و سفر فرحان به بیروت برای ایجاد هماهنگی میان عون و جعجع است.
حزب‌الله به عنوان یکی از دو جناح اصلی لبنان که هم در مجلس و هم در دولت نمایندگانی دارد، اعلام کرده از نامزدی «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المرده حمایت می‌کند. «حسین الحاج حسن» عضو فراکسیون وفاداری به مقاومت در پارلمان لبنان در این باره گفت: نامزد اعلامی ما در انتخابات ریاست جمهوری «سلیمان فرنجیه» رئیس جریان المردة است.
جریان المرده در سال ۱۹۸۲ توسط خاندان فرنجیه در شهر زغرتا محل اصلی زندگی مسیحیان مارونی در شمال لبنان تأسیس شد؛ این جریان، بخشی از ائتلاف ۸ مارس، یکی از جناح‌های سیاسی لبنان است که در سال ۲۰۰۵ در پی گردهمایی حزب‌الله در بیروت در مخالفت با خلع سلاح حزب‌الله، حمایت از نظام سوریه و مقاومت در برابر اسرائیل به صورت جبهه متحدی از حزب‌الله، حزب امل به رهبری نبیه بری و جنبش میهنی آزاد به رهبری میشل عون تشکیل شد.
این در حالی است که برخی رسانه‌ها با اشاره به اظهارات اخیر شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله که در سخنرانی اخیرش اعلام کرد این گروه ممکن است رویکرد مشارکتی‌تری اتخاذ کند و از تلاش‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهور و کمک به بازسازی حمایت کند، از تغییر احتمالی رویکرد مقاومت لبنان خبر می‌دهند. این اظهارات در حالی عنوان می‌شود که حزب‌الله اعلام کرده در انتخابات اخیر بر انتخاب ژنرال جوزف عون وتو نخواهد گذاشت و تنها وتو آن‌ها درباره نامزدی احتمالی سمیر جعجع خواهد بود؛ البته نمایندگان حزب‌الله تأکید کرده‌اند، وتو نکردن نامزدی «جوزف عون» به معنای حمایت حزب‌الله از او نیست.
«سمیر جعجع» دیگر نامزد ریاست جمهوری لبنان، مهره مورد نظر آمریکا، فرانسه، رژیم صهیونیستی و برخی رژیم‌های عربی است. سمیر جعجع تلاش دارد با انزوای جریان‌های وابسته به مقاومت، خود را به عنوان رئیس‌جمهور آینده لبنان بر این کشور تحمیل کند.
گفت‌وگوها و جلسات برای توافق بر سر یکی از نامزدها در میان جناح‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی در لبنان در حالی رخ می‌دهد که نامزد ریاست جمهوری در انتخابات باید با اکثریت ۸۶ رأی در دور اول و اکثریت مطلق ۶۵ در دور دوم در مجلسی متشکل از ۱۲۸ نماینده به پیروزی برسد. در حال حاضر هیچ نامزدی وجود ندارد که بتواند آرای لازم را چه در دور اول و چه در دور دوم کسب کند. یکی از موانع در رأی‌گیری‌های قبلی، به حد نصاب نرسیدن دور اول بود که مانع از انتخاب رئیس‌جمهور تنها با ۶۵رأی شد. این بار، رئیس مجلس اطمینان داده بلوک ۲۷نفره شیعه از مجلس خارج نخواهد شد و آماده است در رأی‌گیری‌های بعدی تا انتخاب رئیس دولت جدید شرکت کند و به نمایندگان مهلت دهد در دورهای مختلف رایزنی کنند.