به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، شبکه تلویزیونی الجزیره در برنامه اخیر «اینساید استوری» خود با حضور «حسن احمدیان» استاد دانشگاه تهران «الی گرانمایه» از اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» و «تریتا پراسی» رئیس موسسه «کوئینسی» به بررسی مذاکرات آتی هسته ای میان ایران و تروئیکای اروپایی پرداخت. این برنامه در قالب چند بخش در گروه سیاست خارجی ایرنا منتشر خواهد شد که در ادامه بخش اول از این گفت و گو آمده است.
چرا مذاکرات در زمان کنونی صورت می گیرد؟ چرا فرانسه، انگلیس، آلمان در این مقطع زمانی حساس می خواهند با ایران مذاکره کنند؟
حسن احمدیان: درباره برجام یا تحولات مرتبط با آن اتفاق خاصی رخ نداده است بلکه آنچه اهمیت دارد، بازگشت دونالد ترامپ به قدرت و همچنین مکانیسم «اسنپ بک» است که در توافق تعبیه شده بود. این دو موضوع ممکن است روابط میان ایران با اروپا و آمریکا را دچار تنش کند که البته ایرانی ها در تلاش برای جلوگیری از تشدید تنش ها هستند. موضوعات جدید دیگری مانند مسئله اوکراین و فلسطین هم بر روابط ایران با اروپا تأثیر می گذارند، مواردی که به نظر می رسد به پرونده مذاکرات اضافه شوند. همانطور مقامات ایرانی اعلام کرده اند، تهران در تلاش است تا هرگونه تشدید تنش را متوقف کند که البته با توجه به لفاظی های واشنگتن و همچنین موضع تند طرف های اروپایی در مورد ایران، کار سختی به نظر می رسد.
آقای پارسی، شما کتابی در رابطه با توافق میان ایران با آمریکا نوشته اید. سوالی که اکثر مردم دارند بسیار ساده است، توافقی وجود داشت که ایران به آن پایبند بود و سپس این توافق توسط دونالد ترامپ کنار گذاشته شد. چرا نباید به معامله ای که قبلا وجود داشت برگردیم؟
تریتا پارسی: این دقیقاً همان کاری است که دولت بایدن باید انجام می داد. بایدن به جای بازگشت فوری به توافق از طریق یک فرمان اجرایی، تصمیم گرفت از تحریم های ترامپ به عنوان اهرم فشار علیه ایران استفاده کند تا ببیند آیا می تواند به توافق بهتری دست پیدا کند، اقدامی که هیچ دستاوردی برای او نداشت. بایدن در نتیجه این کار وضعیتی را ایجاد کرد که طی آن برجام دیگر بی جان شده است و همچنین ممکن است اسنپ بک توسط اروپایی ها در چند ماه آینده اعمال شود، اتفاقی که به احتمال زیاد باعث خروج ایران از ان‌پی‌تی می شود و ما شاهد یک فاجعه بزرگ در این پرونده خواهیم بود. اگر بایدن به مذاکرات باز می گشت دچار این مشکلات نمی شدیم ، بلکه به احتمال زیاد شاهد رفتار متفاوت ایران در قبال روسیه در جنگ اوکراین بودیم. این اتفاقات با خروج ترامپ از برجام شروع و با تصمیم بایدن برای عدم بازگشت به توافق تشدید شد.
چرا فرانسه، آلمان و بریتانیا زمان کنونی را برای مذاکرات انتخاب کرده اند؟ استراتژی اروپا چیست؟
الی گرانمایه: بخش بزرگی از اینکه اروپایی ها زمان کنونی را برای مذاکرات انتخاب کرده اند به دلیل وجود عدم اطمینان در مورد دولت ترامپ است. اروپایی‌ها می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که هنوز در پرونده ایران در بازی دیپلماسی و سیاست‌گذاری بین‌المللی حضور خواهند داشت، با توجه به اینکه ترامپ که ممکن است سیاستی را که در قبال کره شمالی پیش گرفت در مورد ایران هم دنبال کند و اروپایی‌ها به حاشیه بروند. اروپایی‌ها می‌خواهند پس از ۲۰ سال تلاش برای دیپلماسی هسته‌ای با تهران، در این بازی باقی بمانند، به ویژه فرانسه که دارای نقش مهمی در سیستم بین‌المللی پیرامون اشاعه هسته‌ای است. اروپایی ها می خواهند اطمینان حاصل کنند که در صورت مذاکرات هسته ای، برخی از بازرسی ها و نظارت ها در فعالیت های هسته ای ایران اعمال شود.
اما در مورد اسنپ بک، این واقعا آخرین اهرم باقیمانده ای است که اروپایی ها در حال حاضر در قبال تهران دارند و این مساله به نوعی از جانب اروپا به عنوان شمشیری زیر گلوی ایران است که اگر بخواهد فعالیت های هسته‌ای‌اش را از یک حدی بیشتر افزایش دهد اسنپ‌بک را اجرا کنند. اروپایی ها همچنین می توانند از این اهرم با توجه به تحولات منطقه و چشم انداز آن، برای فشار آوردن به تهران به سمت دیپلماسی هسته ای با ایالات متحده تحت شرایطی که لزوماً از طرف ایران مطلوب نباشد، استفاده کنند.
البته مذاکره با اروپایی ها برای ایران نیز منافعی را به دنبال خواهد داشت. ایران علاقه مند است اطمینان حاصل کند تروئیکای اروپایی را از کمپین فشار حداکثری بالقوه ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری اش جدا کند. بنابراین علاقه هر دو طرف برای ادامه این مذاکرات دو طرفه دیپلماتیک، تا زمانی مشخص شود سیاست ایالات متحده در مورد ایران دقیقاً چه خواهد بود، وجود دارد.