عصر AI دوران تازه‌ای از تحول در شیوه‌های حکمرانی و مفهوم آن را رقم زده که به دولت‌ها امکان می‌دهد تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های AI، توانایی تحلیل سریع‌تر داده‌ها، تصمیم‌گیری دقیق‌تر و کارآمدتری داشته باشند. با این حال موفقیت در این مسیر مستلزم تنظیم تعادل میان بهره‌برداری از فرصت‌ها و مدیریت چالش‌های مربوط به آن است که باید با شناخت دقیق‌تر چالش‌های آن رویکردی متوازن، اخلاق محور و آینده‌نگر آغاز کرد. 

 

 حکمرانی با AI

حکمرانی با AI به استفاده از فناور‌های مبتنی بر AI برای بهبود فرآیند‌های تصمیم‌گیری، اجرای سیاست‌ها و مدیریت عمومی اشاره دارد که می‌تواند در بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های دولتی، کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفیت خدمات عمومی نقش مؤثری ایفا کند. 

 

 AI

با تحلیل داده‌های کلان می‌تواند تصمیم‌گیری‌های استراتژیک را سریع‌تر و صحیح‌تر کند و با فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا در حوزه‌هایی مانند مدیریت ترافیک، مصرف انرژی و بهینه‌سازی خدمات شهری تحولات بزرگی ایجاد کند. همچنین دولت‌ها در مدیریت بحران‌هایی مانند بلایای طبیعی می‌توانند از خدمات AI برای تصمیم‌گیری سریع و انجام اقدامات لازم بهره‌گیری کنند. این سیستم‌ها با شناسایی الگو‌های غیر عادی در داده‌های مالی و اداری نقش مؤثری در مبارزه با فساد و بهبود خدمات عمومی با کمک دستیار‌های هوشمند ایفا می‌کنند که چه بسا با افزایش شفافیت بر بهبود خدمات عمومی کمک کند. با این اوصاف و با وجود تمام کارآمدی‌های متصور، کاربرد AI با چالش‌هایی مانند جانبداری الگوریتمی، نقض حریم خصوصی و چالش‌های اخلاقی مربوطه به این فناوری مواجه خواهد بود که لازم است ابتدا زیرساخت‌های به کارگیری این فناوری از لحاظ قانونی، نظارتی و دیجیتالی فراهم شود تا دولت‌ها در این مسیر به توسعه پایدار، عدالت اجتماعی و رفاه عمومی دست یابند. 

 

 حکمرانی بر AI

در راستای چالش‌های متصور در به کارگیری AI در دولت‌ها، راهکار‌هایی برای ساختارمند کردن و حکمرانی بر AI مطرح شده که مجموعه‌ای از قوانین، سیاست‌ها، استاندارد‌ها و چارچوب‌های اخلاقی را متصور است که هدف آن نظارت، مدیریت و هدایت توسعه و استفاده از AI است که اصول اخلاقی مانند عدالت، شفافیت و امنیت و استاندارد‌های فنی مانند دقت، بی‌طرفی و ایمنی را برای آن شرط می‌دانند تا به کارگیری این فناوری مبتنی بر اصل انسان محوری باشد و منجر به سلطه AI بر انسان‌ها نباشد بلکه در خدمت منافع انسانی و احترام به حقوق بشر قرار گیرد و تعادل میان نوآوری و مسئولیت‌پذیری ایجاد شود. 

* استاد حقوق دانشگاه تهران

 و پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی