به گزارَ خبرآنلاین پنبه یکی از محصولات استراتژیک و ارزشمند کشاورزی در ایران محسوب می‌شود که نقشی اساسی در تأمین مواد اولیه صنایع نساجی، اشتغالزایی و توسعه اقتصادی ایفا می‌کند.
با وجود اهمیت بالای این محصول، سطح زیر کشت آن در دهه‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، هزینه‌های تولید، واردات بی‌رویه و کمبود حمایت‌های دولتی کاهش یافته است. در این میان، معرفی ارقام جدید و مقاوم مانند رقم «جهش» امید تازه‌ای برای احیای کشت پنبه و توسعه مکانیزاسیون کشاورزی به وجود آورده است.
شرکت پیشگامان کشت پایدار به عنوان یکی از پیشروان حوزه توسعه کشت‌های نوین، با معرفی رقم پنبه جهش تلاش دارد تا بهره‌وری کشاورزی را افزایش داده و کشاورزان را به استفاده از روش‌های مکانیزه تشویق کند. در این گزارش، به بررسی ویژگی‌های این رقم جدید، مزایای مکانیزاسیون، چالش‌های پیش رو و راهکارهای پیشنهادی برای ارتقای سطح زیر کشت پنبه در کشور پرداخته شده است.
رقم پنبه جهش محصولی پربازده و بسیار مقاوم است
پدرام میرکریمی، مدیرعامل شرکت پیشگامان کشت پایدار گفت: رقم جدید پنبه جهش نسبت به دیگر ارقام پنبه رقمی پرمحصول و مقاوم به شمار می‌رود و در هر هکتار بین ۵ تا ۷ تن عملکرد دارد.
میرکریمی در میزگرد تخصصی معرفی رقم پنبه جهش توسط شرکت پیشگامان کشت پایدار، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های کشت این رقم پنبه پرداخت و توضیح داد: جهش در بخش رویش نیز جزو ارقام زودرس است؛ زمان رسیدگی آن ۱۴۰ روز است که نسبت به ارقام رایج پنبه ۱۰ الی ۲۰ روز زودتر به عمل می‌رسد.
وی افزود: آنچه رقم جهش را نسبت به دیگر ارقام شاخص‌تر می‌سازد، نوع شاخه‌بندی آن است که شاخه‌های اضافی کمتری می‌زند و این امر موجب می‌شود رفت و آمد ادوات مکانیزه در مزرعه تسهیل شده و کشت مکانیزه که بسیار مهم است، به راحتی انجام شود.
میرکریمی با تاکید بر اینکه تحمل رقم پنبه جهش نسبت به آفات مکنده مثل کنه و زنجرک بیشتر از دیگر ارقام است، اظهار کرد: از آنجایی که رقم جهش زودرس است، به علت دوره رشد کوتاه‌تر در بخش آب نیز مصرف کمتری دارد.
وی ادامه داد: به طور معمول هر رقم تازه‌ای که معرفی می‌شود، ابتدا با چالش‌هایی روبه‌روست، چون کشاورزان عملکرد ارقام جدید را نمی‌شناسند و قبول کشت ارقام تازه برایشان سخت است.
مدیرعامل شرکت پیشگامان کشت پایدار برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان مناطق پنبه‌خیز را از جمله راهکارهای شرکت پیشگامان کشت پایدار برای تغییر الگوهای کشت در استان، عنوان کرد و افزود: همچنین ایجاد مزرعه‌های نمایشی رقم پنبه جهش برای دیدن عملکرد این محصول توسط کشاورزان از نزدیک بسیار مهم است.
پنبه را به سمت کشت مکانیزه ببریم
میرکریمی خاطرنشان کرد: تلاشمان بر این است که پنبه را به سمت کشت مکانیزه ببریم و از آنجایی که رقم جهش شاخه‌های اطراف کمتری دارد، برداشت مکانیزه آن نیز امکان‌پذیر است و در هزینه کشاورزان نیز صرفه‌جویی می‌شود.
وی با بیان اینکه پنبه نسبت به کم ابی محصولی مقاوم است، گفت: در واقع مهم‌ترین چالش پنبه قیمت آن است و اگر قیمت آن خوب و مناسب باشد کشاورز نیز کشت پنبه را انجام می‌دهد، قیمت پنبه در سالی که گذشت به ۳۲ هزار تومان رسیده بود که رقم پایینی است.
مدیرعامل شرکت پیشگامان کشت پایدار افزود: در خصوص موضوع مکانیزاسیون در کشت؛ اگر کشت پنبه به شکل مکانیزه انجام شود، هزینه‌های کشت کاهش می‌یابد و کارخانجات نیز چون محصول دارای شاخ و برگ کمتری است، با قیمت مناسب‌تری پنبه تولید شده را می‌خرند. البته ما در جایگاه بخش خصوصی در تعیین الگوی کشت نقشی نداریم و تنها می‌توانیم این رقم را در حد توان معرفی کرده و ترویج دهیم و در کشاورزان رغبت ایجاد کنیم.
قسمت اعظم کشت پنبه مربوط به سیاست‌های کلان دولت است
در ادامه حبیب الله حسام، کارشناس فنی شرکت پیشگامان کشت پایدار در مورد اقدامات انجام شده در حوزه رقم پنبه جهش توضیح داد: در مورد افزایش سطح زیر کشت رقم پنبه جهش، اکنون در مراحل ابتدایی کار هستیم و قطعا برنامه‌هایی برای ترویج کشت این رقم توسط شرکت پیشگامان کشت پایدار در دستور کار است.
حسام افزود: بازدید از مزارع و استفاده از کشاورزان پیشرو در استان از جمله مواردی‌ست که در حال انجام است؛ چون کشاورزان باید عملکرد و خصوصیات این محصول را به چشم خود از نزدیک مشاهده کنند.
وی با بیان اینکه قسمت اعظم کشت و کار پنبه به سیاست‌های کلان دولت بازمی‌گردد، تصریح کرد: استان در مسائل اینچنینی کمتر دخیل است، در واقع واردات از چین و ازبکستان تولید این محصول را در استان و کشور کاهش داده است، البته پنبه محصولی آفت‌خیز نیز به شمار می‌رود و گاهی هزینه‌های آن برای کشاورز مقرون به‌صرفه نیست و آنها کشت های رقیب را ترجیح می‌دهند، اما اکنون هم‌زمان‌رسی رقم جهش برای کشاورزان موضوعی بسیار مهم است و شرایط برای برداشت مکانیزه این محصول با هزینه کمتر برای کشاورزان به خوبی فراهم شده است که از هزینه‌ها می‌کاهد.
مرکز خصوصی خدمات تخصصی و فنی پنبه پیشگامان کشت پایدار؛ اولین مرکز تخصصی پنبه در کشور
رامین فختوری، مدیر مرکز تخصصی خدمات پنبه نیز در این نشست گفت: مرکز خصوصی خدمات تخصصی و فنی پنبه پیشگامان کشت پایدار؛ به عنوان اولین مرکز تخصصی کشور در سال جاری راه‌اندازی شده است و کارشناسانی در این مرکز، طی مراحل کاشت تا برداشت پنبه در کنار کشاورزان هستند تا آنها را در مورد مبارزه با آفات، علف‌های هرز، نگهداری و تغذیه گیاه پنبه و سمپاشی راهنمایی کنند.
فختوری افزود: تاکنون ۲۴۰۰ هکتار از اراضی استان پوشش داده شده و مورد بازدید و بررسی قرار گرفته است، بازخورد و تمایل کشاورزان به کشت رقم جهش نیز تاکنون رضایت‌بخش و امیدوار کننده بوده است.
وی ادامه داد: تلاش داریم تا با برگزاری کارگاه‌های آموزشی همراه با محققان کشاورزی و دانشگاهی علم را به جامعه هدف یعنی کشاورزان انتقال دهیم.
فختوری خاطرنشان کرد: اگر حمایت‌های بالادست باشد، در مورد پنبه موفقیت حتمی خواهد بود، چون صنعت پنبه سال‌ها راکد بوده است. همچنین لازم است قیمت‌گذاری مناسب و واقعی در این خصوص انجام شود تا حق و زحمت کشاورزان نیز ضایع نشود.
پنبه محصولی مهم و استراتژیک است
یک کارشناس دیگر از شرکت پیشگامان کشت پایدار پنبه را محصولی استراتژیک و جهانی برشمرد و گفت: سطح کشت پنبه در جهان بیش از ۳۴ میلیون هکتار است و در بیش از ۷۰ کشور کشت می‌شود.
فرداد اسدی افزود: ۸۰ درصد تولید پنبه جهان در اختیار ۷ کشور چین، امریکا، هند، پاکستان، ازبکستان، برزیل و ترکیه قرار دارد و تجارت جهانی پنبه بیش از ۲۰ میلیارد دلار است.
وی به چالش‌های تولید پنبه در دهه آتی پرداخت و اظهار کرد: بزرگ‌ترین دلیل کاهش سطح کشت پنبه در جهان تغییر اقلیم و آفات و بیماری ها است، البته هزینه تولید پنبه در تمام کشورهای جهان نیز در حال افزایش است،
هر چند پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ هزینه تولید پنبه به دلیل سمپاشی کمتر و برداشت مکانیزه کاهش یابد.
اسدی با بیان اینکه در دهه ۵۰ محصول پنبه در سراسر استان گلستان به تناوب کشت می‌شد و ضرورتی برای این منطقه به شمار می‌رفت، ادامه داد: محصول پنبه نسبت به گندم و کلزا به آب کمتری نیاز دارد و چون تاکنون بهره‌برداری ما از زمین نیز بسیار زیاد بوده است؛ کاشت و احیای مجدد پنبه باعث افزایش مواد عالی خاک می‌شود.
وی افزود: اکنون میزان ماده عالی خاک بسیاری از اراضی استان زیر نیم درصد است.
پنبه؛ محصولی اشتغالزا
این کارشناس با اشاره به مبحث اشتغالزایی کشت پنبه، توضیح داد: به طور کلی محصول پنبه اشتغالزایی زیادی دارد و به ازای هر هکتار پنبه ۹۵ روز اشتغال ایجاد می‌شود، در واقع هر ۴ هکتار پنبه یک اشتغال دائمی را در پی دارد و این توان اشتغالزایی، ۶ برابر محصول گندم است.
مهندس اسدی اضافه کرد: بیش از ۷۰ فرآورده صنعتی حاصل از پنبه وجود دارد که در موارد مختلف از جمله نساجی، خوراک دام، الکل، عایق ساختمانی و کفپوش به کار می‌روند، به طور حتم هیچ محصولی نمی‌تواند ارزش افزوده‌ای معادل پنبه داشته باشد.
وی سطح زیر کشت پنبه را در دهه ۵۰ و ۶۰ استان گلستان، بیش از ۱۰۰ هزار هکتار عنوان کرد و گفت: این رقم در سال‌های اخیر به کمتر از ۲۰ هزار هکتار رسیده و علت این موضوع تغییر اقلیم و محصولات رقیب از جمله شالی، سویا و گندم بوده است و همچنین عدم حمایت دولت از کشت پنبه در گلستان نیز از جمله دلایل این کاهش چشمگیر بوده است.
پنبه ارزش افزوده ۱۳۰۰ برابری دارد
این کارشناس با تاکید بر اینکه پنبه ارزش افزوده ۱۳۰۰ برابری را نسبت به محصولات دیگر دارد، افزود: پنبه محصولی سازگار نیز به شمار می‌رود و در سراسر استان گلستان قابل کشت است، اکنون ۶۰ تا ۸۰ درصد نیاز پنبه کشور از طریق واردات تامین می‌شود.
فرداد اسدی خاطرنشان کرد: توسعه کشت پنبه نیازمند همت عمومی است و اگر دولت بخواهد این محصول را احیا کند؛ لازم است یارانه تحقیقاتی به پنبه تعلق بگیرد و حمایت از کشاورز و خرید محصول و عقد قرارداد قبل از تولید در دستور کار قرار گیرد.