مکانیزاسیون کشاورزی به‌عنوان یکی از راهکارهای کلیدی می‌تواند ضمن کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری، تأثیرات چشمگیری در افزایش تولید و پایداری کشاورزی داشته باشد. در این گزارش، به بررسی نقش مکانیزاسیون در استان زنجان، پیشرفت‌های حاصل و تأثیرات آن بر کشاورزی این منطقه می‌پردازیم.
پیشرفت مکانیزاسیون در کاشت گندم
بر اساس اظهارات روح‌الله حسنی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، ارتقای مکانیزاسیون در کاشت گندم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ بوده است.
به گفته وی، ضریب مکانیزاسیون کاشت گندم در استان از ۸۹ درصد در سال‌های گذشته به ۹۸ درصد در سال جاری افزایش یافته است.
وی می‌گوید: این پیشرفت با استفاده از جذب تسهیلات مالی در دو طرح خط اعتباری مکانیزاسیون امکان‌پذیر شده که در مجموع شامل ۶۲۷ دستگاه انواع ماشین‌آلات کشاورزی به ارزش ۱۲۰۰ میلیارد ریال است.
اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها
یکی دیگر از اقدامات مهم در این حوزه، اجرای طرح جهش تولید در دیمزارهای استان زنجان است. بر اساس این طرح، اعتباری بالغ بر ۵۷۴ میلیارد ریال برای تأمین ۵۳۹ دستگاه ماشین‌آلات کشاورزی اختصاص داده شده است. این تجهیزات به‌ویژه در کنترل و پایش آفات در مناطق وسیع به کار گرفته شده‌اند. به‌عنوان مثال، این ماشین‌آلات برای مبارزه با ملخ مراکشی در ۷۰ هزار هکتار و کنترل آفت سن غلات در ۳۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
ضریب مکانیزاسیون کشاورزی زنجان و مقایسه با میانگین کشوری
مهدی بندئی اعلام می‌کند: ضریب مکانیزاسیون کشاورزی در استان به ۲.۳ اسب بخار در هکتار رسیده است. این رقم بالاتر از میانگین کشوری است و نشان از حرکت استان زنجان به سوی کشاورزی هوشمند و بهره‌ورتر دارد.
رئیس اداره امور فناوری‌های مکانیزه جهاد کشاورزی استان زنجان تأکید می‌کند: ارتقای مکانیزاسیون کاشت گندم از ۸۹ درصد در پایان سال ۱۴۰۰ به ۹۸ درصد در سال‌جاری، نشانگر تلاش مستمر برای بهبود کیفیت و بهره‌وری در بخش کشاورزی استان است.
نقش مکانیزاسیون در کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری
مکانیزاسیون کشاورزی نه تنها موجب افزایش سرعت و دقت در انجام عملیات کشاورزی می‌شود، بلکه به کاهش وابستگی به نیروی کار انسانی و کاهش هزینه‌های تولید نیز کمک می‌کند.
مهدی رضاپور، کارشناس کشاورزی، با اشاره به تأثیر مکانیزاسیون بر افزایش تولید و بهره‌وری، اظهار می‌کند: استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی امکان انجام به‌موقع عملیات کاشت، داشت و برداشت را فراهم می‌کند که این امر به‌طور مستقیم در افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها مؤثر است.
وی می‌افزاید: مطالعات نشان می‌دهد مکانیزاسیون کشاورزی باعث افزایش شدت کاشت، توسعه اراضی زیر کشت و بهبود استفاده از نهاده‌ها می‌شود. همچنین انجام عملیات با کیفیت بالاتر و کاهش زمان‌بندی‌ها از دیگر مزایای این فناوری است.
موانع پیش‌روی مکانیزاسیون کشاورزی در استان
مکانیزاسیون کشاورزی در استان البته با موانعی مواجه است، قیمت بالای ماشین‌آلات کشاورزی مانع اصلی برای کشاورزان است، به‌ویژه برای کشاورزان خرده‌پا که توانایی خرید این تجهیزات را ندارند.
کمبود تسهیلات مالی نیز از جمله این موارد است، گرچه تسهیلات اعتباری برای مکانیزاسیون در دسترس است، اما دسترسی محدود به وام‌های بلندمدت و نرخ بهره بالا می‌تواند موانع جدی ایجاد کند.
به این نکته نیز باید توجه داشت که براساس گفته کارشناسان هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بالا است، به طوری که ماشین‌آلات مکانیزه به تعمیر و نگهداری مداوم نیاز دارند که هزینه‌های اضافی را برای کشاورزان ایجاد می‌کند.
در این میان، به کمبود آموزش کشاورزان نیز باید اشاره کرد، بسیاری از کشاورزان با نحوه استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته آشنا نیستند، که منجر به استفاده ناکارآمد یا آسیب به تجهیزات می‌شود.
خرده‌مالکی زمین‌ها را نیز در این مسیر نباید از نظر دور داشت، زمین‌های کشاورزی در زنجان اغلب کوچک و پراکنده هستند که استفاده از ماشین‌آلات بزرگ را دشوار می‌کند.
محدودیت در تأمین ماشین‌آلات و کمبود عرضه ماشین‌آلات به‌روز و متناسب با نیازهای منطقه نیز یکی از موانع کلیدی است. در این میان افزایش تسهیلات اعتباری با نرخ بهره پایین برای کشاورزان، برگزاری دوره‌های آموزشی و ترویجی برای آشنایی با ماشین‌آلات و فناوری‌های جدید، ارائه یارانه‌های دولتی برای خرید تجهیزات، طراحی و اجرای طرح‌های یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی، تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی در مناطق روستایی و توسعه مراکز خدمات مکانیزاسیون برای تعمیر، نگهداری و اجاره تجهیزات می‌تواند نقشی کلیدی در بهبود بهره‌وری کشاورزی زنجان ایفا کند و استان را به یکی از پیشگامان مکانیزاسیون کشاورزی در کشور تبدیل کند.
چشم‌انداز کشاورزی هوشمند در زنجان
پیشرفت‌های اخیر در زمینه مکانیزاسیون، زنجان را در مسیر تبدیل شدن به یکی از قطب‌های کشاورزی مکانیزه کشور قرار داده است.
رئیس اداره فناوری‌های مکانیزه جهاد کشاورزی زنجان تأکید می‌کند: این دستاوردها نه‌تنها به کاهش هزینه‌های تولید کمک کرده‌اند، بلکه نقش مهمی در توسعه پایدار کشاورزی استان ایفا کرده‌اند.
به گفته بندئی، ادامه این روند می‌تواند استان زنجان را به الگویی موفق برای دیگر مناطق کشور تبدیل کند.
ارتقای مکانیزاسیون کشاورزی در استان زنجان، به‌ویژه در حوزه کاشت گندم و طرح‌های کنترل آفات، نه‌تنها بهره‌وری و کیفیت محصولات کشاورزی را افزایش داده، بلکه به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش پایداری در این بخش منجر شده است. با توجه به دستاوردهای حاصل، استان زنجان می‌تواند در آینده نزدیک به یکی از قطب‌های کشاورزی مکانیزه کشور تبدیل شود و الگویی برای توسعه کشاورزی پایدار در سطح ملی باشد.
انتهای پیام