به گزارش ایرنا، رشته های صنایع دستی در طول تاریخ در جوامع مختلف از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است و این هنر صنعت از گذشته تاکنون در جای جای کشورمان به خوبی نمود دارد.

استان زنجان از سالیان سال مهد هنرهای دستی بوده و به رغم تغییرات بر اثر گذشت زمان، همچنان اصالت خود را حفظ کرده و هنرمندان سختکوش آن با وجود مشکلات متعدد تلاش می کنند این هنرها را به نسلهای آینده منتقل کنند.

یکی از هنرهای تاریخی استان زنجان، هنر صنعت چرم دوزی یا چرم سازی است که این روزها با گسترش شهرنشینی دستخوش تغییراتی شده است.

چاقوی به دست آمده از مجموعه مرد نمکی در معدن نمک چهرآباد (روستای حمزه لو) استان زنجان متعلق به ۱۸ قرن پیش، غلاف آن از جنس چرم تهیه شده و با بندی چرمی به لباس او متصل بوده که این موضوع نشانگر قدمت استفاده از دست ساخته های چرمی در این استان است.

این رشته به گفته هنرمندان فعال چرمدوزی در صورت حمایت شدن و رفع معضلات متعدد می تواند در رونق اقتصادی استان و حتی کشور نقش اثرگذاری داشته باشد.

با توجه به اینکه امروزه چرم جایگاه و اهمیت خاصی نزد هنرمندان، صنعتگران و نیز مردم عادی پیدا کرده است، از چرم به صورت تزئینی در ساخت صنایع دستی متعدد بهره گرفته می شود.

رشته های تولید مصنوعات چرمی نظیر پوستین دوزی، زین سازی، کفاشی، چاروق دوزی، دلوسازی، جلدسازی و نقاشی روی چرم از گذشته تا امروز در زنجان رواج داشته و هم اکنون در شهر زنجان، کارگاه تولید صنایع چرمی و تولیدات وابسته به آن از رونق زیادی برخوردار است.

به عنوان نمونه چاروق، یکی از پای پوش های کاربردی در گذشته و تزئینی در حال حاضر است که یا تمام چرم بوده و یا رویه آن به وسیله نخ های رنگی به صورت توری بافته می شود و شهر زنجان یکی از مراکز مهم تولید چاروق در ایران است.

گرانی مواد اولیه چالش جدی هنر چرم دوزی

یک بانوی هنرمند چرم دوز ساکن شهرستان ابهر مدت زیادی است که با عشق و علاقه زیاد به این کار اشتغال دارد و در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: چرم دوزی هنری است که با دست دوزی و به صورت صنعتی نیز انجام می شود.

مریم خداوردی ۴۶ ساله با بیان اینکه وقتی کار با دست صورت می گیرد به آن سراجی چرم گفته می شود، افزود: به این معنی که صفر تا ۱۰۰ کار قبل از اتو کشیدن، برش و سوراخ کاری با دست صورت می گیرد.

این هنرمند ابهری با بیان اینکه چرم دوزی، وقتی با چرخ انجام بگیرد چرمسازی صنعتی اطلاق می شود، اضافه کرد: هم اکنون کارهای متعدد و متنوعی را در این حوزه تولید و اغلب از چرم طبیعی استفاده می کنیم.

وی با بیان اینکه ۱۲ سال است به کار چرم دوزی فعالیت دارد، گفت: ۱۰ سال است که به کار آموزان و گروه های هدف، آموزش های لازم را ارائه می کند.

این هنرمند چرم دوز با بیان اینکه از سال ۹۶ به عنوان کارآفرین موفق شهر ابهر انتخاب و معرفی شد، ادامه داد: ابتدا برای ورود به این کار علاقه ای نداشتم، اما پسر بزرگترم چون به این کار علاقه داشت در کنار او آموزش را فرا گرفتم و همین موضوع،‌ مسیر کار من را تغییر داد به نحوی که اکنون بیش از گذشته به این هنر علاقه‌مند هستم.

وی، به وضعیت کنونی این هنر اشاره کرد و گفت: چرم یک نوع کالای لوکس محسوب می شود که خرید محصولات آن در توان همه شهروندان نیست اما در چند سال گذشته خرید محصولات چرمی در بین مردم رواج بیشتری پیدا کرده است.

خداوردی با بیان اینکه چرم مصنوعی با چرم واقعی تفاوت هایی دارد، افزود: این نوع چرم از مواد پلاستیکی ساخته می شود و به طبیعت ضرری نمی رساند و حتی از ریزترین جزو آن استفاده می شود.

این هنرمند ابهری به وضعیت فروش محصولات این رشته هنری نیز اشاره کرد و گفت: به طور معمول در سال های گذشته فروش محصولات چرم در مناسبت های مختلف در حد بالایی بوده است و امیدواریم همین روند در سال جاری نیز حفظ شود.

وی با بیان اینکه در مدت فعالیت کاری خود مشتریانی از سایر کشورها به صورت موردی داشته است، گفت: این کار و صنعت می تواند در حوزه صادرات نیز مفید و اثرگذار باشد.

یکی از مشکلات این هنر گران بودن مواد اولیه آن با توجه به نوسانات اقتصادی است، معمولا همه ساله به ویژه در ماه های پایانی سال قیمت مواد اولیه چرمدوزی با افزایش قیمت مواجه می شود.خداوردی یکی از مشکلات این هنر را گران بودن مواد اولیه آن با توجه به نوسانات اقتصادی عنوان کرد و افزود: معمولا همه ساله به ویژه در ماه های پایانی سال، مواد اولیه «چرم» با افزایش قیمت مواجه بود که در این موقع سال، معضلاتی ایجاد می کند.

این هنرمند با بیان اینکه صنعت چرم دوزی در این شهرستان علاقه مندان خاص خود را دارد، ادامه داد: با همکاری اداره کل فنی و حرفه ای و صنایع دستی طی هشت سال گذشته به ۸۰۰ نفر در دوره های چرم دوزی آموزش داده است.

وی با بیان اینکه هم اکنون نیز آموزش این هنر را برای مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) در ابهر آغاز کرده است، گفت:بسیاری از این آموزش ها به صورت رایگان با هدف درآمدزایی برای گروه های هدف به ویژه بانوان ارائه می شود.

خداوردی خاطر نشان کرد: حمایت متولیان امر از رشته های صنایع دستی به ویژه در شهرستان ها می تواند به ایجاد انگیزه و ارتقای روز افزون این رشته های صنایع دستی منتهی شود.

فعالیت ۳۰۰ هنرمند در صنعت چرم دوزی استان زنجان

معاون صنایع‌ دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان نیز با بیان اینکه هم اکنون ۳۰۰ نفر در زمینه چرم دوزی در استان فعالیت می کنند، گفت: هنر چرم دوزی یکی از صنایع اصیل و قدیمی کشور و زنجان محسوب می شود.

سید میکائیل موسوی با بیان اینکه انسانها از زمان های گذشته از چرم استفاده‌های مختلفی داشتند، افزود: هم اکنون تولیدات این رشته هنری به روز شده است و محصولاتی از قبیل کیف، کفش و چاروق های زنانه در استان تولید می شود که از تنوع بالایی نیز برخوردار است.

وی با بیان اینکه برای بهترین و شکیل‌ترین بسته‌بندی‌ها از چرم استفاده می‌شود که مقاوم است و به سادگی از بین نمی رود، گفت: قدمت استفاده از محصولات چرمی را در استان می توان از غلاف چرمی چاقوی مرد نمکی متوجه شد که یکی از کشفیات ۲ هزار سال قبل است.

این کارشناس گفت: در کنار غلاف چاقو، کفش‌های مرد نمکی و کیسه او نیز از چرم بوده است.

موسوی مصرف سالانه چرم در استان را حدود ۴۰ میلیون فوت عنوان کرد و افزود:این استان در زمینه هنر چرم دارای نشان ملی است که بر اثر تولید کیف های چرمی فاخر توسط هنرمندان استان دریافت شد.

استان زنجان در زمینه هنر چرم دوزی دارای نشان ملی است، گفت: هنرمندان استان کیف های چرمی فاخری تولید و به واسطه آن، نشان ملی را دریافت کرده اند.معاون صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه چرم محصول تلفیقی است که حتی می تواند در تمامی صنایع نیز استفاده شود، اظهار داشت: این اداره کل سال گذشته تسهیلات بسیار خوبی را برای هنرمندان رشته های مختلف صنایع دستی به ویژه چرم دوزی استان پرداخت کرد، که این روند همچنان ادامه خواهد یافت.

چرم دوزی هنری با ارزش افزوده بالا

موسوی به موضوع مهم آموزش در این بخش اشاره کرد و افزود: هم اکنون این اداره کل آموزش چاروق به دلیل استفاده از چرم را در دستور کار قرار داده و هنرمندان با تجربه‌ای در این رشته مشغول کار و آموزش هستند.

معاون صنایع‌ دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی استان زنجان ادامه داد: هنرمندان بنام استان در رشته چرم دوزی، آثار برند و در حد صادراتی تولید و عرضه می کنند و شاگردان زیادی را در این مسیر آموزش داده و مشغول به کار کرده اند.

وی با بیان اینکه هنر چرم دوزی و هنرمندان فعال آن بیشتر در شهرهای زنجان، ابهر و خدابنده فعالیت دارند، اظهار داشت: این هنر می تواند برای علاقه مندان به ویژه بانوان به عنوان مشاغل خانگی جایگاه ویژه ای داشته باشد و از این راه کسب درآمد کنند.

این مسوول با بیان اینکه ترویج هنر چرم دوزی بر اقتصاد خانواده های فعال در این رشته تاثیر بسزایی دارد، ادامه داد: میراث فرهنگی استان، حمایت لازم را از این رشته انجام می دهد و موضوع مهم صادرات را بیش از گذشته مورد توجه قرار داده است.

وی با بیان اینکه متاسفانه صادرات صنایع دستی با چالش های جدی مواجه است، گفت: تجارت صنایع دستی وجود ندارد و رفع این مشکلات می تواند به شناسایی این هنر و صادرات بهتر محصولات تولیدی منجر شود.

متاسفانه صادرت صنایع دستی با چالش های جدی مواجه است و تجارت صنایع دستی وجود ندارد.موسوی برگزاری نمایشگاه های مختلف را در ترویج این هنر ضروری عنوان کرد و افزود: به تازگی هنرمندان خدابنده ای در نمایشگاهی در تهران حضور یافتند و محصولاتی در حد برند عرضه کردند که نشان از ظرفیت بالای این هنر دارد.

وی با بیان اینکه خوشبختانه هنر چرم دوزی در استان زنجان جایگاه خود را در مقایسه با سال های قبل پیدا کرده است، اظهار داشت: تولید اقلام مختلف تزئینی و حتی برای بسته بندی محصولات، امیدواری های زیادی را برای توسعه این هنر ایجاد کرده است.

این مسوول همچنین چالش های این رشته هنری را گران بودن مواد اولیه ذکر کرد و گفت: موضوع مهمتر مقوله مهم صادرات صنایع دستی و فروش محصولات تولیدی است که قطعا ارزش افزوده بالایی خواهد داشت و چشم انداز این رشته تاریخی را در استان امیدوار کننده و موفق خواهد کرد.

برآیند:

هنر چرم دوزی یا چرمسازی در زنجان در سال های اخیر از رونق زیادی برخوردار شده است و در صورت تامین مواد اولیه و فراهم سازی زمینه صادرات محصولات، گام های بلندی برای رشد، شکوفایی و توسعه این رشته در استان برداشته می شود.