به گزارش همشهری آنلاین، پیشرفت‌های صورت گرفته در علم پزشکی و ریشه‌کن کردن بخش بزرگی از بیماری‌های عفونی این سوال را در ذهن بیماران ایجاد می‌کند که آیا آلزایمر درمان دارد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال و آشنایی با راه‌حل‌های پیش‌رو در مواجه با این بیماری مطالعه این مطلب از همشهری آنلاین را از دست ندهید.
بیماری آلزایمر چیست؟
آلزایمر نوعی بیماری پیش‌رونده و مزمن عصبی است که شروعی آرام ولی روندی پیش‌رونده دارد و در اثر آن فرد به تدریج توانایی فکر کردن، عملکردهای شناختی و حافظه خود را از دست می‌دهد؛ به همین جهت در دسته شایع‌ترین نوع زوال عقل یا دمانس هم قرار می‌گیرد و بر زندگی روزمره و کار افراد تاثیرات منفی می‌گذارد.
با پیشرفت بیماری، افراد علائم شدیدتری از آن شامل مشکلات تکلم، عدم آگاهی از زمان و مکان، نوسان احساسات و عدم توانایی مراقبت از خود و مشکلات رفتاری را هم تجربه می‌کنند؛ به شکلی که فرد به صورت کامل از خانواده و جامعه جدا می‌شود.
آلزایمر در چه سنینی و چرا بروز پیدا می‌کند؟
پیش از اینکه به پرسش «آیا آلزایمر درمان دارد؟» پاسخ دهیم، بهتر است نگاهی به علت این بیماری و سن بروز آن بیندازیم. با وجود اینکه علت اصلی این بیماری هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است، جمعی از دانشمندان و متخصصان بر این باور هستند که تجمع پروتئین‌های خاصی در مغز منجر به بروز آلزایمر می‌شود؛ چرا که این پروتئین خاص به سلول‌های عصبی آسیب می‌زند و در نهایت ماده سمی ترشح شده توسط سلول‌ها آسیب به نورون‌ها را به همراه دارد.
معمولا عوامل ژنتیکی، محیطی و زیستی در بروز آلزایمر و ظهور نشانه‌های آن دخیل هستند که در جدول زیر به صورت کامل به آن‌ها پرداخته شده است:
عوامل موثر در بروز آلزایمر |
|
اختلالات خواب |
داشتن خواب نامنظم و بی‌کیفیت ریسک بروز آلزایمر را بیشتر می‌کند. |
ژنتیک |
اشخاصی که سابقه بروز این بیماری در اعضای درجه یک خانواده آن‌ها وجود دارد، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. |
جنسیت |
احتمال بروز آلزایمر در زنان در مقایسه با مردان بیشتر است. |
سن |
معمولا آلزایمر خود را در افراد بیشتر از ۶۵ سال نشان می‌دهد. |
ضربه به سر |
اشخاص با داشتن سابقه ضربه به سر و سطح هوشیاری پایین برای مدت طولانی، بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دارند. |
میزان مشارکت اجتماعی و یادگیری |
افرادی که در فعالیت‌های اجتماعی حضور ندارند و در فرآیندهای یادگیری هم شرکت نمی‌کنند ریسک بالاتری برای ابتلا به آلزایمر دارند. |
سبک زندگی |
عوامل موثر بر سلامت قلب از قبیل دیابت، چاقی، کم تحرکی، فشار خون و... احتمال بروز آلزایمر را افزایش می‌دهند. |
آیا آلزایمر باعث مرگ می‌شود؟
گاهی اوقات آلزایمر سایر سیستم‌های بدن بیماران مثل تنفس را هم درگیر می‌کند و افراد به سبب تحلیل قشر خاکستری مغز خود توانایی انجام بعضی حرکات ارادی مثل حرکت دیافراگم را از دست می‌دهند و احتمال ابتلا آن‌ها به بیماری‌های گوناگون افزایش می‌یابد. در مراحل پیشرفته این بیماری توانایی فیزیکی و شناختی بیمار به اندازه‌ای تحت تاثیر قرار می‌گیرد که می‌تواند حتی منجر به مرگ هم شود.
با وجود اینکه علائم مرگ سالمندان در اثر آلزایمر به عنوان مراحل پایانی بیماری بسیار متنوع است می‌تواند موارد زیر را در بر بگیرد:
- تغییرات روحی و روانی؛
- بی‌قراری و احساس خواب‌آلودگی؛
- ضعف در تنفس؛
- کاهش قدرت حرکت؛
- اختلالات تغذیه؛
- اختلال در تشخیص حواس؛
- از دست دادن آگاهی نسبت به خود و دیگران؛
- افتادگی به شکل کاملا حاد
بیشتر بخوانید: این نورها شما را در معرض آلزایمر قرار می دهند
روش‌های تشخیص بیماری آلزایمر
معمولا یک روش واحد و مجزا برای تشخیص بیماری آلزایمر وجود ندارد و باید مراحل متعددی به منظور شناسایی این وضعیت پشت سر گذاشته شوند. برای مثلا متخصص اعصاب در ابتدا در مورد وضعیت پزشکی بیمار و سابقه او سوالاتی از اعضای خانواده می‌پرسد و وجود سایر بیماری‌ها را هم مورد بررسی قرار می‌دهد. در طی این روند، آزمایش‌های زیر به منظور تایید وجود بیماری تجویز خواهند شد:
- عکس‌برداری مغزی به منظور رد وجود دیگر بیماری‌های مشابه و شناسایی دقیق نوع بیماری؛
- بررسی سلامت اعصاب با اجرای تست‌های عکس‌العمل، قدرت و عملکرد عضلات، بینایی و شنوایی، تعادل‌سنجی و...؛
- بررسی مشکلات مغزی حاصل از سکته یا تومور به کمک سی‌تی اسکن و MRI؛
- مشاهده دقیق وضعیت مغز با استفاده از تصویربرداری PET؛
- انجام تصویربرداری FDG برای ارزیابی وضعیت نورون‌ها و شناسایی الگوهای تغییر متابولیسم آن‌ها؛
- تصویربرداری آمیلوئید و بررسی میزان بار رسوبات آمیلوئید در مغز؛
آیا آلزایمر درمان دارد؟
متاسفانه در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما با پیگیری راهکارهای مشخصی که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند می‌توان سرعت پیشرفت بیماری و بروز علائم آن را تا جای ممکن کاهش داد.
داروهای تایید شده برای درمان آلزایمر
دارو درمانی می‌تواند تا مدتی سرعت پیشرفت علائم را کاهش دهد و زندگی با روند بیماری را برای افراد ساده‌تر کند. البته باید در نظر داشته باشید که داروهای تجویز شده ممکن است برای همه‌ی افراد موثر واقع نشوند، با این حال تعدادی از گزینه‌های پیش‌رو به شرح زیر هستند:
- گالانتامین: با مصرف این دارو میزان استیل کولین در مغز افزایش می‌یابد و سلول‌های مغزی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و به این شکل احتمال زوال عقلی کاهش پیدا می‌یابد. این دارو به دو شکل کپسول و مایع خوراکی موجود است و افراد باید دو بار در روز از آن استفاده کنند و میزان دوز مصرفی خود را به توصیه پزشک افزایش دهند.
- ممانتین: این دارو میزان گلوتامات را که نوعی پیام‌رسان شیمیایی ضروری برای یادگیری و حافظه است تنظیم می‌کند. میزان بالای این پیام‌رسان می‌تواند برای مغز خطرناک و سمی باشد، به همین جهت بیماران با مصرف این دارو به دو شکل کپسول یا مایع خوراکی می‌توانند مقادیر آن را کنترل کنند.
- دونپزیل: این دارو قادر است علائم خفیف تا شدید آلزایمر را بهبود ببخشد. در حقیقت این دارو مانع شکسته شدن استیل کولین که در تفکر، حافظه و استدلال نقش دارد می‌شود و مشابه با دیگر داروها عوارض خاص خود را دارد.
بیشتر بخوانید: علائم ابتدایی ابتلا به زوال عقل و آلزایمر | چگونه از ابتلا به آلزایمر جلوگیری کنیم؟
درمان آلزایمر با روش‌های حمایتی
در کنار دارو، پیگیری روش‌های حمایتی هم می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشد و مشکلات رفتاری آن‌ها را کاهش دهد. برای مثال:
- ایجاد محیطی امن و آرام و داشتن برنامه‌های منظم روزانه به منظور کاهش میزان اضطراب و سردرگمی بیماران؛
- انجام فعالیت‌های بدنی سبک و منظم برای بهبود خلق‌وخو و افزایش میزان انرژی؛
- برداشتن آینه از بخش‌های مختلف خانه؛
- نصب نرده در بخش‌های مختلف خانه با هدف راحت‌تر کردن رفت و آمد بیمار؛
- انجام کارهای هنری و گوش دادن به موسیقی؛
- تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی به کمک فعالیت‌های روزمره و تمرین‌های شناختی؛
- قرار دادن وسایل مهم در جای مشخص و جلوی چشم بیمار و کاهش سطح استرس او در مورد گم شدن آن‌ها؛
نقش سبک زندگی در مدیریت و درمان آلزایمر
سبک زندگی تاثیر قابل توجهی در مدیریت و ممانعت از پیشرفت بیماری آلزایمر دارد؛ برای مثال می‌توانید با گنجاندن فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی منظم از قبیل پیاده‌روی وضعیت آن‌ها را بهبود ببخشید و حتی به تقویت حافظه و عملکرد آن‌ها کمک کنید. سایر عوامل موثر در این زمینه در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند:
- شرکت در فعالیت‌های اجتماعی: داشتن روابط اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های گروهی احساس تنهایی و افسردگی افراد مبتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
- مدیریت استرس: پیگیری تکنیک‌های مدیریت استرس و انجام یوگا و مدیتیشن سلامت روانی را بهبود می‌بخشد و سطح استرس و اضطراب این افراد را هم کاهش می‌دهد.
- داشتن تغذیه سالم: رژیم غذایی سالم و غنی می‌تواند نقش موثری در کاهش علائم آلزایمر ایفا کند؛ علاوه‌براین مواد مغذی ویژه‌ای وجود دارند که به حفظ سلامت مغز کمک می‌کنند.
چگونه از آلزایمر جلوگیری کنیم؟
حال که متوجه شدید آیا آلزایمر درمان دارد یا نه؟ بهتر است به فکر راهکارهایی باشید که ریسک ابتلا به این وضعیت را کاهش می‌دهند. برای این منظور پیشنهاد می‌کنیم پیگیری روش‌های زیر را در نظر بگیرید:
- تا جایی که امکان دارد از استرس دوری کنید.
- با دیگران معاشرت کنید و در کنار افرادی که دوست دارید، وقت بگذرانید.
- حتما ورزش را در برنامه روزمره خود بگنجانید.
- مصرف دخانیات را کنار بگذارید.
- به بهبود کیفیت خواب خود اهمیت دهید.
- از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
- حتما با روش‌های مختلف نظیر انجام بازی‌های فکری، یاد گرفتن چیزهای جدید و... مغز خود را تمرین دهید.
- در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای به فکر درمان و کنترل آن‌ها باشید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم آلزایمر در خود یا اطرافیان از قبیل از دست دادن حافظه، مشکل در برنامه‌ریزی و حل مسئله، مشکل در پیگیری فعالیت‌های روزانه، تغییر در وضعیت بینایی، گم کردن وسایل، فراموشی و بی‌تفاوتی نسبت به وضعیت سلامتی، کناره‌گیری اجتماعی و... لازم است به متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت را به دقت پیگیری و شما را از کلیه راهکارهای موجود مطلع کند.
همان‌طور که ملاحظه کردید در حال حاضر درمانی قطعی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد، اما با مراجعه به موقع به پزشک و پیگیری روش‌هایی که در متن به آن‌ها اشاره شد می‌توان روند بیماری و بدتر شدن علائم آن را تا جای امکان کند کرد.