به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری بسیج، در سال‌های اخیر، مؤسسات غیرمجاز اعزام دانشجو به خارج، با وعده‌های وسوسه‌انگیز و مشاوره‌های نادرست، جوانان و خانواده‌ها را به سمت خود جذب کرده‌اند. این مؤسسات بدون مجوز قانونی، با تبلیغات فریبنده، هزینه‌های سنگینی از متقاضیان دریافت می‌کنند.مالباختگان، با اعتماد به این مؤسسات، هزینه‌های میلیاردی می‌کنند تا فرزندانشان را به خارج از کشور اعزام کنند. اما پس از چندین بار تأخیر و بهانه‌های مختلف، نه تنها فرزندشان به مقصد نمی‌رسد، بلکه تمامی تلاش‌هایشان برای بازپس گیری هزینه‌ها نیز به نتیجه نمی‌رسد.با تصویب آیین‌نامه تأسیس مؤسسات خدمات اعزام دانشجو به خارج از کشور در چهاردهم آبان 1382، هیأت وزیران، گامی مهم در راستای ساماندهی و نظارت بر فعالیت مؤسسات اعزام دانشجو برداشت. هدف این آیین‌نامه، تنظیم چارچوب‌های قانونی برای نظارت بر مؤسسات و شرکت‌های خدمات اعزام دانشجو به خارج از کشور و جلوگیری از تخلفات احتمالی است. آیین‌نامه تأسیس مؤسسات اعزام دانشجو، به‌ویژه با هدف جلوگیری از تخلفات و سوءاستفاده‌ها در این حوزه، بر نظارت دقیق‌تر و شفافیت بیشتر در فرآیند اعزام دانشجویان به خارج از کشور تأکید دارد. طبق این آیین‌نامه، مؤسسات خدمات اعزام دانشجو باید شرایط ویژه‌ای برای دریافت مجوز از کارگروه نظارت داشته باشند که شامل تابعیت ایرانی، حسن شهرت، عدم سوء پیشینه کیفری، دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی و آشنایی با زبان‌های بین‌المللی است. همچنین، مؤسسات موظف به تنظیم قراردادهای شفاف و رعایت قوانین در ارائه خدمات به متقاضیان هستند.
یکی از ویژگی‌های مهم این آیین‌نامه، تشکیل کارگروه نظارت است که وظیفه نظارت بر عملکرد مؤسسات و برخورد با تخلفات را بر عهده دارد. این کارگروه می‌تواند در صورت تخلف مؤسسات، اقداماتی از قبیل تذکر، اخطار و حتی لغو مجوز فعالیت انجام دهد.
ضعف‌ها و چالش‌های آیین نامه
اگرچه آیین‌نامه تصویب‌شده گام مهمی در راستای نظارت و ساماندهی این صنعت به‌شمار می‌رود، برخی از کمبودها و چالش‌ها در آن وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:آیین‌نامه به‌طور کلی اشاره به نظارت دارد، اما جزئیات بیشتری در خصوص نحوه و میزان نظارت مستمر بر عملکرد مؤسسات ارائه نشده است. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد ابهام در نحوه پیگیری تخلفات و گزارش‌دهی باشد. همچنین در حالی که شرایط عمومی و حقوقی مؤسسات ذکر شده اما معیارهای دقیقی برای سنجش کیفیت خدمات موسسات و دانشگاه‌های خارجی معرفی نشده است. توجه به این موضوع می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا مؤسسات معتبر و با کیفیت را انتخاب کنند.
مشخص نبودن نحوه برخورد با تخلف‌ها
صادق مدنی‌فر، کارشناس ارشد حقوق، در این زمینه پیشنهاداتی را ارائه داده است. وی می‌گوید: «معرفی شاخص‌های دقیق و مشخص برای ارزیابی کیفیت خدمات مؤسسات و بررسی جامع عملکرد آن‌ها می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا مؤسسات معتبر و با کیفیت را انتخاب کنند». مدنی‌فر همچنین تأکید کرد: «در نظر گرفتن حمایت‌های ویژه برای دانشجویان با نیازهای خاص از جمله معلولان و افراد با مشکلات جسمی و روانی می‌تواند تسهیلات بیشتری را برای این دسته از دانشجویان فراهم کند».این کارشناس حقوق می‌افزاید: «در حالی که آیین‌نامه تخلفات جزئی همچون اخطار یا تذکر را برای مؤسسات در نظر گرفته است، اما برخورد با تخلفات جدی یا غیرمجاز کاملاً روشن نیست. این موضوع می‌تواند به افزایش تخلفات منجر شود، زیرا ابهام در برخورد با تخلفات جدی ممکن است به برخی مؤسسات این اطمینان را بدهد که می‌توانند با جریمه‌های کمتر یا بی‌اعتنایی به مقررات، فعالیت‌های خود را ادامه دهند».
مدنی‌فر عنوان می‌کند: «آیین‌نامه به‌طور کلی اشاره به نظارت کارگروه دارد، اما جزئیات بیشتری در خصوص نحوه و میزان نظارت مستمر بر عملکرد مؤسسات ارائه نمی‌دهد. همچنین، نیاز است که گزارش‌های نظارتی به‌طور شفاف و منظم منتشر شوند تا دانشجویان و ذینفعان از وضعیت مؤسسات مختلف آگاه شوند».به گزارش خبرگزاری فارس، آیین‌نامه تأسیس مؤسسات خدمات اعزام دانشجو به خارج از کشور، در مجموع یک گام مثبت در جهت نظارت بر این صنعت به‌شمار می‌رود. این آیین‌نامه می‌تواند به بهبود فرآیند اعزام دانشجویان، افزایش شفافیت و جلوگیری از تخلفات در این حوزه منجر شود. با این حال، با توجه به برخی چالش‌ها و کمبودهای موجود، توجه به پیشنهادات کارشناسان حقوقی و ایجاد اصلاحات لازم در آیین‌نامه می‌تواند به بهبود کارکرد این سیستم کمک کند. این اقدامات می‌توانند موجب ارتقای کیفیت خدمات مؤسسات و حمایت بهتر از حقوق دانشجویان در مسیر تحصیل در خارج از کشور شوند.