صبح امروز سه شنبه ۱۱ دی ماه عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد از موافقت مقام معظم رهبری با طرح مجدد لوایح پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت خبر داد این موضوع با اظهارات رئیس‌جمهور در نشست با اعضای اتاق بازرگانی ایران تأیید شده است.
طبق آنچه که رسانه ها گزارش دادند مسعود پزشکیان در واکنش به نگرانی‌های برخی از اعضای اتاق بازرگانی درباره رفع موانع پیش روی فعالان اقتصادی، از تصمیم اتخاذ شده برای بازنگری لایحه FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد و اظهار امیدواری کرد که با همکاری‌های مشترک، زمینه‌ای برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی فراهم شود.
این موضوع از آنجایی حائز اهمیت است که مسعود پزشکیان در اولین نشست خبری خود در روز ۲۶ شهریورماه ۱۴۰۳ در پاسخ سوالی مبنی بر برنامه دولت چهاردهم برای معیشت مردم، گفت: برای بهبود معیشت مردم، باید مسائل مربوط به FATF و برجام حل شود. همچنین، علی طیب نیا مشاور عالی رئیس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم اشاره کرد که ایران پیش از اجرای برنامه اقدام، از لیست سیاه خارج شده است.
اما در حال حاضر، سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا گره کور FATF، شامل پالرمو و CFT، بالاخره باز خواهند شد؟ اگر این اتفاق بیفتد، چه تأثیری بر زندگی و اقتصاد مردم ایران خواهد داشت و به طور کلی، پیوستن کامل ایران به FATF تا چه حد می‌تواند به تسهیل معاملات بانکی ایران با کشورهایی مانند چین که روابط دوستانه‌ای با ما دارند، کمک کند؟
در همین رابطه مجیدرضا حریری رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در گفت و گو با خبرآنلاین گفت: «من بارها گفته‌ام که اقتصاد ما در قفس تحریم‌ها قرار دارد و این وضعیت قرار نیست تغییر کند. در این قفس، FATF به نوعی بال و پر اقتصاد ما را محدود کرده است. حالا فرض کنید که FATF بال و پر ما را باز کند، اما محدوده پرواز ما همان قفس باقی بماند و بیشتر از آن نباشد. بنابراین، به نظر من تا زمانی که تحریم‌ها برطرف نشود، FATF به تنهایی نمی‌تواند مشکلات ما را حل کند. به عقیده او این اقدام می تواند به عنوان یک سیگنال در زمینه اقتصاد سیاسی مورد توجه قرار گیرد که نشان‌دهنده انجام مذاکرات در سطوح وسیع‌تر است.او بر این باور است که با پذیرش ۱۰۰ درصدی FATF مشکلات اقتصادی به صورت کامل حل نخواهد شد و ما باید در درون خود یک خانه‌تکانی جدی انجام دهیم.»
در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با مجیدرضا حریری رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین را بخوانید؛
*آقای حریری! صبح امروز وزیر اقتصاد اعلام کردند که رهبری با بررسی دوباره لوایح پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت موافقت کرده‌اند. این در حالی است که آقای خاندوزی در دولت سیزدهم نیز اعلام کرده بودند که FATF باید تعیین تکلیف شود، اما پس از مدتی این موضوع به نتیجه نرسید. آیا در شرایط کنونی پرونده این موضوع بسته خواهد شد؟
آیا تا به حال رهبری در این زمینه مخالفتی ابراز کرده‌اند؟ رهبری هرگز به‌طور علنی در مورد هیچ موضوع اجرایی موضع‌گیری نمی‌کنند. ممکن است نظر خود را بیان کنند، اما هرگز به‌طور رسمی موافقت یا مخالفت نمی‌کنند. در این مورد، مجمع تشخیص مصلحت نظام است که مخالفت کرده است.
در حال حاضر، موضوع این است که دولت آقای روحانی این لایحه را به مجلس ارائه کرده و مجلس نیز آن را تصویب کرده است، اما مجمع تشخیص مصلحت نظام مانع اجرای آن شده است.
به نظر من، موضوع FATF از دو جنبه قابل بررسی است: اول از دیدگاه گروه اقدام مالی که به FATF معروف است و همچنین از سوی دیگر، افرادی که این گروه را مدیریت می‌کنند و در واقع هژمونی غالب در اقتصاد جهانی را در دست دارند. به نظر می‌رسد که موضوع FATF به نوعی به عنوان ابزاری در دست غرب برای پیشبرد مسائل بزرگ‌تر مورد استفاده قرار گرفته است. به عبارت دیگر، اگر ما بتوانیم مشکلات خود را با طرف‌های تحریم‌کننده حل کنیم، این مشکل نیز به تبع آن حل خواهد شد. بنابراین، به نظر نمی‌رسد که این موضوع به‌طور جدی و پیچیده‌ای با گروه اقدام مالی مرتبط باشد. ایران با این گروه مسائل پیچیده‌ای ندارد؛ این گروه حدود ۴۰ مورد نظارت بر نقل و انتقالات مالی را اعمال می‌کند و کشور ما به جز دو مورد، تمامی موارد را پذیرفته و اجرا کرده است. تنها دو کنوانسیون وجود دارد که ایران در حال حاضر در اجرای آن‌ها در اجرای آن دست نگه داشته است.
به نظر من، اگر این دو موضوع نیز حل شوند، در مرحله اول نتیجه خوبی خواهد داشت. اما تا زمانی که مسئله تحریم‌ها را حل نکنیم، FATF چندان مؤثر نخواهد بود. این مسائل به هم مرتبط هستند؛ به عبارت دیگر، موضوعاتی که ما به عنوان تحریم‌ها داریم، شامل تحریم‌های مالی، پولی، بانکی و سوئیفت می‌شود. این یک مجموعه است که باید به صورت یکجا حل شود. اگر اجزای آن به تنهایی حل شوند، ضرری ندارد اما بعید می دانم که فایده چندانی داشته باشد.
*به نظر شما، آیا عضویت ایران در FATF تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد کشور و روابط بانکی ما با دیگر کشورها خواهد داشت؟ ارزیابی شما در این زمینه چیست؟
این موضوع می‌تواند به عنوان یک سیگنال در زمینه اقتصاد سیاسی مورد توجه قرار گیرد. اگر قرار است این اتفاق بیفتد، ما در حال ارسال سیگنال مذاکره همه جانبه هستیم. اما اگر غیر از این باشد، به نظر من این کار منطقی نیست. به عبارت دیگر، اگر ما فقط درباره FATF صحبت کنیم و در عین حال به ما اجازه ورود به بانک‌ها داده نشود، پذیرش یا عدم پذیرش FATF هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. این مانند این است که به ما اجازه ورود به بانک داده نشود و ما در تلاش باشیم که کارت ملی‌مان را سریعاً به بانک تحویل دهیم. من بارها گفته‌ام که اقتصاد ما در قفس تحریم‌ها قرار دارد و این وضعیت قرار نیست تغییر کند. در این قفس، FATF به نوعی بال و پر اقتصاد ما را محدود کرده است. حالا فرض کنید که FATF بال و پر ما را باز کند، اما محدوده پرواز ما همان قفس باقی بماند و بیشتر از آن نباشد. بنابراین، به نظر من تا زمانی که تحریم‌ها برطرف نشود، FATF به تنهایی نمی‌تواند مشکلات ما را حل کند، اما آغاز مذاکرات می‌تواند سیگنال‌هایی را ارسال کند که نشان‌دهنده انجام مذاکرات در سطوح وسیع‌تر است.
*برخی معتقدند که FATF تأثیری بر اقتصاد ایران ندارد. آیا این نظر صحیح است؟
ببینید موضوع به این سادگی نیست؛ اگر امروز بخواهیم در سیستم بانکی جهانی فعالیت کنیم، بدون FATF هیچ اقدامی نمی‌توانیم انجام دهیم. در حال حاضر، حتی کشورهایی که تمایل دارند تحریم‌های آمریکا را در روابط خود با ایران نادیده بگیرند، به دلیل FATF با مشکلاتی مواجه هستند. به عنوان مثال، در حال حاضر ایرانیان به سختی می‌توانند در خارج از کشور حساب بانکی باز کنند، حتی حساب‌های شخصی، و این موضوع به دلیل تحریم‌ها و وضعیت کشور ما در FATF است که در یک منطقه خطر قرار دارد. هر زمان که به یک سیستم بانکی مراجعه کنید و کارت شناسایی یا پاسپورت خود را نشان دهید، به محض اینکه متوجه شوند ایرانی هستید، به سرعت احتیاط می‌کنند.این مشکلات وجود دارد، اما به نظر من ما آنقدر مسائل و چالش‌های دیگری داریم که FATF در مقایسه با آن‌ها موضوع چندان مهمی نیست و با پیگیری این موضوع، مشکلات ما حل نخواهد شد.
*به نظر شما، چقدر پیوستن کامل ایران به FATF می‌تواند به تسهیل معاملات بانکی ایران با کشورهایی مانند چین که روابط دوستانه‌ای دارند، کمک کند؟
به نظر من، نمی‌توان منکر تأثیر FATF شد، اما این تأثیر بسیار کم است. اینکه فکر کنید که مشکلات ما حل می شود نه این طور نیست فرض کنید یک سرمایه‌گذار چینی یا از هر کشور دیگری بخواهد در ایران سرمایه‌گذاری کند؛ برای این کار، او باید پولش را از طریق یک بانک منتقل کند و در اینجا FATF می‌تواند به عنوان یک مانع عمل کند.
به طور کلی، پذیرش کامل FATF می‌تواند یک سیگنال اقتصادی و سیاسی باشد،اما این توقع ایجاد کردن برای مردم عادی است که با FATF تمام مشکلات برطرف می شود. من بر این باورم که تأثیر این موضوع بر زندگی روزمره مردم بسیار ناچیز است. ما با مشکلات بزرگ‌تری نسبت به FATF مواجه هستیم که باید در داخل کشور حل کنیم، اما به آن‌ها توجه نمی‌کنیم. در حال حاضر، بزرگ‌ترین مشکل اقتصادی ما فساد است؛ تورم و گرانی ما نیز ناشی از همین فساد است. ما باید در درون خود یک خانه‌تکانی جدی انجام دهیم.
در مدت اخیر، ۴۰ درصد از ارزش پول ملی ما کاهش یافته است. این موضوع به این دلیل است که صادرکنندگان عمده کشور، که معمولاً مدیرانی هستند که توسط حاکمیت منصوب می‌شوند، ارز حاصل از فروش خود را به بانک مرکزی تحویل نمی‌دهند. اگر این افراد دو ماه پیش بدهی‌های خود را به بانک مرکزی پرداخت می‌کردند، باید ارز را با قیمت ۴۲ هزار تومان می‌فروختند، اما اکنون این قیمت به ۶۳ هزار تومان رسیده است. این وضعیت نشان‌دهنده فساد گسترده‌ای است.
*به عنوان سوال پایانی، برخی معتقدند که چشم بادامی از تحریم‌های ایران سود می‌برند به گونه‌ای که برای گشایش ۱۰۰ دلار، ۲۰ درصد هزینه از ایران دریافت می‌کنند. نظر شما در این مورد چیست؟
این موضوع با واقعیت‌های مبادلات مالی سازگار نیست. به‌طور قطع، در زمان تحریم‌ها هزینه‌های مبادله وجود دارد، اما این هزینه‌ها به نفع دولت چین یا شرکت‌های چینی نیستند و عموما ذینفعش یکسری ایرانی هستند.
∎