به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در نشست «سهروردی و حکمت اشراق» به همراه رونمایی از مجموعه ترجمه متن و شرح‌های حکمه‌الاشراق به قلم مسعود انصاری از سوی انجمن همگرایی مواریث تمدن ایرانی با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی امروز یکشنبه ۹ دی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
بنابر روایت ایکنا، نجفقلی حبیبی، استاد فلسفه و رئیس سابق دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست گفت: در دهه پنجاه که وارد دوره دکتری شدم اولین گرایش تخصصی برای شیخ اشراق در همان سال ایجاد شد ولی ملاصدرا و ابن‌سینا سابقه طولانی‌ای داشت که رساله دکتری من هم بر ارائه خاص سهروردی بود.
وی ادامه داد: سهروردی توجه خاصی به قرآن کریم داشته است و هیچ فیلسوفی قبل از سهروردی اینقدر به قرآن توجه نداشته و استناد نکرده است. برخی مثل دکتر معین معتقد بودند که سهروردی زرتشتی بود درصورتی که اینگونه نیست و سهروردی توجه بسیاری به اسلام و قرآن داشت و به گمانم این افراد تمام آثار سهروردی را مطالعه نکرده‌اند.
حبیبی افزود: گفته می‌شود که او تقیه کرده است در صورتی که او را کشته‌اند؛ تقیه برای حفظ جان است، اما او را به دلیل تفکراتش کشتند. سهروردی در فضای سخت سیاسی زندگی می‌کرد و تلاش بسیاری برای ترویج زبان فارسی برای بیان اصطلاحات عرفانی و فلسفی انجام داده است.
وی اظهار کرد: قطب‌الدین شیرازی و شمس‌الدین شهرزوری از جمله افرادی بودند که به سهروردی توجه داشتند. شهرزوری بر سهروردی تعصب داشت و کوشش کرده تا با شرح حکمت‌الاشراق، فهم خود را از عبارات سهروردی نشان دهد. فلسفه اشراقی ما به وسیله این افراد حفظ و منتشر شده است.
این نویسنده و مصحح پیشکسوت افزود: سهروردی بعد از اینکه هانری کربن آثار خود را درباره او چاپ کرد، شهرت بالایی در جهان یافت که در سال‌های اخیر این شهرت بیشتر گسترش یافته و فوق‌العاده شده است و در فرانسه، آمریکا و چین کتاب‌های سهروردی تدریس می‌شود.
هم اسلامی و هم ایرانی
سیدحسن عرب، عضو هیئت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی در این نشست بیان کرد: همه ما با مقام فکری سهروردی در تاریخ اندیشه اسلام و ایران آشنایی داریم و در حافظه تاریخی ما جایگاه بلندی دارد و همه موسسان تاریخ فکری به اجمال سخن گفتند به همین دلیل دیگران به شرح و تفصیل سخنان آنان را پرداختند.
وی ادامه داد: کتاب حکمت‌الاشراق که فصل‌الخطاب این فلسفه است به صورت خلاصه نوشته شده است، اما بسیار مهم است که دیگران آن را شرح کرده‌اند. این کتاب هم اسلامی و هم ایرانی است و تلاش کرده تا این اندیشه‌ها را به وحدت فکری برساند.
عرب افزود: حکم‌الدین شیرازی، ملاصدرا و شهرزوری از افرادی هستند که این کتاب را شرح کرده‌اند که نشان از اهمیت این کتاب است. شهرزوی تمایل دارد تا بین افق فکر ابن‌سینا و سهروردی اتحاد ایجاد کند. علامه قطب‌الدین شیرازی نام مشهوری است که آثار متنوعی در علوم دارد. متأخرین بحثی را مطرح کردند که شرح قطب‌الدین برگرفته از شهرزوری است ولی به گمان بنده اینگونه نیست.
وی اظهار کرد: ملاصدرا معتقد است که ابداع سهروردی در نظام نوری با فلسفه وجودی متفاوت است. آنچه که در این مجموعه مهم است و موضوع این جلسه است این است که مجموعه ترجمه متن و شرح‌های حکمه‌الاشراق تاریخ فلسفه اشراق را نوید بخشیده است. این کتاب تاثیر بسیار عمیقی در سهروردی‌پژوهی برجای خواهد گذاشت و نیازمند بررسی بیشتر است.
عضو هیئت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی تصریح کرد: بخش الهیات کتاب شفا و حکمت الاشراق برای ملاصدرا همیشه مهم بوده و برای ابداع مکتب جدید باید مکاتب پیشین را نقد کرد و سخنان جناب سهروردی را در حکمت‌الاشراق به خوبی بیان کرده است. امروزه ما برخوردار از ترجمه سخنان سهروردی هستیم و به راحتی می‌توانیم از این سخنان برخوردار شویم و از افق اندیشه سهروردی آگاهی یابیم.
وی در پایان افزود: لازم است که به انتشارات مولی برای انتشار این کتب تبریک گفت و تشکر کرد که همیشه در پی انتشار معارف ایرانی و اسلامی همت گمارده است.
تلاش برای ترجمه روان حکمت‌الاشراق
مسعود انصاری، مترجم مجموعه کتاب حکمت الاشراق در این نشست بیان کرد: تلاش کردم تا یک متن روان از کتاب حکمت‌الاشراق ترجمه کنم. این متن دو بار ترجمه شده است که یکبار ترجمه از نوع تطبیقی است و بار دیگر در کتاب قطب‌الدین ترجمه است.
وی ادامه داد: شرح شهرزوی یک شرح توصیفی است و متن قطب‌الدین توصیفی _ تبیینی است. سهروردی در منطق ارسطویی و سینایی می‌گوید که حکمتی مطلوب است که هم مبتنی بر استدلال و هم شهود باشد. در منطق، ایشان منطق مشایی را با ملاحظاتی می‌پذیرد.
انصاری افزود: هرکدام از این بزرگان بر سکویی نشسته‌اند یعنی شهرزوری بر همان سکویی ننشسته که قطب‌الدین نشسته است، اما واقعاً قطب‌الدین شیرازی تکرار هیچ کس نیست. چیزی که ملاصدرا را در نظر من بزرگ نشان داد در وهله اول ادب اوست و هرجا که خواسته نظر مخالف خود را بیان کند با احترام از افراد یاد می‌کند.
این مترجم با بیان اینکه شهرزوی فرد بسیار بزرگی است گفت: ایشان می‌فرمایند که من اصلاً به تناسخ اعتقاد ندارم؛ مراد از تناسخ در دیدگاه افلاطون صفات رذیله‌ای است که در دیگر موجودات وجود دارد.
وی تأکید کرد: برای ترجمه متون فلسفی لازم نیست که شما فیلسوف باشید، اما باید فلسفه را بدانید. فیلسوف بودن یک کنش است، اما فلسفه دانستن از نوع دانش و علم است.
شکل‌گیری هرچیز به دست همگان
حسین مفید، مدیر انتشارات مولی در این نشست بیان کرد: آقای انصاری دو متن بسیار مهمی را قبل از این اثر ترجمه کردند که بسیار درخشان است. بسیار فکر کردم که تعلیقات صدرا و قطب‌الدین چگونه تنظیم شود که قابل استفاده شود.
وی افزود: قرار نیست که همه چیز به دست یک نفر انجام شود و اگر من می‌توانم ساختاری را ایجاد کنم باید این کار صورت بگیرد و شرح و تفصیل را می‌توان برعهده دیگران گذاشت یعنی قرار است هرچیزی به دست همه صورت بگیرد.
در پایان این مراسم از کتاب ترجمه و شرح‌های «حکمت الاشراق» رونمایی شد.
∎