به گزارش گروه سیاسی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روابط جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان به لحاظ همسایگی و اشراف هر دو کشور بر تنگه راهبردی هرمز و نیز مشترکات فرهنگی و دینی و پیشینه تاریخی از اهمیت خاصی برخوردار است.

روابط رسمی دیپلماتیک بین دو کشور در 4 شهریور 1350 با صدور بیانیه مشترک آغاز شد. هم در دوره های قبل از انقلاب اسلامی و هم در مراحل مختلف بعد از انقلاب دو کشور از گسترش روابط استقبال کرده و مسئله خاصی که روابط دوجانبه را دچار بحران کند وجود نداشته است.

در سال 1351 شمسی، اعزام نیروهای نظامی ایران به عمان برای حمایت از حکومت سلطان قابوس در جنگ ظفار و مقابله با جدایی‌طلبان متمایل به کشورهای کمونیستی، موجب حفظ یکپارچگی عمان شد. عملیات نظامی ارتش ایران در جنگ ظفار در تغییر وضعیت به سود پادشاهی عمان و سرکوب مخالفان نقش پررنگی داشت، نکته‌ای که باعث شد سلطان قابوس بقای تاج و تخت و حکومت خود را مدیون ایران بداند.

اگر چه این اقدام ایران با هماهنگی آمریکا و بریتانیا انجام و موجب تلفات جانی و مالی برای ایران شد اما تصویر مثبتی از نیروهای ایرانی در ذهن دولت و مردم عمان برجای گذاشت.

از آن پس، عمان که به اهمیت همسایه بزرگ خود پی برده بود بر راهبردهای ثابت در روابط با همسایگان از جمله ایران پافشاری نشان داد. بر همین اساس، عمان بعد از پایان یافتن جنگ ایران و عراق، سیاست آشتی جویانه‌ تری را در رابطه با تهران در پیش گرفت. در اوت 2010 عمان و ایران پیمان امنیتی نیز امضا کردند.

نقش میانجی گری عمان 

سالهاست سلطنت عمان با دیپلماسی مبتنی بر صلح و گرایش به بی طرفی، به عنوان یک میانجی گر در منطقه شناخته می شود. عمان توانسته است، به رغم قرار داشتن در یک منطقه جغرافیایی حساس و پرتنش ، دهه ها دور از جدال و بحران باقی بماند و حتی بارها نقش میانجی را برای همسایگان خود بازی کرده است.

در دهه هشتاد شمسی عمان تبدیل به حافظ منافع ایران در بریتانیا و سپس کانادا شد. مسقط از سال 1386 نه تنها در مذاکرات مربوط به زندانیان غیر ایرانی مانند 12 ملوان بریتانیایی و سه کوهنورد آمریکایی نقش‌آفرینی کرد بلکه در چندین مورد باعث شد تا زندانیان ایرانی در دیگر کشورها هم آزاد شوند.

در سال‌های اخیر نیز همواره از عمان به عنوان یکی از میانجی‌های اصلی میان غرب و جمهوری اسلامی، به ویژه در مذاکرات هسته‌ای، نام برده شده است. سال 2011 «جان کری» وزیر وقت امور خارجه آمریکا تلاش هایی برای مذاکرات مستقیم با طرف ایرانی آغاز کرد و از دولت عمان خواست برای این مذاکرات، میانجی گری کند. این تلاش‌ها باعث شد در سال 2012 در مسقط دیدارهایی شکل بگیرد و در نهایت در سال 2014 اولین جلسه مقامات ایرانی و آمریکایی در عمان به‌ صورت رسمی برگزار شود.
روابط اقتصادی 

اگرچه روابط تجاری ایران و عمان نامناسب نیست و به لحاظ حجم تجارت، عمان جایگاه ششم را در میان کشورهای همسایه ایران و در میان کشورهای حوزه خلیج فارس، رتبه دوم را دارا است اما به هر حال این روابط متناسب با روابط سیاسی پیش نرفته و آمارها نشان می‌دهد که از همه ظرفیت ها برای توسعه روابط اقتصادی دو طرف استفاده نشده است.

در سال 1392 ش حجم مبادلات تجاری ایران با عمان 221 میلیون دلار، سال 1397 یک میلیارد و 167 میلیون دلار،  سال 1398 معادل 694 میلیون دلار و سال 1399 معادل 872 میلیون دلار بوده است.

«مهدی صفری» معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه ارزش روابط اقتصادی ایران و عمان در سال گذشته (1400) به یک میلیارد و 350 میلیون دلار رسید، گفته است: "برای افزایش این رقم به دو تا دو و نیم میلیارد دلار برنامه ریزی کرده ایم که تحقق دو میلیارد دلار در امسال قطعی است."

چشم انداز روابط 

بدیهی است، روابط ایران و عمان تنها محدود به همسایگی نیست، بلکه علایق و اشتراکات عمیق دینی و اعتقادی این دو ملت قرن ها با یکدیگر پیوند خورده است. 
اگر آغاز روابط  پایدار و دوستانه دو کشور تا قبل از انقلاب اسلامی را اعزام ارتش ایران برای سرکوب شورشیان ظفار در نظر بگیریم، پس از انقلاب اسلامی موارد متعددی از جمله به رسمیت شناختن جمهوری اسلامی ایران، عدم همراهی عمان با برخی دیگر از کشورهای عربی در ماجرای 8 سال جنگ تحمیلی، تعدیل مواضع شورای همکاری خلیج فارس در قبال ایران، حمایت از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران و همچنین میانجی گری بین ایران و غرب وجود دارد که همگی نشان دهنده اراده مقامات دو کشور در تداوم این روابط دوستانه است.

بر همین اساس رایزنی های سیاسی دو کشور نیز با سفرهای متعدد مسوولان به ویژه وزیران امور خارجه به پایتخت های مقابل همچنان ادامه دارد.

دیدار اخیر وزرای خارجه دو کشور

سید عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان در کنفرانس مطبوعاتی با «سید بدر البوسعیدی» وزیر خارجه عمان، اظهار کرد: به وزیر خارجه عمان خوشامد می‌گویم، این سفر به موقع انجام شد.
وی افزود: روابط ایران و عمان در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی رو به گسترش است و همواره رایزنی‌های منطقه‌ای مستمری را باهم داشتیم.
وی گفت: در این سفر در مورد روابط دوجانبه صحبت کردیم. کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور ماه آینده در مسقط انجام می‌شود.

وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: حجم تجارت میان دو کشور بیش از سه برابر شده است.
عراقچی عنوان کرد: ما اتفاق نظر داریم که حملات در غزه باید پایان یابد. مواضع ما با مواضع عمان و عمده کشورهای منطقه مشابهت زیادی دارد و همه ما خواهان آرامش و حکومت فراگیر در سوریه هستیم. ما خواهان پایان اشغال خاک سوریه به ویژه توسط رژیم صهیونیستی هستیم.

حامل پیام سلطان عمان به رئیس‌جمهور ایران هستم

در ادامه وزیر خارجه عمان گفت: در این سفر در زمینه‌های مختلف گفتگو و توافق کردیم که گام‌های جدیدی را انجام دهیم که روابط تجاری و سرمایه گذاری بین دو کشور را افزایش دهیم.

بدر البوسعیدی اضافه کرد: در نشست خود درباره تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و تحولات در سوریه و لبنان گفتگو کردیم. در خصوص مسئله فلسطین و حمایت از حقوق مشروع ملت فلسطین و تلاش‌های مردم فلسطین برای استقلال و آزادی و صلح گفتگو کردیم.

وی گفت: بنده حامل پیام مکتوب سلطان عمان به جناب رئیس‌جمهور پزشکیان هستم.

وزیر خارجه عمان در خصوص موضع عمان در تحولات سوریه، گفت: ما همانند ایران از سیاست عدم دخالت در امور داخلی کشورها حمایت می‌کنیم. سیاست حفظ استقلال و تمامیت ارضی در سوریه و حاکمیت این کشور باید به سمتی برود که سوریه نقش بین المللی خودش را داشته باشد. ما تلاش می‌کنیم در شورای همکاری خلیج فارس برای اینکه اهداف مشترک را محقق کنیم، از استقلال سوریه حمایت کنیم.

عراقچی در پاسخ به سوالی درباره پیام‌های دیگر از طرف‌های ثالث، گفت: دولت عمان همواره برای کمک به روابط ایران با برخی کشورهای دیگر آماده بوده و ارتباطاتی برقرار شده است.

پیامی درباره مذاکرات هسته‌ای بین ما رد و بدل نشد

وزیر امور خارجه کشورمان اظهار کرد: نقش عمان در مذاکرات هسته‌ای روشن است و ما از این جهت همواره از دوستان عمانی تشکر کردیم. طبیعی است که اگر نیازی باشد این کار انجام شود، حتماً انجام خواهد شد ولی در این سفر پیامی رد و بدل نشده است. ما در زمان مقتضی در رد و بدل پیام از طریق سفارت سوئیس ادامه می‌دهیم و اگر لازم باشد از این طریق انجام می‌شود. اگر نیاز باشد برادران عمانی هم به این کار مبادرت می‌کنند، اما پیامی رد و بدل نشد.

ضرورت حفظ تمامیت ارضی یمن

عراقچی اظهار کرد: در این سفر همچنین درباره تحولات یمن تبادل نظر داشتیم. حملات نظامی اسرائیل و آمریکا به خاک یمن و تخریب زیرساخت‌های این کشور را محکوم می‌کنیم و بر حفظ تمامیت ارضی یمن تأکید داریم. امیدواریم مذاکرات صلح هر چه سریع‌تر از سر گرفته شود و مانع از بروز جنگ داخلی در یمن شود.

عراقچی با اشاره به حجم تبادلات تجاری میان ایران و عمان، عنوان کرد: سال گذشته دو و نیم میلیارد دلار حجم تجارت بین دو کشور بوده است.

گزارش از عرفان عباسی