به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، به دنبال بالا گرفتن ادعاهای نادرست درباره مالکیت جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) در ماه‌های اخیر و با توجه به مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان در زمینه بررسی مسائل روز، تحلیل شرایط و ارائه راهکارهای کارآمد و علمی با هدف افزایش امنیت و فراهم ساختن زمینه توسعه و پیشرفت، دانشگاه علامه‌طباطبائی امروز (دوشنبه) همایشی ملی با نام «توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه و تقویت وفاق با همسایگان» با هدف هم‌اندیشی درباره چشم‌انداز توسعه این جزایر برگزار کرد.
شجاع احمدوند سرپرست دانشگاه علامه و محمد بهشتی عضو شورای عالی میراث فرهنگی و استادان این دانشگاه در دانشکده مدیریت گردهم آمدند تا راهکاری را برای توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه گانه ارائه دهند. این استادان پیش از برگزاری این همایش از جزایر سه گانه بازدید کردند.
دانشگاه می تواند طراحی مدل توسعه جزایر را برعهده بگیرد
دبیر علمی این همایش به موضوع حاکمیت در جهان نوین پرداخت و گفت: بنیاد حاکمیت امروز در جهان نوین زیست بهتر و خیر عمومی در فضای جهانی است و این موضوع جایگزین حاکمیت برای امنیت پرهیز از خطرها شده است.
حسین سلیمی با طرح این پرسش که چگونه می‌توان این حاکمیت را در مسیر توسعه نگه داشت و ایران چگونه می تواند به این مدل دست یابد؟ به نمونه‌هایی از توسعه جزایری دور از سرزمین اصلی نظیر مدل های پورتوریکو و گودالوپ اشاره کرد و گفت: شاید این مدل ها به ما در توسعه جزایر سه گانه کمک کند.
استاد دانشگاه علامه طباطبائی پیش نیاز ایجاد توسعه را وجود جامعه دانست و از چهار زمینه امکان توسعه برای جزایر گفت که این زمینه ها شامل گردشگری، بازهای تجاری منطقه آزاد، حفظ محیط زیست است.
دبیر علمی همایش معتقد است دانشگاه می تواند طراحی مدل توسعه جزایر را برعهده بگیرد و به همین منظور پیشنهاد می شود طرح مدل توسعه جزایر سه گانه به کنسرسیومی از چهار دانشگاه برتر به علاوه دانشگاه خلیج فارس سپرده شود.
ابوالفضل دلاوری استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی هم در میزگرد بعد از آیین افتتاحیه این همایش گفت: ما نگاه درستی به کل منطقه خلیج فارس نداشتیم. توسعه راهبردی برای حل منازعه و توسعه جزایر راهی به سوی وفاق نه‌تنها با همسایگان بلکه با جهان است.
رد تئوری تنهایی ایران
هادی خانیکی از دیگر چهرهای علمی و دانشگاهی به بازخوانی تاریخی از این جزایر سه گانه پرداخت و گفت: در چند ماه اخیر مساله کهنه ادعا بر سر جزایر سه گانه مطرح شد که تهدیدی علیه امنیت ملی ایران بود و این دانشگاه هم در برگزاری این همایش به همین دلیل پیش قدم شده است.
عضو هیات علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی با طرح مساله که آیا بیان مالکیت جزایر سه گانه و ادعای علیه آن مساله جدیدی است، گفت: برای رسیدن به توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه گانه باید رویکردهای جدیدی داشته باشیم.
وی افزود: گمشده ما در این مسیر، کلیت پدیدار شناسانه است. بنابراین باید دید گوینده مساله توسعه جزایر سه گانه کیست؟ آیا گوشی برای شنیدن و دیدن هست؟ مساله این است که هنوز این مساله ملی نشده و در پرداخت آن لکنت وجود دارد.
استاد دانشگاه علامه ادامه داد: باید کلیت و موضوع را در درون ساخت فرهنگی ایران دید. آیا ایران منطقه ارتباطی در سطح جهان و ایرانی اهل ارتباط است یا اینکه ایران تنهاست؟ برداشت من این است که ایران تنها نیست و ایرانی هم تنها نیست. وقتی ایران را پاره پاره می‌فهمیم، یا ایران را به اصطلاح تنها می بینیم، یک روایت نامناسب است که با واقعیت تاریخی ایران هم سازگار نیست پس ایران تنها نبوده و نیست.
وی افزود: امروز با توجه به سرعت گسترش جهانی شدن باید حضور موثرتر و فعال تری داشته باشیم. در ادبیات مختلف توسعه و در ادبیات مختلف سیاسی در سال‌های اخیر سعی کردیم، از ایران یک ایران تنها بسازیم؛ گویا ما تاریخ به جهان وصل نیستیم.
خانیکی به وجود ۶ عارضه در این زمینه اشاره کرد و گفت: عارضه نخست تنهایی ایران، یک فهم و طرح آسیب رسان به ایران است. دوم، از نظر تاریخی با واقعیت سازگار نیست. ایران و ایرانی همیشه یک کشور جهانی بوده و تنها نیست و ایران همیشه یک کشور جهانی بوده و سهم و نقش ویژه‌ای در جهان، در توسعه علم، در تمدن، در فرهنگ و در سیاست داشته است. سوم؛ در امتداد ذهنیت شکست خوردگی و تحقیری قرار می گیرد که ایران در دوران مدرن داشته، عارضه این است که امروز در جمع هستیم اما خود را تنها می بینیم که این ما را از توسعه دور می کند. پنجم مهاجرت نخبگان و ششم بی توجهی به مسائل است ما را دچار سوءظن کرده است.
عضو حقیقی شورای عالی ایرنا افزود: بازخوانی این مفهوم جز با گفت و گو و وفاق شدنی نیست. البته این وفاق وگفت و گو اول باید در عرصه عمومی رخ دهد. گفت و گو در این شرایط و باز کردن آن در تقویت مولفه ها برای این بازخوانی ضروری است. می توانیم جایگاه خودمان را باز تعریف کنیم هر چند گسست و انقطاعی رخ داده؛ اما باز خوانی این مفهوم با وفاق امکان پذیر است.
در این همایش قرار است با حضور فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی از نشان جزایر سه گانی رونمایی و به چهار دانشور علوم انسانی این نشان اهدا و از پژوهشگران برجسته و چهره های ماندگار جزایر سه گانه خلیج فارس تجلیل می شود.
رفاه در منطقه خلیج فارس مستلزم تغییر رویکردهای سنتی
محمدرضا حافظ نیا استاد دانشگاه تربیت مدرس هم در این مراسم گفت: موضوع بحث این همایش توسعه اقتصادی اجتماعی در جزایر جنوبی خلیج فارس است و این منطقه به عنوان قلمرو طبیعی جامعه ایران شناخته می شود.
وی موضوع بحث خود را نظریه همگرایی اقتصادی در منطقه خلیج فارس اعلام کرد و و اینکه چه باید کرد که خلیج فارس به سوی همگرایی حرکت کند.
این استاد دانشگاه چهار مورد را برای حرکت خلیج فارس به سوی همگرایی عنوان کرد که شامل این موارد است: اهتمام جدی سران به رهبران سیاسی منطقه برای گفت و گو و اعتمادسازی متقابل به ویژه بین سه قدرت منطقه‌ای، ایجاد توسعه پل های تاکتیکی ارتباط دوجانبه بر روی شکاف استراتژیک ایران و عربستان، مشارکت عقلایی و مسئولانه علمای مذهبی شیعه و سنیو اهتمام به آغاز فرایند همگرایی تدریجی.
وی معتقد است ایجاد سیستم همگرایی و امنیت منطقه‌ای درون‌گذار در خلیج فارس ثمره نهایی مراحل است و با این وصف به نظر می‌رسد دستیابی به هدف تامین امنیت و توسعه و رفاه در منطقه خلیج فارس مستلزم تغییر رویکردهای سنتی به اتخاذ استراتژی ژئوپولیتیکی اقتصادی باشد.
حافظ نیا افزود: دستیابی به هدف تامین امنیت و توسعه و رفاه در منطقه خلیج فارس مستلزم تغییر رویکردهای سنتی به اتخاذ استراتژی ژئوپولتیکی اقتصادی پایه یا همان چیزی است که بعد اقتصادی ژئوپولیتیکی مبتنی بر هویت و کارکردهای ذاتی این منطقه را دارد.
وی درباره اینکه استراتژی چیست گفت که استراتژی و نهادسازی اقتصادی فراگیر برای منطقه، اتخاذ استراتژی و نهادسازی اقتصادی فراگیر و تاسیس سازمان همکاری اقتصادی منطقه‌ای بر پایه انرژی صنعت تجارت گردشگری، بانک بیمه و فناوری با هدف تبدیل فضای جغرافیایی آبی خلیج فارس به منطقه صنعت و فناوری پیشرفته در جهان است.
ایران یک سرزمین بالقوه است
سید محمد بهشتی (شیرازی) هم در این نشست با طرح این پرسش که این سه جزایر کجاست و چرا این جزایر سبز است و آب آن از کجاست؟ گفت: ایران یک سرزمین بالقوه است. ما ظرفیت بالفعل زیادی نداریم. هنر زیستن در سرزمین ایران در طول تاریخ که به اندازه تاریخ بشر است، هنر بالفعل کردن است. ایران تا ۵۰۰ سال پیش میانه جهان بود؛ یعنی رد پای ما از غربی ترین تا شرقی ترین جای جهان را می بینید.
عضو شورای عالی میراث فرهنگی ادامه داد: نمی توانیم یک کشور معمولی باشیم. برای از قوه به فعل در آوردن، به اینکه ایران سرزمین بیقراری است توجه می کردیم. ما با استقبال از بیقراری استعدادهای خود را بالفعل کردیم. استعدادی از باب جهانی بودن ایران وجود دارد که جزایر و خلیج فارس سکوی های آن جزو بیقراری های ماست.
وی اظهار داشت: برای تدبیر بیقراری به عنوان نمونه آشیزی می کنیم، اینها تجربه تاریخی دارد فقط موضوع این است که سه جزیره کجاست؟ بیقراری را باید تدبیر کرد. اگر سرزمین خود را بشناسیم از کارهای خودمان خنده‌مان می گیرد. از مسیر بیقراری استعداد را شکوفا کنیم.
راهکارهای دانشگاه علامه در حفظ میراث غنی جزایر سه گانه
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی در پایان این بخش از نشست به نقش نهاد دانشگاه در توسعه موضوع همایش پرداخت و اظهار داشت: ضروری است تا دانشگاه به نهاد حل المسایلی تبدیل شود. تصورمی کنم در دوران جدید دانشگاه ها دو کارویژه مهم دارند؛ نخست مساله مند کردن مشکلات جامعه ایده پرداز برای حل آن و دومین کارویژه تصویر سازی ملی در افکار عمومی است. در عصر روایت ها و فراروایت ها دانشگاه ها مرجعیت لازم را برای تصویر سازی بنیان های فرهنگی و ملی کشور دارند.
شجاع احمدوند گفت: یکی از نمونه‌های امکان نقش آفرینی نهاد دانشگاه در توسعه مناطق گوناگون کشور توجه به راه‌های بهبود شرایط زیست در جزایر سه گانه ایرانی است. کوشش برای توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی هم یکی از ارکان پاسداری از منافع ملی ماست به این ترتیب که لازمه آن این است که نخست دانشگاه در راستای مسئولیت اجتماعی خود تصویری توسعه محور را از این جزایر ارائه کند و دوم برای ساختن چنین تصویری دولت، نهادهای مدنی و بخش خصوصی چند گام مهم فرهنگی و اقتصادی بردارند تا هم حساسیت ملی را نسبت به توسعه این جزایر برانگیزند و هم سرمایه‌گذاران را متوجه این بستر نیازمند سرمایه گذاری بکنند.
سرپرست دانشگاه ادامه داد: گام سوم تکمیل این گام ها و استفاده حداکثری از ظرفیت های نهفته در این جزایر مستلزم تشریک مساعی نخبگان به خصوص نخبگان دانشگاهی نخبگان دولتی و نخبگان بخش خصوصی است به طوری که دانشگاه ریل گذاری کند و دولت و بخش خصوصی هم بتواند شالوده گذاری کند. این دانشگاه با توجه به اهمیت جزایر سه گانه می کوشد تا نگاه علمی خود را با دولت به اشتراک بگذارد. برای ساختن چنین تصویر توسعه محور نهادهای ملی در کنار سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی گام های مهم فرهنگی بردارند.
احمدوند گفت: این جزایر دارای میراث‌غنی است و توسعه گردشگری فرهنگی در این زمینه ضرورت دارد تا ترسیم تصویر روشن از الزامات و بایسته‌های توسعه اقتصادی فرهنگی و اجتماعی جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس از یک سو احیای مرجعیت علمی دانشگاه از سوی دیگر، کمک فکری و راهبردی به پیشبرد گفتمان وفاق منطقه‌ای و افزایش همکاری با همسایگان در عرصه سیاست خارجی داشت.
وی افزود: همچنین برای ساختن تصویر توسعه محوری ضرورت دارد تا نهادهای علمی و فرهنگی در کنار سرمایه گذاران دولتی و خصوصی گام های فرهنگی و اقتصادی مقدماتی را بردارد و هم نگاه سرمایه‌گذاران را به سمت این منطقه جلب کند تا آنها همت سرمایه‌گذاری را معطوف به توسعه این مناطق کنند.
سرپرست دانشگاه علامه به برخی از گام های که می توان در توسعه جزایر سه برداشت اشاره کرد و گفت: مسکن و زیرساخت شهری نخستین نیاز یک جمعیت مستقل بوده و لازم است نخست احداث مسکن مناسب هم برای ساکنان آنجا و هم کسانی که به حسب شرایط در آنجا شاغل هستند در اختیارشان قرار گیرد و زیرساخت های مثل بیمارستان، خدمات شهری، مدارس فراهم شود.
وی گفت که ساخت بندر و ساخت فرودگاه پایانه‌ها برای حمل و نقل و تقویت ترابری و بازرگانی کاملا ضروری است. این جزایر دارای میراث غنی است که می‌تواند محور گردشگری منطقه هم باشد و توسعه گردشگری فرهنگی طبیعی و به ویژه دریایی از نخستین روندهای توسعه‌ای این جزایر محسوب می شود. برپایی جشنواره‌های فرهنگی مشترک، نمایشگاه‌های تاریخی و تورهای طبیعت گردی هم می تواند موجب تقویت مناسبات فرهنگی حتی با همسایگان ما شود.
همچنین در پایان این بخش استاد محمدرضا حافظ نیا، استاد دره میر حیدر، استاد محمدعلی موحد و استاد جمشید ممتاز نشان جزایر سه گانه اهدا شد.