جوان آنلاین: توسعه کشت گلخانه‌ای منطبق با الگو‌های جدید سبب افزایش بهره‌وری اقتصادکشاورزی و مدیریت راهبردی آب می‌شود. در حال حاضر بسیاری از مناطق ایران می‌توانند به عنوان یکی از قطب‌های کشت گلخانه‌ای کشور مطرح باشند. جلوگیری از هدررفت آب و بهره‌وری بالا، افزایش تولید، بالارفتن میزان صادرات محصولات باکیفیت و ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت به شهر‌ها موجب شده تا سطح زیادی از زمین‌های کشاورزی به‌خصوص در استان‌های جنوبی زیرکشت محصولات مختلف برود، اما این رقم در مقایسه با آنچه می‌تواند و باید بشود بسیار ناچیز است. امتیاز استان‌های جنوبی ایران همجواری با خلیج‌فارس و دریای عمان و آب همیشه در دسترس آنهاست که باید با یک برنامه‌ریزی و شیرین‌سازی به کشت‌های گلخانه‌ای کمک کند.
با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، امکان تبدیل آب شور دریا به آب شیرین فراهم شده و این می‌تواند به عنوان منبعی پایدار برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک مورد استفاده قرار گیرد. توسعه کشت گلخانه‌ای با استفاده از آب شیرین‌شده دریا، نه تنها می‌تواند به تأمین نیاز‌های غذایی استان کمک کند، بلکه به افزایش درآمد کشاورزان و کاهش وابستگی به واردات محصولات غذایی نیز منجر خواهد شد.
روستایی در حد یک کشور
در شرایطی که محدودیت‌های آبی، کشاورزی را در معرض تهدید جدی قرار داده است، توسعه کشت گلخانه‌ای در جوار خلیج‌فارس با استفاده از شیرین‌سازی آب دریا یک راهکار اساسی است. خلیج‌فارس دارای ظرفیت‌های بسیار بزرگی است و استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، هرمزگان و بوشهر با برخورداری از نعمت نوار ساحلی و همجواری مستقیم با آب‌های نیلگون جنوب از پتانسیل بسیار خوبی برخوردار هستند.
در حال حاضر شیرین‌سازی آب دریا به عنوان یک راهکار مؤثر برای تأمین آب شرب بوشهر، مورد توجه قرار گرفته است و می‌طلبد که از این فرصت در عرصه کشاورزی نیز استفاده شود.
شاید توسعه کشت گلخانه‌ای در استان‌های جنوبی با تأمین آب از دریا به خوبی مورد توجه قرار نگرفته باشد، ولی در آینده نزدیک هیچ راهی جز این نخواهیم داشت و ناچار باید در این مسیر حرکت کنیم.
میزان صادرات محصولات گلخانه‌ای هرمزگان تا قبل از دولت سیزدهم، ۷۰ هزار تن در سال بود که در سال ۱۴۰۱ به ۱۲۰ هزار تن و در سال ۱۴۰۲ به ۱۵۰ هزار تن، یعنی بیش از دو برابر و تا خرداد ۱۴۰۳ به ۲۰۰ تن معادل سه برابر افزایش یافت.
در این میان، شهدادی یکی از روستا‌های شهرستان حاجی‌آباد هرمزگان با ۴۰۰ نفر جمعیت است که به عنوان مهم‌ترین قطب‌کشت گلخانه‌ای استان و حتی کشور توانسته است ۳۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی را به کشور‌های مختلف حاشیه خلیج‌فارس و روسیه صادر کند. سطح زیرکشت محصولات گلخانه‌ای هرمزگان نیز در حال حاضر ۹۳۰ هکتار می‌باشد، این درحالی است که از این میزان ۲۳۰ هکتار به حاجی‌آباد اختصاص دارد که بیش از ۱۵۰ هکتار آن در روستای شهدادی از توابع این شهرستان کشت شده و این نشان می‌دهد که گلخانه‌های کوچک در شرایط خشکسالی و کم‌آبی برای سفره مردم کارگشا بوده است.
این نوع کشت با توجه به جلوگیری از هدررفت آب و با روش‌های نوین آبیاری نسبت به روش معمول کشت به مقدار آب کمتری نیاز دارد و در روز‌های کم‌آبی می‌توان از این روش برای تولید بهینه محصولات کشاورزی استفاده کرد و همین‌طور در هر شرایط و هر نوع آب و هوایی می‌تواند کشت محصولات انجام داد.
رونق کشت گلخانه‌ای در این روستای خوش آب و هوا به گونه‌ای است که رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان، وجود بیش از ۱۵۰هکتار کشت گلخانه‌ای و تولید و برداشت بیش از ۳۰ هزار تن محصول در این منطقه که در فاصله ۳۵ کیلومتری حاجی‌آباد واقع شده است را نعمتی بزرگ دانست که شاید شش استان کشور به اندازه این گلخانه برداشت محصول نداشته باشند.
بوشهر و نیم نگاهش به خلیج‌فارس
کشت گلخانه‌ای به دلیل کنترل شرایط محیطی، امکان تولید محصولات با کیفیت را در تمام طول سال فراهم می‌کند. حالا استان بوشهر با داشتن شرایط اقلیمی مناسب و دسترسی به منابع آبی از طریق شیرین‌سازی، می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم کشت گلخانه‌ای در کشور تبدیل شود. غلامحسین طوسی یکی از کارشناسان حوزه کشاورزی استان بوشهر با بیان اینکه محصولاتی مانند سبزیجات، میوه‌ها و گل‌ها که نیاز به شرایط خاصی دارند، می‌توانند در گلخانه‌ها با استفاده از آب شیرین‌شده پرورش یابند، می‌گوید: «این نوع کشت علاوه بر افزایش تولید، موجب صرفه‌جویی در مصرف آب نیز می‌شود.»
وی افزایش کیفیت محصولات را از دیگر مزیت‌های کشت گلخانه‌ای دانسته و خاطرنشان می‌کند: «کنترل دما و رطوبت در گلخانه‌ها باعث تولید محصولاتی با کیفیت بالاتر می‌شود. تنوع محصولات و امکان کشت محصولات مختلف در تمام فصول، همچنین کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی از دیگر مزیت‌های این نوع کشت است و با کاهش نیاز به سموم و آفت‌کش‌ها، اثرات منفی بر محیط زیست کاهش می‌یابد.»
رئیس سازمان جهاد کشاورزی بوشهر با بیان اینکه در این استان بیش از ۱۶۰ واحد گلخانه‌ای فعال است که دارای سطح کشت ۲۱۵ هکتار بوده و سالانه بیش از ۴۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای و ۲۷۰ میلیون نشاء در استان تولید می‌شود، می‌گوید: «از مهم‌ترین محصولات گلخانه‌ای استان باید به گوجه‌فرنگی و خیار اشاره کرد. محصولات دیگر نظیر فلفل دلمه‌ای رنگی، موز، آناناس و نشاء محصولات صیفی نیز در گلخانه‌های استان بوشهر تولید می‌شود.»
مرتضی بحرانی ادامه می‌دهد: «با توجه به محدودیت‌های آبی که در استان داریم، ساخت گلخانه‌ها را در کنار ساحل و شیرین‌سازی آب دریا در دستور کار داریم. بر همین اساس برخی از محصولات استان به میزان پایین به صورت آزمایشی کاشته و برخی نیز به صورت انبوه کشت و تولید می‌شوند.»
وی به اشتغالزایی در گلخانه‌های استان نیز اشاره کرده و می‌گوید: «به طور متوسط در هر گلخانه ۱۰ نفر به صورت مستقیم و ۲۰ نفر به صورت غیرمستقیم مشغول به کار می‌شوند. با توجه به شرایط اقلیمی بوشهر و کمبود منابع آبی، توسعه کشت گلخانه‌ای در این استان یک راهبرد اساسی است که حمایت لازم را از اجرای این طرح‌ها در استان خواهیم داشت.»
بحرانی با اشاره به استفاده از آب دریا برای توسعه تولید گلخانه‌ای در استان بوشهر خاطرنشان می‌کند: «با توسعه گلخانه‌ها در ساحل استان بوشهر می‌توان برخی از محدودیت‌ها نظیر کمبود منابع آبی، کمبود زمین حاصل‌خیز و گرمای هوا را از سر گذراند.»