به گزارش روز یکشبنه ایرنا از تارنمای تحلیلی فروم آسیای شرقی، گزارش‌ها حاکی از آن است که اندونزی پس از چهار سال تعلیق در بازگرداندن افراد وابسته به داعش، در حال بررسی روند از سرگیری بازگشت اتباع خود از اردوگاه‌های «الهول» و «روژ» سوریه است.
بر اساس این گزارش، تخمین زده می‌شود که نزدیک به ۵۲۹ اندونزیایی در این دو اردوگاه زندگی می کنند که بیشتر آنان زنان و کودکان هستند.
در ماه مه ۲۰۲۴ (اردیبهشت ۱۴۰۳)، آژانس ملی مبارزه با تروریسم اندونزی پیشنهادی برای بازگرداندن شهروندانی که عضو سابق داعش بودند را به جوکو ویدودو رئیس جمهوری وقت این کشور ارائه کرد.
پیشنهاد بازگشت این اتباع به اندونزی شامل سه مرحله «قبل از مرز، در مرز و بعد از مرز» می شود. مرحله اول شامل تایید هویت و داده‌های اندونزیایی‌ها در اردوگاه‌های سوریه است. سپس در مرز، این افراد از نظر شرایط پزشکی و روانی، افراط‌گرایی و خطر تهدید ارزیابی خواهند شد. پس از مرز، افراد به دلیل هرگونه اتهام مرتبط با پرونده خود تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند و در صورت نبود چنین اتهامی، قبل از حضور دوباره در جامعه به مراکز توانبخشی فرستاده می‌شوند.
این برنامه بازگشت کودکان، زنان و مردان مسن را به اندونزی در اولویت قرار خواهد داد . اگرچه این موضوع هنوز بسیاری از اندونزیایی‌ها را در سوریه باقی می‌گذارد اما پیشرفت قابل توجهی نسبت به سیاست ۲۰۲۰ است که بازگرداندن یتیمان زیر ۱۰ سال در سوریه را محدود می‌کند و ترتیبی می‌دهد که آنها به طور موقت بازگردند. انحصار و غیررسمی بودن این سیاست منجر به بازگرداندن تنها چهار کودک از اردوگاه‌های سوریه بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ شد.
رییس جمهوری جدید اندونزی و نگاهی متفاوت
جوکو ویدودو، رئیس جمهوری سابق اندونزی مخالف بازگرداندن اعضای سابق داعش به این کشور بود اما پرابوو سوبیانتو، رئیس جمهوری جدید اعلام کرده است تا زمانی که هویت بازگشتگان تأیید شده باشد، از بازگرداندن شهروندانی که پیشتر عضو داعش بوده‌اند حمایت می‌کند و برای اطمینان از اینکه آنها خطر امنیتی قابل توجهی ندارند، بررسی صورت می گیرد.
اندونزی در این زمینه پیشرفت قابل توجهی داشته است و دست کم ۳۷۵ اندونزیایی در دو اردوگاه سوری مستقر شده و مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند که از جمله آنها ۱۴۵ کودک هستند.
این گزارش ادامه داد: در سطح بین‌المللی نیز اندونزی با فشار فزاینده‌ای از سوی جامعه بین‌المللی برای نجات شهروندان خود از شرایط اسفناک زندگی در اردوگاه‌های الهول و روژ مواجه است.
کمیسیون مستقل تحقیقات بین‌المللی سازمان ملل متحد در مورد سوریه، در مارس ۲۰۲۴ (اسفند ۱۴۰۲) گزارش داد: اندونزی یکی از ۳۵ کشوری است که هیچ تلاشی برای بازگرداندن کودکان دارای تابعیت خارجی در شمال شرق سوریه انجام نداده است.
در ماه مه ۲۰۲۴ (اردیبهشت ۱۴۰۳) نیز ابنو سوهندرا بازرس کل پلیس آژانس ملی مبارزه با تروریسم اندونزی، اعتراف کرد: از بین شهروندان کشورهایی که برای پیوستن به داعش به سوریه سفر کرده اند، اندونزی یکی از سه کشوری است که هنوز اقدامی برای بازگرداندن شهروندان خود انجام نداده است.
آمادگی برای بازگشت کودکان آسیب‌دیده از افراط‌گرایی
فروم آسیای شرقی نوشت: اندونزی در مقایسه با چند سال پیش، اکنون برای رسیدگی به بازگشتگان بسیار مجهزتر است. مراکز این کشور اکنون یک روش عملیاتی استاندارد برای رسیدگی به «کودکان قربانی رادیکالیسم» دارد. ذی‌نفعان درگیر در روند بازگشت به کشور، از جمله سازمان‌های جامعه مدنی، مددکاران اجتماعی، روانشناسان و کارمندان دولتی نیز برنامه‌های مختلف ظرفیت‌سازی را برای رسیدگی بهتر به موارد افراط‌گرایی خشونت‌آمیز انجام داده‌اند.
بر اساس این گزارش، از دیدگاه امنیتی نیز به سود اندونزی است که کودکان را در کوتاه‌ترین زمان ممکن از اردوگاه های اسکان در سوریه به کشورشان بازگرداند، در غیر این صورت آنها بیشتر افراط‌گرا شده و به طور بالقوه توسط گروه‌های شبه نظامی جذب می‌شوند.
یان گزارش می افزاید: دسترسی به یک فضای اجتماعی جایگزین برای رهایی موفقیت‌آمیز از تروریسم ضروری است. بازگرداندن افراد، به ویژه کودکان، قبل از جذب توسط شبکه‌های تروریستی، برای هر کشوری ضروری و به خوبی مستند شده است که داعش کودکان را برای انجام حملات انتحاری پرورش می دهد.
در سال ۲۰۲۲، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه اعضای اندونزیایی داعش که در اردوگاه الهول زندگی می‌کنند، کودکان را به صورت قاچاقی از اردوگاه خارج کرده‌اند تا به عنوان نیروهای جدید به داعش بپیوندند.
در این گزارش آمده است: بدون سیاست‌های موثر بازگرداندن و توانبخشی، کودکان اندونزیایی که در سوریه گیر افتاده‌اند، در خطر عضویت در شبکه‌های تروریستی مانند داعش هستند.
اندونزیایی‌هایی که به ایدئولوژی‌های افراطی دچار شده‌اند و آموزش‌های پیشرفته تسلیحاتی دیده‌اند، می‌توانند تهدیدی مهم برای کشورشان باشند، به‌ویژه اگر داعش یا سایر گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه احیا شوند که پس از فروپاشی رژیم سوریه، احتمال وقوع این امر افزایش یافته است.
این گزارش نتیجه گیری کرده است که خطرات مربوط به بازگرداندن اندونزیایی های سابق داعش را نمی توان به طور کامل از بین برد اما اندونزی منابع کافی دارد و از تجربه آموخته است تا چنین خطراتی را بهتر مدیریت کند.