به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول به مناسب حماسه ۹ دی میزبان وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
مقدمه مجری: چه عواملی باعث شد که حماسه ۹ دی شکل بگیرد؛ پیامد‌های مثبت فرهنگی و اجتماعی این حماسه ماندگار و چگونگی انتقال این معرفت، بصیرت و شناخت حاضر به نسل آینده از جمله محور‌هایی است که قصد داریم به اتفاق میهمان برنامه درخصوص آنها به بحث و گفتگو بپردازیم.
سوال: می‌گوییم ۹ دی چقدر سریع گذشت، انگار همین دیروز بود و زود گذشت، سال ۸۸ کجا بودید آقای دکتر ؟ از لحاظ مسئولیت عرض می‌کنم.
اسماعیلی: من آن موقع معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان بودم و اصفهان هم آن دوره بعد از تهران بیشترین حجم این مسائل و مشکلات را داشت. مضاف بر این که در این ایام اتفاقی رخ داده بود، مرحوم آقای منتظری از دنیا رفته بود و ایشان اهل اصفهان و نجف آباد بودند، این مسائل اصفهان را تشدید کرده بود و به همین دلیل یادم است در روزی عاشورا سال ۸۸ ما یک تجمعاتی داشتیم به ویژه در شهر نجف آباد و در محله حسین آباد اصفهان که به هر حال خیلی فضا، فضای تندی بود و باید مدیریت می‌شد و فضا به سمت آرامش حرکت می‌کرد. خدا کمک کرد و این اتفاق رخ داد، ما در اصفهان تصمیم گرفتیم که یک اعلام تجمع مردمی بکنیم برای موضوع اعلام برائت و بیزاری از فتنه گران عاشورا. یادم است که برای هشت دی ما یک روز زودتر در اصفهان این برنامه را داشتیم.
سوال: هفده یا هجده استان بودند که تلاش کردند.
اسماعیلی، وزیرسابق فرهنگ و ارشاد اسلامی: بحثی که می‌خواست مطرح شود بعضی از بزرگان به ما می‌گفتند که این کار را نکنیم، چون تجمعات نزدیک به هم برگزار شده بود، ۱۶ آذر توهین به تمثال حضرت امام (ره) در تهران تجمع شده بود و می‌گفتند که مردم نمی‌آیند، خاطرم هست که روز هشت دی در شهر اصفهان یک جمعیت عجیبی به صحنه آمدند و روز مهمی بود. یک خط کشی بسیار روشنی با فتنه گران به عمل آمد. به دلیل عصبانیتی که مردم داشتند از جسارت به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله حسین (ع)، اقشار مختلف حتی بسیاری از کسانی که شاید در انتخابات همان سال به نفر پیروز انتخابات رای نداده بودند، مخالف آن بودند ولی آن جا احساس کردند که چند ماه دچار یک فتنه انگیزی پیچیده شدند که هدفش نه این که چه کسی در جایگاه ریاست جمهوری قرار بگیرد بلکه هدفش حمله به پایه و اساس نظام است.
سوال: آن اتفاق آن جسارت در ظاهر خودش خیلی منفی بود، اما باعث شد که مردم بتوانند تمیز بدهند، در واقع خودزنی کردند با این کار؟
اسماعیلی: این مشکل غربی‌ها و جریان‌های وابسته به غرب و جریان روشنفکری به ظاهر و متظاهر به این موضوع است. اشکال عمده این است که جامعه ایران را عمیق نمی‌شناسند. این ها آمدند سال هشتاد و هشت با یک برنامه ریزی بسیار پیچیده؛ نگاه کنید یک فضای فرهنگی – رسانه‌ای بسیار مهم و پیچیده را طراحی کردند.چند شبکه فارسی زبان از جمله بی بی سی به راه افتاد و مردم در انتخابات آن سال درخشیدند، بالاترین میزان مشارکت در تمام تاریخ انتخابات‌های ریاست جمهوری آن سال رقم خورد. ۸۵ درصد مردم، چهل میلیون و چهل میلیونی واجد شرایط آمدند و یک اتفاقی بود که می‌توانست انقلاب اسلامی به راحتی کیلومتر‌ها جلو ببرد. بسیاری از مسائل قبلی حل شود، دنیا را به تعظیم واداشته بود، این دقیقا در نقطه قوت جمهوری اسلامی، تبدیل کردند یک فرصت بزرگ را به تهدید. برعکس که تهدید را تبدیل به فرصت می‌کنند، اینجا فرصت بزرگ انقلاب تبدیل به تهدید شد، دلیل غفلت برخی‌ها بود. توطئه بعضی دیگر بود، بعضی‌ها پیاده نظام دشمن شدند، بعضی از روی حسادت، کنیه، دنیا طلبی، هوای نفس آمدند جلوی نظام اسلامی ایستادند و یک فضای فتنه به معنای واقعی خودش شکل گرفت.
سوال: آن جنگ شناختی بود که خیلی‌ها اسیر این داستان شدند؟
اسماعیلی: دقیقا یعنی نقطه شناخت جامعه را مورد هدف قراردادند، برای اولین بار جنس تناسب آراء متفاوت بود. مثلا در تهران مردم بیشتر به یک کاندیدایی رای داده بودند، هرچقدر به مناطق پیرامونی، شهر‌های کوچک، استان‌های محروم و روستا‌ها با یک نسبت بسیار متفاوتی به نفع کاندیدای پیروز تغییر پیدا می‌کرد و اینها باعث شده بود که در تهران وقتی همیشه تهران یک الگویی رای دهی دارد که قبل و بعد در همه انتخابات تقریبا رعایت شده است. مردم با یک نسبتی یک رای‌هایی مشابه به هم را در مناطق می‌دهند، پیچیدگی فضا و مشارکت بسیار بالا دست به دست هم داد تا عده‌ای دچار این غفلت شوند.
سوال: ۹ دی فضا را روشن کرد؟
اسماعیلی: ۹ دی یک اتفاق مهم بود. من یک وقتی به دوستان تعبیر می‌کردم که انقلاب اسلامی ما یک انقلاب فاطمیه الحدوث است. یعنی در ایام فاطمیه ۱۳۴۱ آغاز شده است و حسینی البقاء است و همیشه با نام حسین بن علی (ع) زنده می‌ماند. در این فتنه، هفت هشت ماهه بعد از انتخابات دهم ریاست جمهوری بار دیگر نام اباعبدالله حسین (ع) آرامش را به این کشور برگرداند. ۹ دی حضور مردم برای ایجاد آرامش بود، حضور مردم برای ایجاد یک دلی و همدلی، و برای کنار گذاشتن شکاف‌ها بود.
سوال: برای پایان دادن به همه مسائل این دهه؟
اسماعیلی: یعنی جریانی در مقابل جریان دیگری نبود، یک جریان جدیدی بود که همه طرفداران و دلسوزان ایران و کشور را مجددا با هم همراه کرد.
سوال: یک مقدار عقب‌تر برویم، این دست برنامه‌ها که برنامه‌های تبیینی است، باید تلاش کنیم که آن بصیرت و معرفت و آن شناخت را منتقل کنیم به نسل جدیدمان. به خاطر همین یک مقدار سعی می‌کنم در سوالات و گفتگو خیلی مشخص صحبت کنیم که بتوانیم آن مفهوم و معانی مدنظر را داشته باشد. چند تا عامل را می‌توانید نام ببرید که رسید جریانات سال ۸۸ به حماسه ۹ دی. کدام محور اصلی را به هرحال نشانه گرفت و خنثی کرد؟
اسماعیلی: ما سال ۱۳۸۸ از ابتدای سال درک می‌کردند که یک فضای انتخابات متفاوتی پیش رو خواهیم داشت، گفتگو می‌کردیم و یک جریان طبیعی است، نظام اسلامی مبتنی است بر حضور مردم. شما نگاه کنید رهبر عزیز انقلاب راهبرد اصلی شان در همه انتخابات افزایش مشارکت است، چون در اندیشه سیاسی رهبر عزیز انقلاب این مشارکت در مقاطع مختلف به معنای ابراز وفاداری مجدد به آرمان‌های انقلاب و به معنی بیعت مجدد با مسیر طی شده است. ایشان معنای اول انتخابات را فارغ از نتایج مصداقی آن تبیین می‌کنند، رهبر عزیز انقلاب با این راهبرد فضای انتخابات را سیاست گذاری کرده بودند. فضا خیلی طبیعی بود، به دلیل نوع ادبیات رئیس جمهور وقت و کنش‌هایی در چهار سال گذشته رخ داده بود، از زمان انتخابات ۸۴ به این طرف پدید آمده بود و شکاف‌هایی بین نیرو‌های سیاسی کشور رخ داده بود. خود به خود فضا ملتهب بود. این وضعیت را دشمن هم رصد می‌کرد، دشمن احساس می‌کرد که بین نیرو‌های سیاسی کشور یک شکافی است و می‌تواند اینجا وارد عمل شود.
سوال: بستری برای ورود پیدا کرد.
اسماعیلی: انتخابات ۸۴ تا ۸۸ نشان دهنده یک سازماندهی سیاسی در کشور بود، آن تقسیمات متعارف سیاسی در کشور کمی بهم ریخته بود، مثلا شما بسیاری از چهره‌هایی داشتید که منتسب به جریان اصولگرا بودند ولی در کنار رقیب اصلاح طلب برای پیروزی او تلاش می‌کردند و مقامات کشوری که فی نفسه اشکالی نداشت و رقابت سیاسی بود.
سوال: بعد از آن هم اتفاق افتاد؟
اسماعیلی: بله دشمن اینجا را به عنوان محلی برای فتنه جدید تشخیص داد، کلید واژه‌هایی خلق کردند در حالی که در نظام اساسا تقلبی نمی‌تواند وجود داشته باشد. ممکن است جابجایی آرای محدود در یک حوزه کوچک در انتخابات شورا یا مجلس بتوانند تعیین کننده باشد، اما در یک انتخابات وسیعی مثل انتخابات ریاست جمهوری که یک فاصله چند میلیونی رای بین دو نامزد انتخاباتی وجود دارد تقلب معنایی ندارد، شفاف است، مردم انتخابات را برگزار می‌کنند. در کنار هر صندوق رای، معتمدین آن محل را می‌بینید، با گرایش‌ها و سلایق متنوع کنار هم می‌آیند، دشمن اینجا ایستاد و از بهم ریختگی فضای سیاسی استفاده کرد. من همان سال در مرکز بررسی‌های استراتژیک بودم در زمان انتخابات و بعد به اصفهان رفتم، ما به دقت تحلیل می‌کردیم مسائل و نظرسنجی نشان می‌داد رقابت در شهر‌های بزرگ خیلی نزدیک است. آن سال صدا و سیما برای اولین بار مناظره‌های دو نفره رودررو را بین نامزد‌های کنار هم گذاشته بود. این هم خیلی تب انتخابات را بالا برد و همان شب ۱۴ خرداد دو نامزد اصلی باهم مناظره کردند. شاید در تاریخ تلویزیون ما جزو پر ببننده‌ترین برنامه‌هایی است که پخش شد، نشستند و دیدند و به شدت فضا احساسی و هیجانی را منتقل کرد. با چندین برابر به کف خیابان ها، ولی کنش ها، کنش‌های طبیعی در کف خیابان بود. تا پاسی از شب طرفداران کاندید‌ها وسط خیابان با هم مشاجره یا مباحثه می‌کردند. ولی کسی متعرض کسی نمی‌شد، هیچ وقت به سطح خشونت خدای نکرده ارتقا پیدا نمی‌کرد.
سوال: یا اهانت و این جور مسائل.
اسماعیلی: گروه‌های سیاسی به شدت در حال کار بودند و به واسطه به این چهار سال ۸۴ تا ۸۸ بهم ریختگی نظم سیاسی حزبی در کشور و ایجاد گسل‌هایی بین جریان‌های سیاسی دشمن هم تا همین گسل‌ها نشسته بود و مترصد فرصت و نتیجه. انتخابات هشتاد و هشت از ساعات اولیه قبل از اتمام کاندیدایی که مشخص شد با یازده میلیون فاصله انتخابات را باخته، ساعت ۱۱ شب اعلام پیروزی کرد و این یعنی دمیدن در آتش یک اختلاف جدی و از روز شنبه ما همه دنبال بهره برداری از این مشارکت هشتاد و پنج درصدی به نفع اقتدار و توسعه اهداف کشور بودیم. من فکر می‌کنم اگر الان داریم بازخوانی می‌کنیم سال ۸۸ در عین حالی که داریم روز ۹ دی و حماسه مردم را تعظیم می‌کنیم، یک بازخوانی برای پند و عبرت گیری هم هست.
سوال: بله، درس آموخته ها.
اسماعیلی: یک فرصت طلایی که یک سکویی برای پرش بلند نظام بود و می‌شد برای رسیدن به اهداف استفاده کرد، دقیقا خلاف آن عمل شد و عمده تحریم‌های دور جدید هسته‌ای در کشور که تحریم‌های به شدت ظالمانه و پیچیده و گسترده بود دقیقا از انتخابات هشتاد و هشت به بعد فضای جدیدش کلید خورد. در حالی که اوباما چند نامه به رهبر انقلاب نوشته بود و با شعار تغییر آمده بود و به دنبال به رسمیت شناختن حقوق اصلی ایران بودند و احساس می‌کردند که کشور ایران به یک قدرت بازدارندگی به لحاظ امنیت و مشارکت سیاسی رسیده و باید با گفتگو این قدرت را بپذیرند. اتفاق ۸۸ بهره برداری دشمن و ده‌ها عامل دیگری که در جای خودش گفته شده است و در موردش نوشته شده است و ساعت‌ها گفتگو شده است و اینها همه اش دست به دست هم داد تا ما از یک فرصت بزرگ وارد یک دوره تهدید شویم و به شدت فضای کشور ملتهب شود که به دلیل اهمیت کار به نظرم روزانه باید این مسیری که در آن سال طی شد برای عبرت و پندگیری بازخوانی شود.
سوال: آقای دکتر تا اینجا رسیدیم که یک گسل‌های نشسته بود و مترصد فرصت بود و متاسفانه در یک غفلتی یک فضایی که فرصتی بود برای تقویت و اوج گرفتن مجدد نظام جمهوری اسلامی ایران، با یک غفلتی تبدیل شد به آن جریاناتی که همه از آن اطلاع داریم. الان تا اینجا شما چند تا مورد را اشاره کردید ولی بسیاری از کارشناسان روی این بحث رسانه و آن جنگ شناختی که ایجاد کردند و آن تشکیک‌هایی که ایجاد کردند و این مسائلی که ایجاد کردند از این باب به موضوع نگاه کنیم و شما تجربه خوبی در حوزه ارتباطات و رسانه دارید، وزیر فرهنگ و ارشاد بودید. از این زاویه در آن دوران اگر بخواهید بازخوانی کنید برای این که پند بگیرید به قول شما چه اقداماتی انجام شد، چون انواع آن را رصد می‌کردید، در حوزه رسانه و رسانه‌های جدیدی که آمد و از آن منظر فضای آن زمان چطور می‌بینید و چطور ارزیابی می‌کنید و چطور باید از آن درس بگیریم؟
اسماعیلی: ما در انتخابات سال ۸۸ شاهد یک آرایش نوین در حوزه رسانه‌های رقیب هستیم، یعنی شاید تا قبل از آن تاریخ ما شبکه‌هایی به معنای شبکه‌های با امکانات و تجهیزات و پشتیبانی محتوایی قوی در حوزه مسائل ایران به صورت فارسی زبان خیلی کم داشتیم، نه این که نبود، اما مثلا از زمستان ۸۷ شاهد هستید که یک جریان جدید سیاسی دارد شکل می‌گیرد در حوزه رسانه و مثلا شبکه بی بی سی که یک شبکه بدسابقه است در حوزه رسانه فارسی زبان، در هر فتنه‌ای علیه ایران از نهضت ملی و کودتا گرفته تا دفاع مقدس، تا همه روز‌های مهمی که در انقلاب اسلامی داشتیم این شبکه به عنوان یک پایگاه مخالفت و دشمنی رسانه‌ای عمل می‌کرده است. این رسانه می‌آید در ۵-۶ ماه مانده به انتخابات شبکه فارسی زبانش را راه می‌اندازه و شروع می‌کند به یارگیری جدی از جریان‌های داخلی کشور.
سوال: حتی از اصحاب رسانه؟
اسماعیلی: بله از اصحاب رسانه، من آن موقع در دانشکده خبر مدرس دانشگاه بودم، خیلی از این دانشجویان که در شبکه خارجی هستند جزو دانشجو‌های ما بودند، خیلی روشن اینها را شناسایی و جذب می‌کردند.
سوال: با خیلی از بچه‌های رسانه آن موقع ارتباط گرفتند بسیاری از همکاران تجاربش را دارند.
اسماعیلی: شبکه‌های اجتماعی هم تازه داشت شکل می‌گرفت، فیسبوک و شبکه‌های اجتماعی، همه در یک شبکه رفت و آمدی و تعاملی حضور دارند، این هم به عنوان شبکه تلفن همراه در شبکه گسترشش کامل می‌شد. شبکه‌های پیامکی خیلی موثر بودند، ابزار‌های رسانه‌ای نوین کاملا در این راه آمده بودند به کار. یادم است یکی از ستاد‌های انتخاباتی آمده بود یک شبکه پیامکی برای اعلام تخلفات انتخاباتی اعلام کرده بود و این را از چند ماه قبل از انتخابات با یک سروصدا در آن می‌دمید که یک جایی در کشور تصمیم دارد یک انتخابات مسئله دار برگزار کند. امروز که شما تجارب گذشته و امروز انتخاباتی در ایران مرور می‌کنید می‌بینید این حرف‌ها محلی از اعراب ندارد.
سوال: جای پازل‌ها کاملا مشخص است و برای همه روشن است؟
اسماعیلی: امکان ندارد در ایران این اتفاقات به این نحو رخ دهد و نظام انتخاباتی ایران اجازه چنین کاری را نمی‌دهد، به دلیل ماهیت کاملا مردمی و شبکه توده‌ای که دارد.
سوال: چقدر رسانه را اثرگذار دیدید در این جریان؟
اسماعیلی: رسانه در این جنگ شناختی بازیگر اول بود. روایت‌های مخلوط، روایت‌های دروغ، شما حساب کنید ما چقدر کشته سازی داشتیم بعد از این اتفاق، یک اتفاقی می‌افتاد در گوشه‌ای مثل سناریوی تلویزیونی بود، می‌رفت آن جا اتفاقی می‌افتاد بلافاصله فیلمبرداری و می‌رفت به شبکه‌های خارجی و موجی از التهاب را به حوزه افکار عمومی کشور وارد می‌کرد.
سؤال: اگر بخواهیم بعنوان درس آموخته و تجربه به آن نگاه کنیم، چند تجربه مهم را بر بستر رسانه بخاطر دارید؟
اسماعیلی: به نظر من می‌رسد مهمترین بحث آن این بود که اینها تجربه رسانه‌ای جدیدی ایجاد کردند، بی اعتمادی به مسئولین نظام را به شدت تشدید کردند. اعتبار و مرجعیت رسانه‌ای را از رسانه‌های داخلی گرفتند. من هنوز فکر می‌کنم که برخی از آسیب‌های رسانه‌ای سال ۸۸، هنوز تداوم دارد. یعنی این یک شکافی در حوزه مرجعیت رسانه‌ای داخلی ایجاد کرد که هنوز ما موفق به ترمیم کامل آن نشده‌ایم. در حوزه عمومی و اجتماعی، مردم در ۹ دی خودشان را پیدا کردند، آمدند، مسائل فتنه‌ها را پشت سر گذاشتند. ولی در حوزه مرجعیت عمومی رسانه‌ای هنوز آن شکافی که در سال ۸۸ پدید آمد، از این حیث ضربه مهمی را به حوزه رسانه جمهوری اسلامی وارد کرد. به نظر من این امروز هم برای ما درس مهمی است، از آن سال شاید یک مقداری در مرجعیت رسانه‌ای دچار افت شده‌ایم و هنوز هم نتوانسته‌ایم این را به یک حالت باثبات قبل از این اتفاق برگردانیم.
سؤال: همانطور که اشاره کردید، برنامه ریزی شده بود، از ماه‌ها قبل برنامه ریزی شده بود. من خاطرم است آن زمان اخبار را که نگاه می‌کردیم، مثلاً اخبار بی بی سی یا صدای امریکا یا شبکه‌های خارجی، می‌شود گفت چند تکنیک رسانه‌ای ثابت و واحد داشتند. مثلاً آن تکنیک ما در رسانه می‌گوییم حاشیه بر مردم، اصلاً راجع به مشارکت صحبت نمی‌شد، بیشتر راجع به مسائل حاشیه‌ای بود.
اسماعیلی: از اصل کار توانسته بودند منتقل کنند به مسائل غیرواقعی.
سؤال: یا بحث وارونه نمایی، یا بحث تعمیم، یک مشکلی را به همه مشکلات کشور تعمیم می‌دادند که یک سیاهنمایی را از وضعیت کشور ایجاد کنند و مسائلی که شما هم به آنها اشاره کردید. الان با همه آن درس آموخته‌های گذشته، در شرایط حال حاضر به نظر شما باید به چه مواردی توجه کرد که خدایی ناکرده دچار این بحران‌های ساختگی نشویم؟
اسماعیلی: ببینید موضوع شاید عوض شده باشد، ولی بستر همان بستر است. ما امروز با جنگ روایت‌ها مواجه هستیم، این به شدت تقویت شده است. این انقلاب ارتباطاتی و فناوری‌های نوین ارتباطاتی باعث شده است که فضای رسانه‌ای ما به شدت پررقیب و متنوع شود. شما می‌بینید امروز در فضای رسانه‌ای، تمیز بین اخبار جعلی و اخبار صحیح به شدت سخت است. ما در وزارت فرهنگ در دوره قبل طبق مصوبه شورای عالی فضای مجازی، کارگروه مبارزه با اخبار جعلی داشته‌ایم، همان فیک نیوز‌های معروف. شما می‌بینید این به شدت امروز ضریب می‌گیرد، با هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های جدید. الان ما در این جلسات به بچه‌ها در دانشگاه فیلم‌های هوش مصنوعی را نشان می‌دهیم، می‌گوییم کدامیک واقعی است، بچه‌هایی که مثلاً دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران هستند، خودشان هم خیلی در این زمینه‌ها اطلاعات دارند، کار میدانی کرده‌اند، واقعاً تشخیص نمی‌توانند بدهند.
سؤال: شما این را درنظر بگیرید برای یک فرد روستایی که با این فضا غریبه است، چقدر راحت می‌شود. منظورم این است که اگر ما میدان را خالی کنیم و فعالیت نکنیم و بستر را باز نگذاریم.
اسماعیلی: یعنی دقیقاً اینجا بدون هزینه دشمن حاکمیت ملی ما را مورد تعرض قرار می‌دهد و حتماً کشور ما نیازمند یک بازارآیی رسانه است. خاطرم است رهبر عزیز انقلاب، از سال ۱۴۰۰ دو مقوله نوین و دو عبارت پردازی جدید را در این حوزه داشته‌اند. یعنی تقریباً از یک ماه مانده به آغاز کار دولت آیت الله شهید، ایشان اشاره کردند به موضوع جهاد تبیین. جهاد تبیین شاید در سال ۸۸ عنوانی که از این استفاده می‌کند برای بحث‌های بصیرت افزایی استفاده می‌شد. به نظر من این تغییر واژگان به شدت نسبت داشت با پیچیده شدن فضای رسانه‌ای.
سؤال: رسیدیم به مدیریت حضرت آقا در بحران‌ها و بحث سال ۸۸ و حماسه ۹ دی. از این منظر بفرمایید، ایشان خیلی با تامل و اول نظاره گر، همیشه هم اینطور بوده است، نظاره می‌کنند و سعی می‌کنند که فضا را برای آن بحث‌ها باز بگذارند، چون ایشان سال‌های سال است دارد بحث کرسی‌های آزاداندیشی را تأکید می‌کند. ولی بعد از آن در دو سه تا مرحله و قسمت ورودی داشتند که در نهایت این مسئله ۹ دی قائله ختم شد. از این منظر بفرمایید؟
اسماعیلی: مهمترین امتیاز نظام سیاسی ما درکنار اصل حضور مردم، وجود عنصر امامت و رهبری و ولایت فقیه است، این یک عنصر و یک هدیه آسمانی است. به همین دلیل ولایت فقیه هم از حیث تولیت متصل است به موضوع امامت و موضوع رهبری کلان جامعه است، از طرف دیگر متصل به مردم است. در تمام اتفاقاتی که از ۱۳۴۱ تا امروز ۱۴۰۳ در یک عمر ۶۲ ساله نهضت امام خمینی (ره) ما داریم دنبال می‌کنیم، در همه این حوزه عنصر رهبری و ولایت و امر امامت امت توانسته است این نقش برجسته خودش را ایفا کند. من اشاره کردم به تدابیر جدید رسانه‌ای که ایشان داشتند، متناسب با تغییر فناوری‌ها و استفاده از نظام واژگان جدید. این خیلی مهم است، من کتابی را دارم اندیشه سیاسی معظم اله که توسط دفتر نشر آثار ایشان منتشر شده است، آنجا یک بحثی را آورده‌ام، موضوعات مربوط به ایجاد مفاهیم جدید برای رساندن یک واقعیت‌های مهم به افکار عمومی. یعنی شما یک اتفاق مهم رخ می‌دهد، این را می‌خواهید به بدنه عمومی جامعه منتقل کنید، اینکه از چه ادبیاتی استفاده کنید، یکی از الحمدالله توفیقات امام عزیز و رهبر انقلاب در این است که به راحتی با مردم صحبت می‌کنند.
شما امام را نگاه کنید، در شدیدترین اتفاقات عراق حمله کرده است به تمام فرودگاه ها، جنگ آغاز شده است، با آرامش می‌آیند می‌گویند یک دزدی آمده است، چند تا سنگ پرت کرده است و رفته است، تحقیر می‌دهند به دشمن و روحیه عمومی را حفظ می‌کنند. رهبر انقلاب هم همینطور است، ایشان در سال ۸۸ اساساً بنای آنها بر این بود که هرقدر افزایش مشارکت اتفاق بیفتد، برای نظام مفید است و فضا را باز کردند به این سمت. خاطرم است که ۱۴ خرداد ایشان در همان سخنرانی حرم امام خمینی (ره)، بعداً مشخص شد که تذکر‌های جدی را نسبت به مناظرات شب قبل داده بودند، ولی برای اینکه فضای انتخابات دچار یک وارونگی نشود، بهم ریختگی نشود، موجب کاهش مشارکت نشود، این مباحث شان را گذاشتند برای بعد از انتخابات و آمدند در نماز جمعه تهران مطرح کردند. در هفته اولی که بعد از این اتفاق‌ها ایشان رفتار بسیار مهم و الگویی را از خودشان ارائه دادند. ایشان روز یکشنبه با آقای موسوی دیدار کردند، به ایشان تذکر دادند، گفتند راه خودتان را از اینها جدا کنید، بحث‌های شما مشکل دارد، اعتراض کنید. بیایید بگویید شورای نگهبان من به این صندوق‌ها اعتراض دارم، شورای نگهبان موظف است که رسیدگی کند. به هر صندوقی که اشکال دارید بگویید، به این اکتفا نکردند. روز سه شنبه از هر چهار نامزد انتخاباتی، مسئولین ستاد آنها را دعوت کردند. جالب است آقا در آن جلسه فرمودند که من مدیر این جلسه هستم و وقت می‌دهم که در مشروح آن جلسه منتشر شده است.
یک زمانی خوب است که جوان‌های عزیز و کسانی که آن روز‌ها را خیلی خوب به یاد ندارند، مراجعه کنند، عنوان آن است من مدیر این جلسه هستم. آقا در آنجا اعضای شورای نگهبان را نشانده‌اند، وزیر کشور پیش آنها نشسته است، از ستاد آقای موسوی، از ستاد آقای کروبی، از ستاد آقای رضایی، از ستاد آقای احمدی نژاد هستند. هرکس آزادانه، من امروز بعد از ۱۵ سال گفتگو‌ها را می‌خوانم بعضاً ناراحت می‌شوم از این نوع گفتگوی تند با رهبر عزیز انقلاب، بی پرده، ولی ایشان با سعه صدر تک تک انتقاد‌ها را می‌شنوند. مثلاً طرفداران یکی از نامزد‌ها می‌گوید آقا شما در مباحث سفر کردستان طوری حرف زدید که گویا از یک کاندیدایی دارید حمایت می‌کنید. ایشان می‌گوید از قضا من همان روز که صحبت کردم، کاندیدای مورد حمایت شما اعلام کرد که شرایطی که رهبری گفت به من انطباق دارد. بعد ایشان آمدند در یک منظر عمومی، در نمازجمعه تهران، به نظر من مطالعه نمازجمعه ۲۹ خرداد رهبر انقلاب، یک ترم دانشگاهی است که یک رهبر عزیزی با استفاده از همه گذشته‌ای که با دوستان درگیر انتخابات داشت.
شما یادتان است آن دوره آقای هاشمی رفسنجانی به یک شکافی با رئیس جمهور مستقر رسیده بود، ایشان گفتند من ایشان را ۵۲ سال است که می‌شناسم، از او تعریف کردند، اختلاف نظرشان را هم پشت تریبون گفتند. به نوع رفتار انتخاباتی رئیس جمهور پیروز انتخابات هم اشکال گرفتند و بعد گفتند شما همه برادران ما بودید و هستید، بدانید دشمن دارد طراحی می‌کند، در بازی دشمن نروید. یک جلسه دیدم که هنوز رسانه‌ای نشده است، ایشان فضلای جوان حوزه علیمه قم را دعوت کردند.
سؤال: در چه مقطعی؟
اسماعیلی: حدود چند هفته بعد از انتخابات، با اینها همین گفتگو را کردند. توضیح دادند مسائلی که اتفاق افتاده است. در این سطح ورود جدی برای اینکه قائله‌ای که دشمن می‌خواهد برپا کند بخواباند، با همه وجودشان تلاش کرد قصه جمع شود. به اینها پیام داد، به برخی خصوصی پیام داد، بیایید اظهارنظر کنید، راه خودتان را از دشمنان جدا کنید، با بدخواهان مردم جدا کنید. شما مراسم تنفیظ رئیس جمهور دوره دهم را ببینید، بسیاری از این اشخاص حاضر نشدند در این جلسه شرکت کنند، ولی رهبر انقلاب آنجا نشستند، جلسه را با نشاط برگزار کردند، جلسه را به خوبی مدیریت کردند و همینطور تمام تلاش شان این بود مثل یک دیده بان بیدار، مثل یک پدر دلسوز، جامعه را علی رغم شکافی که ایجاد شده بود را کنار هم جمع کردند.
سؤال: حضرت آقا در تمام برخوردهایشان، در تمام جریان ها، اگر من اشتباه می‌گویم، حضرتعالی اصلاح کنید، بعنوان یک پدر سعی می‌کند همه مسئولانی که با نظر‌های مختلف بعنوان فرزندان انقلاب هستند را حفظ کنند، به طرق مختلف، با دلسوزی‌ها و آن راهنمایی‌های مختلف، همواره سعی می‌کند اینها را تا آنجایی که می‌شود راهنمایی و حفظ کند و شاید همین هم باعث شده است که آن نگاه مثبت و عزیز را همه جریان‌ها نسبت به ایشان داشته باشند.
اسماعیلی: الحمدالله این اتفاقی که در کشور شما گردش قدرت را ببینید، از یک جریان انقلابی و این طرفی، به راحتی مدیریت اجرایی کشور به یک جریان دیگر منتقل می‌شود و رهبر عزیز انقلاب درکنار همه این تغییرات به فکر منافع عمومی جامعه، حفظ و ارتقای جایگاه نظام اسلامی هستند و من فکر می‌کنم که حتماً این مقطع را یک کتابی را دفتر رهبر عزیز انقلاب چاپ کرده است در حوزه همین موضوع انتخابات ۸۸، کتاب خیلی خوبی است. به نظر من با نام تغلب که کتاب بسیار خوبی است، آنجا دیدگاه‌های آقا را به صورت مشروح آورده است. ما امروز همانطور که اشاره کردم، وقتی تاریخ انتخابات ۸۸ را مرور می‌کنیم، از ۲۲ خردادماه که انتخابات برگزار شد تا ۹ دیماه ۱۳۸۸ که آن اجتماعات میلیونی از هشتم دیماه شروع شد، در شهرستان ها، در استان‌ها و اوج آن در تهران در میدان انقلاب اتفاق افتاد، این یک بازخوانی به مناسبت ۹ دی برای همین نکات است، حضور مردم، پر شدن شکاف اجتماعی، نشان دادن بهره برداری دشمن از اختلاف، که دشمن چقدر با برنامه آمد و یک موضوعی که برای کشور محل فرصت بود به محل بروز انشقاق در جامعه تبدیل کرد. درکنار همه اینها، نقش بی مانند رهبری نظام بود که تلاش کرد، کشور را جمع کرد. شما شاهد هستید سال ۹۲ در کشور انتخابات بعدی ریاست جمهوری برگزار شد، جریان مقابل جریان پیروز سال ۸۸ پیروز شد، با ۲۵۰ هزار فاصله رأی بیشتر از حدنصاب ۵۰ درصدی.
سؤال: الان خیلی از برادر‌ها و خواهر‌های دهه ۹۰ و دهه ۸۰ که شاید آنچنان شناختی از آن حماسه ۹ دیماه نداشته باشند یا دهه نودی که آن دوران نبوده‌اند. الان همه ما اعتقاد داریم که یک اتفاق مهمی افتاده است، به همین دلیل این حماسه و درس آموخته‌ها و تجربه‌های خیلی خوبی هم دارد. الان اگر بچه‌های دهه هشتادی و نودی بخواهند با شما صحبت کنند، بخواهید اهمیت حماسه ۹ دی را به آنها منتقل کنید، با مثال که بشود یک مقدار درک راحت تری نه با آن ادبیات دهه شصتی، با ادبیات امروزی به آنها منتقل کنیم، چطور با آنها صحبت کنیم؟
اسماعیلی: یکی از خوش شانسی‌های من این است که در دانشگاه هستم و همین الان بعدازظهر کلاس داشتم با دانشجوی لیسانس علوم سیاسی دانشگاه تهران که متولدین سال‌های ۸۳، ۸۴، ۸۲ هستند، یعنی طبیعتاً تصویری از ۸۸ را ندارند، تحولات بعد از انقلاب را خیلی‌ها را ندیده‌اند و پرسشگر هستند. امروز من درس مقایسه انقلاب اسلامی با انقلاب‌های بزرگ دنیا را داشتم، به بچه‌ها گفتم که فکر می‌کنید چطور شده است انقلاب ما، بعد از ۴۵ سال با این همه اتفاقات سرپا مانده است، بچه‌ها می‌دانید در دانشگاه و کلاس با انواع گرایش‌ها و انواع پوشش‌ها هستند. خیلی عجیب بود، دیدم همه این بچه‌ها علی رغم اختلاف سلیقه‌هایی که دارند، شاید به خود من بعنوان یک کارگزار جمهوری اسلامی نقد داشته باشند، به افراد دیگر همین نگاه را داشته باشند، تقریباً در این کلاس ۳۵ نفره‌ای که داشتم، تلاش کردم بیش از ۱۵ یا ۱۶ نفر صحبت کنند. می‌دانند کلاس من کلاس راحتی است و به کلاس می‌آیند، حس آزادی در بیان را دارند، چون سال‌ها است در دانشگاه به این شناخته می‌شوم و این نقطه موفقیتی برای من است که بچه‌ها راحت صحبت می‌کنند.
تقریباً کسی نبود از این دوستانی که صحبت کردند، با هر نوع گرایش و پوشش که نگویند انقلاب اسلامی راز پیروزی و ماندگاری اش، پشتیبانی مردم است و نقطه خطر برای انقلاب اسلامی، خدایی ناکرده، کم شدن این پشتیبانی است. این برای ما مسئله است و ما باید بدانیم هیچکس دلسوز این کشور، دلسوزتر از خود مردم این کشور نیست. ما کشورمان را در شرایطی در منطقه و دنیا داریم تجربه می‌کنیم که دندان‌های تیزی، چشمان از حدقه بیرون زده‌ای به دنبال آسیب هستند. ما امروز همگی موظف هستیم درکنار هم باشیم، به مسئولین اجرایی کمک کنیم، اشکالات آنها را تذکر بدهیم و همه با هم درکنار هم با نگاه به آرمان‌های انقلاب، با نگاه به خطی که رهبری عزیز انقلاب دنبال می‌کنند، بتوانیم کشور عزیزمان را منسجم جلو ببریم. امروز برای ایران عزیز سرافراز ما هیچ چیزی جز اجماع ملی، برای پیشرفت و توسعه و عبور از همه مشکلاتی که برای آن تدارک دیده‌اند، اشتباه‌های ما ایجاد کرده است، نیست و مردم ایران این تجربه را در سال ۸۸ به دست آورده‌اند. ۸۸ روز‌های سختی بود، کسی تصور نمی‌کرد خیابان‌های ما بزودی روی آرامش را در تهران ببیند. ولی اتفاق مهم رخ داد، مردم خودشان به صحنه آمدند و آرامش را ایجاد کردند. حالا که کشور در یک دوره شکوفایی قرار گرفته است، مشکلات هم است. امروز ما هم همان مسائل و مشکلات اقتصادی را می‌بینیم، امیدواریم دولت عزیز و رئیس جمهور محترم تلاش کنند با استفاده از عقل جمعی این مسائل کشور را حل کنند و اجازه ندهند برخی از بی تدبیری‌ها باعث این بشود که خدایی ناکرده کشور دچار مشکلات حاشیه‌ای شود.