حرکت ملت ایران در جریان انقلاب اسلامی و رویدادهای پس از آن، فراتر از اهداف سیاسی معمول انقلابها و دارای جهتگیری و اهداف کلانی بوده است. هدف ملت ایران صرفاً در جابهجایی قدرت سیاسی مستقر و تغییر حاکمان خلاصه نمیشد، چراکه اگر اینچنین بود کار انقلاب از فردای پیروزی آن پایان یافته تلقی و انقلاب اسلامی مختومه اعلام میشد. توجه به این نکته بنیادین ضروری است که تغییر حکومت طاغوتی و شکلگیری جمهوری اسلامی صرفاً نقطه آغازین این حرکت بوده، اما هدف نهایی و کلان این ملت و رهبری انقلاب اسلامی چه بوده است؟
جواب در یک کلمه خلاصه میشود؛ پیشرفت. در نگاه غیردینی پیشرفت تنها در بعد مادی تعریف شده و نگاهی ابتر و ناقص به انسان و جهان دارد، اما پیشرفت اسلامی نگاهی جامع و همهجانبه به انسان، نحوه زیست او در جهان و هدف غائیاش دارد. در منطق اسلامی، پیشرفت ابعاد بیشتری دارد؛ پیشرفت در علم، پیشرفت در اخلاق، پیشرفت در عدالت، پیشرفت در رفاه عمومی، پیشرفت در اقتصاد، پیشرفت در عزت و اعتبار بینالمللی و پیشرفت در استقلال سیاسی، این مؤلفهها در آثار و ادبیات متعهد به انقلاب اسلامی باید مورد التفات قرار گیرد.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران سبب تحولی بنیادین شد و معادلات نظام بینالملل را در جهان و منطقه تغییر داد. بدون شک لازم است مؤلفهها و عناصر این انقلاب تأثیرگذار با رویکردی توصیفی - تحلیلی برای مخاطب امروز بیان شود تا دریابد که نظام سلطه در ایدئولوژی و تفکر، مادیگرا و به دنبال منافع حداکثری، فرقهگرا، نژادپرست و استثمارگر خود است و در مقابل، گفتمان مقاومت به دنبال خدمت به بندگان، گسترش عدالت، معنویت، جهاد مستمر و ایثار است. هرچه به جلو حرکت میکنیم، بیشتر این حقیقت تلخ عیان میشود که نظام سلطه به دنبال نفی استقلال و هویت و ارزشهای دیگر ملتهاست، در حالی که هدف جبهه مقاومت، همگرایی ملتهای اسلامی برای تشکیل امت واحد و پیروزی مستضعفان در مقابل مستکبران است.
مستکبران و سلطهجویان تلاش دارند با عوض کردن جای حق و باطل، افکار عمومی را تحریف کنند تا به اهداف شوم خود دست یابند. در همین راستا یکی از مطالبات مهم رهبر انقلاب تبیین درست مسائل است. بحث «جهاد تبیین» در مناسبتهای مختلف مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است. ایشان برای توصیف تبیین از کلمه «جهاد» استفاده کرده و همواره بر این مسئله تأکید داشته اند که باید با تبیین واقعیت اجازه نداد جای جلاد و شهید عوض شود. انقلاب اسلامی هم نتیجه تبیین گسترده و عمیق بود که در جامعه شکل گرفت.
یکی از مضامین مرتبط با حوزه مقاومت شاخص مهم سبک زندگی است؛ تحقق سبک زندگی اسلامی یکی از ضرورتهای اساسی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. یکی از مقدمات مهم برای رسیدن به این مسئله، توجه به مبادی و مبانی سبک زندگی اسلامی است. سبک زندگی اسلامی تنها با تحقق این مبانی دوام پیدا خواهد کرد. سبک زندگی از همان اوان کودکی و نوجوانی ریشه در معنای زندگی داشته و به همین جهت، شکلگیری معنای زندگی هدفمندانه ضروری است. برای مخاطب امروز باید گفت رابطه معنای زندگی و سبک زندگی چیست و این رابطه چه تأثیری در جهت تحقق یک سبک زندگی معین و بهویژه سبک زندگی اسلامی دارد.
بیتردید شهادت، شکوفایی ملکات فاضله و برجستهترین ویژگی انسانی و آزادگی آدمی است. فرهنگ ایثار و شهادت منشأ بیداری و آگاهی، جوانمردی، شجاعت و نشاط ملتهای مسلمان بوده و آنها را از حالت سکون به حالت پویایی و جنبش درمیآورد. بیان مقام و منزلت ایثارگران و شهدا به عنوان سنبل و نماد استقامت بایستهای غیرقابل انکار است. از جان گذشتن، فداکاری و کشته شدن در راه خدا، سادهترین تعریف از ایثار و شهادت است و شهید به مقامی میرسد که همردیف انبیا و اوصیا قرار میگیرد و نهتنها مورد مغفرت الهی واقع میشود، بلکه به مقامی میرسد که به اذن خدا دیگران را شفاعت میکند. شهادت در راه خدا تبلور یافته حیات طیبه و عزتمندی است.
شهادت، کمال شهید است، زیرا او به جایی رسیده که مقام وصال و قرب است و بیحجاب و بیپرده با حق دیدار میکند. این مضامین نیازمند مطرح شدن برای نوجوانان و جوانان امروزند و باید در کتب و آثار متعهد مورد اهتمام قرار گیرند.
*نویسنده و پژوهشگر
محمدحسن شاهنگی*
گفتمان مقاومت و ادبیات متعهد امروز
حرکت ملت ایران در جریان انقلاب اسلامی و رویدادهای پس از آن، فراتر از اهداف سیاسی معمول انقلابها و دارای جهتگیری و اهداف کلانی بوده است
صاحبخبر -
∎