استاندارد ساخت‌وساز OSHA(اداره ایمنی و بهداشت حرفه ای در آمریکا) فرد شایسته را فردی تعریف می‌کند که:

"قادر به شناسایی خطرات موجود و قابل پیش‌بینی در محیط اطراف در شرایط کاری برای کارکنان بوده و مجوز انجام اقدامات اصلاحی سریع برای رفع آن‌ها را داشته باشد."

در اکثر مواقع صاحب‌کار، معمار و مهندس ناظر در برابر شخصی که زیان دیده به صورت مشترک مسئول بوده و بایستی زیان وارده را جبران کنند.

نقش‌ها و مسئولیت‌های مرتبط با گودبرداری

مسئولیت مالک ساختمان

1. دریافت مجوز: یکی از مراحل ساختمان سازی مدرن، گرفتن جواز یا پروانه تخریب و نوسازی برای ساختمان است که مالک یا سازنده (دارای وکالت از مالک) باید به دفتر خدمات الکترونیک مراجعه کند. در واقع شروع عملیات تخریب و نوسازی یک ملک بدون داشتن پروانه ساخت تخلف محسوب شده و کمیسیون‌های شهرداری با آن برخورد خواهند کرد.
2. بیمه کردن: مالک ساختمان موظف است کارگران و همچنین رهگذرانی که از کنار ساختمان در حال ساخت و گودبرداری می گذرند را بیمه کند.

مسئولیت‌های مجری گودبرداری

1. نقص‌ها باید دوباره بررسی و کنترل شوند.
2. گزارش تکمیل عملیات ساختمان توسط مجری تنظیم شده و پس از ارائه به ناظر، رسید کتبی دریافت می‌شود.

وظایف مهندس طراح در گودبرداری

1. همه مهندسان در هر پروژه موظف هستند که هماهنگی‌های لازم را با ناظر داشته باشند و وظایف محول شده را به طور کامل به عمل درآورند و با ناظران همفکری، مذاکره، همکاری و ارتباط مداوم داشته باشند.
2. به منظور رفع ابهام و تطبیق دادن نقشه‌های مصوب‌شده، آن‌ها را بررسی کنند.

مسئولیت‌های مهندس ناظر

پیمانکاران گودبرداری، مسئول آماده‌سازی محل برای ساخت‌وساز هستند. آن‌ها با جابه‌جایی خاک، صخره‌ها، درختان و موارد دیگر، با استفاده از طیف وسیعی از ماشین‌آلات سنگین، بر تغییر منظره نظارت می‌کنند. این تلاش‌ها بخشی از یک فرآیند دقیق و مهندسی شده‌ می‌باشد که برای ایجاد پایه‌ای محکم طراحی شده است و هر پروژه ساختمانی می‌تواند از آن شروع شود.

1. پیمانکار مسئول ارائه یک "شخص صالح" در هر پروژه حفاری می‌باشد که می‌تواند او را از طریق تجربه یا آموزش تعیین کند. این فرد باید توانایی تشخیص خطرات موجود و قابل پیش‌بینی در محیط یا شرایط کاری را داشته باشد. همچنین اقدامات اصلاحی سریع برای از بین بردن آن‌ها را دارا باشد.
2. قبل از شروع حفاری واقعی، پیمانکار باید از نقشه‌های تاسیسات زیرزمینی اطمینان یافته و تاسیسات آب و برق در منطقه (مانند برق، تلفن، گاز، فاضلاب و آب ، خطوط آبیاری و سوخت) را شناسایی کند.
3. پیمانکار باید مطمئن شود که بازرسی‌های مستند روزانه از محل گودبرداری وجود داشته باشد. در صورت وجود شرایط ناامن کار، حفاری باید متوقف شود و پرسنل تا رفع مشکلات از محل دور شوند.
4. در طول عملیات حفاری باید نظارت بر روی پروژه وجود داشته باشد.

چه نهادهایی در گودبرداری دارای مسئولیت هستند؟

• شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک: داده‌های حاصل از آزمایشات صحرایی، آزمایشات آزمایشگاهی و مطالعات ژئوفیزیکی را برای شناسایی شرایط سطحی و زیرزمینی محل گودبرداری بررسی و تجزیه و تحلیل می‌کند. گزارشات شامل اطلاعات مربوط به وضعیت لایه‌های خاک و سنگ، شرایط آب زیرزمینی، ظرفیت باربری، نشست شالوده‌ها، شیمی خاک و پارامترهای مربوط به زلزله و ارائه توصیه‌های فنی می‌باشد.
• مرجع کنترل مضاعف طراحی‌ها: وظیفه این سازمان کنترل دقیق طراحی و محاسبات سازه‌ها قبل از احداث است که صحت محاسبات را می‌سنجد تا از دوباره کاری‌های برگشت پروژه جلوگیری شود.
• شهرداری‌ها: نظارت بر کلیه ساختمان‌ها و سازه‌هایی که در شهر احداث می‌شوند، جلوگیری از بروز تخلفات ساختمانی، صدور پروانه ساختمان از جمله وظایف شهرداری در زمان گودبرداری و احداث ساختمان است.
• سازمان نظام مهندسی: از جمله کارهای سازمان نظام مهندسی، سازندگی و ارتقای دانش فنی و کیفی کار در ساختمان به منظور افزایش ایمنی، بهداشت و آسایش مناطق مسکونی است. این سازمان با مراجع مسئول جهت کنترل فرآیند ساخت و ساز همکاری می‌کند.

قوانین وضع شده درباره گودبرداری غیراصولی

• سقوط کارگران یا عابران از ارتفاع

یکی از خطرات جدی در گودبرداری‌ها و پروژه‌های ساختمانی، سقوط از ارتفاع است. کارگران ممکن است در حین کار از روی‌ سطوح مرتفع سقوط کنند. بنابراین نصب وسایل ایمنی مانند نرده‌ها، پوشیدن کلاه ایمنی و کفش‌های مناسب برای پیشگیری از حوادث ضروری است. علاوه بر این، نظارت دقیق بر رعایت اصول ایمنی، آموزش کارگران در مورد خطرات و نحوه رفتار صحیح در ارتفاع، دارای اهمیت زیادی است.

• تامین امنیت جانی افراد داخل و خارج از گود

یکی از اولویت‌های اصلی در هر پروژه ساختمانی، تأمین امنیت جانی کارگران و افراد رهگذر است. از جمله اقداماتی که در این زمینه باید انجام شود، می‌توان به نصب حفاظ‌ها و نرده‌های ایمنی، استفاده از تجهیزات محافظتی فردی نظیر کلاه ایمنی، دستکش، کفش ایمنی و عینک‌های حفاظتی اشاره کرد. همچنین باید محدوده‌های خطرناک به طور مناسب علامت‌گذاری شده و هشدارهای لازم به افراد داده شود تا از ورود به مناطق خطرناک خودداری کنند.

• سقوط آوار و ریزش دیوار

سقوط آوار و ریزش دیوار از جمله خطرات جدی در گودبرداری‌ها و پروژه‌های ساختمانی است. این نوع حوادث به دلیل ناپایداری دیوارها، خاک نرم یا سنگین بودن بارها و تجهیزات ممکن است رخ دهد. برای پیشگیری از این خطرات، باید از سیستم‌های پشتیبانی و نگهداری گود مانند شمع‌گذاری، بتن‌ریزی یا استفاده از سیستم‌های مهاربندی و پشتیبانی دیواره‌ها استفاده شود. همچنین باید همواره بر پایدار بودن خاک و دیوارهای اطراف گود نظارت شود.

• برخورد با تأسیسات زیرزمینی (گاز، آب، برق و…) و ایجاد خسارت

در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، خطر برخورد با تأسیسات زیرزمینی مانند خطوط گاز، آب، برق و فاضلاب وجود دارد. این برخوردها می‌تواند منجر به انفجار، آتش‌سوزی، قطع خدمات عمومی یا خطرات دیگر شود. برای جلوگیری از این مشکلات، پیش از شروع پروژه باید نقشه‌های تأسیسات زیرزمینی دقیق بررسی و شناسایی شوند.

مسئولیت حوادث ناشی از گودبرداری‌های غیراصولی با کیست؟

بر اساس ماده ۳۳۳ قانون مدنی: "صاحب دیوار یا عمارت یا کارخانه مسئول خساراتی است که از خراب شدن آن وارد می‌شود؛ مشروط بر این که خرابی در نتیجه عیبی حاصل گردد که مالک مطلع بر آن بوده یا از عدم مواظبت او تولید شده‌است." یعنی اگر دیوار یا کل ساختمان در جریان گودبرداری خراب شود و خسارتی به دیگران وارد کند، صاحب آن مسئول است؛ اما این مسئولیت فقط در صورتی وجود دارد که خرابی به دلیل نقص یا مشکلی باشد که صاحب ملک یا پیمانکار از آن باخبر بوده یا به دلیل بی‌توجهی او به وجود آمده باشد.

گودبرداری کنار ساختمان قدیمی

در ساختمان‌های قدیمی به علت نبود استحکام هنگام تخریب و گودبرداری ساختمان کناری امکان آسیب دیدن و تخریب سازه وجود دارد. به همین علت می‌توان از روش‌های گفته شده برای جلوگیری از خسارت و تخریب ساختمان قدیمی همسایه جلوگیری کرد:

1. روش مهارسازی (سرعت بالا در اجرا و هزینه کم)
2. روش دوخت به پشت یا پین‌گذاری
3. دیواره دیافراگمی یا دیوار دوغابی
4. مهار متقابل (گودبرداری عرض کم و در مناطق شهری)
5. اجرای ریزشمع یا میکروپایل
6. سپر کوبی (در مناطق دارای خاک خیلی سست و ریزشی)
7. جداره‌های مهاربندی شده توسط خرپا ( در مناطق شهری)
8. روش پلکانی یا منبری
9. روش جزء به جزء (عمق گودبرداری کم و ساختمان همسایه ناپایدار)

در نتیجه مطالعه مقاله...

باید کلیه پروانه‌ها و مجوزهای لازم به منظور اجرای عملیات ساختمانی، انبار کردن مصالح در پیاده‌روها، خیابان‌ها و سایر فضاهای عمومی و همچنین استفاده از تسهیلات عمومی، تخلیه مصالح و کار در شب را از مراجع مرتبط دریافت کنید. طبق قانون، اگر شخصی بدون مجوز قانونی و به طور عمدی یا بی‌احتیاط به جان، سلامتی و مال دیگری آسیب بزند، باید خسارت وارده را جبران کند که این خسارت می‌تواند مالی یا معنوی باشد.