به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، پیاده‌سازی سیاست‌های انرژی تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف انرژی هنوز مشخص نشده است. صرفاً بیان سیاست‌ها بدون ارائه یک برنامه عملیاتی برای تحقق اهداف تعیین‌شده کافی نیست. لازم است که راهکارهای عملی، زمان‌بندی‌ها، منابع مالی و مسئولیت‌های مشخص در متن برنامه‌های اجرایی مربوطه تعیین گردد.
در سال‌های اخیر، وعده‌های متعددی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران مطرح شده است، اما سهم این بخش از انرژی کشور همچنان ۱.۲ درصد باقی مانده است. این وضعیت نگران‌کننده نشان می‌دهد که ادامه سیاست‌های کنونی نمی‌تواند آینده روشنی برای این بخش فراهم کند. دلایل عدم پیشرفت در این حوزه پیچیده و چندوجهی هستند. موانعی مانند کمبود سرمایه‌گذاری، نبود زیرساخت‌های لازم، قوانین پیچیده و عدم هماهنگی میان نهادها، همگی در این زمینه تأثیرگذار هستند. همچنین، رقابت با منابع انرژی فسیلی که در حال حاضر سهم اصلی بازار را در اختیار دارند، از دیگر موانع مهم محسوب می‌شود.
بدون تغییرات اساسی در سیاست‌ها و رویکردها، دستیابی به پیشرفت قابل توجه در این حوزه بعید به نظر می‌رسد. این امر نیازمند تمرکز جدی دولت بر این موضوع و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، اصلاح قوانین و ایجاد مشوق‌های مناسب برای توسعه و بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر است. برای رسیدن به هدف ۱۲ هزار مگاواتی تعیین‌شده در برنامه هفتم، به ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز خواهد بود.
در سال‌های اخیر، هزینه ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی تقریباً ۹۰ درصد و بادی بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است که این امر هزینه تولید برق تجدیدپذیر را کاهش داده و آن را با برق حرارتی رقابتی کرده است. طبق برنامه هفتم، باید ۱۲ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر احداث شود که حدود ۱۱ هزار مگاوات آن به بخش خصوصی واگذار شده و تفاهم‌نامه‌ای به ارزش ۵ میلیارد دلار برای تأمین مالی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بین دولت و صندوق توسعه ملی امضا شده است.
در دهه گذشته، احداث نیروگاه‌های خورشیدی از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نبود. در اوایل دهه ۹۰، هزینه ساخت هر کیلووات ساعت نیروگاه خورشیدی ۲۵۰۰ دلار بود که اکنون به ۴۰۰ دلار کاهش یافته و این موضوع ساخت این نیروگاه‌ها را به صرفه کرده است.
در دولت سیزدهم، میزان مناقصات انجام‌شده در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر به ۸ هزار و ۵۰۰ مگاوات رسید اما تنها ۱۵ مگاوات آن عملیاتی شده است.
بزرگ‌ترین مانع در مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران نیاز به سرمایه‌گذاری کلان است. همچنین ضمانت‌های کافی از سوی حاکمیت برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی ارائه نمی‌شود و بازگشت سرمایه نیز نامشخص است. در حوزه انرژی بادی، تنها شرکت‌هایی که دارای مهارت بالا یا وابسته به دولت هستند می‌توانند وارد شوند و موفق عمل کنند. اما در زمینه انرژی خورشیدی، با وجود تلاش‌های بخش خصوصی، عدم بازگشت سرمایه مانع از دستیابی به نتایج مطلوب شده است.
علاوه بر این، مسائلی مانند عدم شکل‌گیری بازار و تولید تجهیزات داخلی نیز بر ناکامی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تأثیر گذاشته‌اند. دولت با وضع محدودیت‌هایی برای واردات تجهیزات مانند سازه‌های خورشیدی، مسیر واردات را مسدود کرده و شرکت‌ها مجبورند از محصولات داخلی استفاده کنند که خود مشکلاتی را به همراه دارد.
رشد اقتصاد جهانی با تجدیدپذیرها
در سال ۲۰۲۳، انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک عامل کلیدی در رشد اقتصادی جهانی شناخته شده و به توسعه اقتصاد جهانی ۳۲۰ میلیارد دلار افزوده است. این افزایش معادل ۱۰ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی جهانی است و نشان‌دهنده تأثیر قابل توجه این بخش بر اقتصاد جهانی می‌باشد. سرمایه‌گذاری در تولید فناوری‌های انرژی پاک، استقرار ظرفیت‌های جدید و فروش تجهیزات انرژی پاک از جمله عوامل مؤثر در این رشد به شمار می‌روند.
کشورهای ایالات متحده، چین، اتحادیه اروپا و هند به عنوان بازیگران اصلی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر شناخته می‌شوند. در ایالات متحده، قوانین جدیدی مانند قانون کاهش تورم و قانون زیرساخت دو حزبی، به تحریک سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر کمک کرده است. در چین نیز، سرمایه‌گذاری در ظرفیت‌های جدید و فروش خودروهای برقی نقش مهمی در رشد اقتصادی این کشور ایفا کرده است.
این گزارش نشان‌دهنده اهمیت روزافزون انرژی‌های تجدیدپذیر در شکل‌دهی به آینده اقتصادی جهانی است. با توجه به روندهای کنونی و سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، به نظر می‌رسد که این بخش نه تنها به عنوان یک عامل مؤثر در رشد اقتصادی بلکه به عنوان یک راهکار پایدار برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی نیز مطرح خواهد بود.
ضرورت گذار به سمت تجدیدپذیرها
ایران به عنوان کشوری با منابع غنی انرژی، به ویژه در زمینه نفت و گاز، در سال‌های اخیر به شدت نیازمند تغییر رویکرد خود به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر است. یکی از دلایل اصلی این نیاز، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. با توجه به تغییرات اقلیمی جهانی و فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایران باید به دنبال راهکارهایی باشد که هم به حفظ محیط زیست کمک کند و هم امنیت انرژی کشور را تأمین نماید. استفاده از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد می‌تواند به کاهش آلودگی و حفظ منابع طبیعی کمک کند.
ایران با چالش‌های جدی در زمینه تأمین انرژی مواجه است. مصرف بالای انرژی در کشور، به ویژه در فصل‌های گرم سال، موجب ایجاد فشار بر شبکه برق می‌شود. با توجه به رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای انرژی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند به
عنوان یک راهکار مؤثر برای تأمین نیازهای آتی کشور مطرح شود. این منابع انرژی می‌توانند به تأمین پایدار برق کمک کرده و از بروز خاموشی‌ها و بحران‌های انرژی جلوگیری کنند.
مسأله دیگری که باید به آن توجه شود، تنوع اقتصادی است. وابستگی بیش از حد به درآمدهای نفتی می‌تواند ریسک‌های اقتصادی زیادی را برای کشور به همراه داشته باشد. با سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران می‌تواند به تنوع بخشی به اقتصاد خود بپردازد و فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کند. این امر نه تنها به کاهش بیکاری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز رشد فناوری و نوآوری در کشور باشد.
از سوی دیگر، ایران دارای پتانسیل بالایی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر است. با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور و تابش بالای خورشید، ظرفیت بالایی برای تولید انرژی خورشیدی وجود دارد. همچنین، مناطق بادی در نقاط مختلف کشور می‌توانند به تولید انرژی بادی کمک کنند. استفاده از این پتانسیل‌ها نه تنها می‌تواند به تأمین انرژی داخلی کمک کند، بلکه امکان صادرات انرژی تجدیدپذیر به کشورهای همسایه را نیز فراهم می‌آورد.
مزایای اقتصادی تجدیدپذیرها
مزایای اقتصادی انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایران عبارتند از کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و حفظ منابع طبیعی برای صادرات؛ ایجاد اشتغال در زمینه‌های مختلف مرتبط با انرژی پاک؛ جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه فناوری؛ کاهش هزینه‌های انرژی و قیمت برق برای مصرف‌کنندگان؛ حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی؛ تنوع بخشی به سبد انرژی و کاهش ریسک نوسانات قیمت نفت و گاز؛ افزایش امنیت انرژی و کاهش خطرات ناشی از نوسانات بازار جهانی؛ توسعه فناوری و نوآوری در صنایع مرتبط.
حمایت دولت و سیاست‌گذاران از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر امری ضروری است. برای تحقق این هدف، لازم است که قوانین و مقررات تسهیل‌کننده‌ای وضع شود و مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران نظر گرفته شود. همچنین، ایجاد زیرساخت‌های لازم و همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به تحقق اهداف توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر کمک کند. با اتخاذ این رویکردها، ایران می‌تواند به سمت آینده‌ای پایدارتر و کم‌هزینه‌تر حرکت کند و از مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی آن بهره‌مند شود.
۲۲۳۲۲۳