به گزارش خبرگزاری ایمنا، پس از گذشت دو سال از اعلام وصول لایحه عضویت دولت جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی، در روزهای اخیر مجلس کلیات این لایحه را تصویب کرد.
جلیل مختار؛ سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اعلام این خبر اظهار کرد: در نشست دوم دی کمیسیون انرژی مجلس لایحه عضویت دولت جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی مورد بررسی قرار گرفت و کلیات ماده واحده آن به تصویب اعضا رسید و پس از جمع بندی نهایی، به صحن مجلس ارائه خواهد شد.
به گفته وی این لایحه به ارتباط ۹۰ کشور در خصوص آخرین تکنولوژی‌های روز برای استفاده از انرژی خورشیدی و همچنین مراودات علمی و پژوهشی اختصاص دارد و می‌تواند اثرات خوبی برای کشور داشته باشد.
تنوع در سبد تولید برق
یکی از اولویت‌های کنونی صنعت برق کشور تنوع بخشی به سبد تولید برق کشور و توسعه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر است که بهره‌گیری از تجربیات و دانش تخصصی کشورهای دیگر، جذب کمک‌های مالی و سرمایه‌گذاری خارجی، نقش مؤثری در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور خواهد داشت.
بر این اساس لایحه عضویت دولت جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی در بهمن سال ۱۴۰۱ به مجلس تقدیم شد که شامل یک ماده واحده و پیوست «موافقتنامه چارچوب تأسیس اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی» است.
عقب‌ماندن ظرفیت تولید برق نیروگاه‌ها از میزان مصرف برق یکی از چالش‌های مهم صنعت برق کشور در سال‌های اخیر است که خاموشی‌ها در فصول گرم و حتی سرد سال را به همراه دارد از سوی دیگر وابستگی زیاد نیروگاه‌ها به سوخت‌های فسیلی و ناترازی در تولید و مصرف این حامل‌های انرژ باعث اختلال در تأمین گاز نیروگاه‌ها در فصول سرد سال شده که نیروگاه‌های کشور را ناچار به استفاده از سوخت‌های مایع می‌کند. تنوع‌بخشی به سبد تولید برق و بهره‌برداری بیشتر از دیگر منابع تولید برق از راهکارهای حل این چالش پیشنهاد می‌شود به ویژه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و خورشیدی که بسیاری از کشورهای جهان برای تولید برق از آن بهره می‌برند زیرا در کنار صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی، تأثیر زیادی در کاهش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی دارد.
ایران به دلیل شرایط جغرافیایی و وضعیت تابش خورشید از ظرفیت مناسب برای توسعه این نوع انرژی برخوردار است و تکالیف قانونی از جمله برنامه ششم توسعه نیز در این زمینه وجود دارد اما به دلیل چالش‌های گوناگونی که در مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور وجود دارد هنوز پیشرفت چندانی در توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در تأمین انرژی نداشته است در این شرایط استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی به ویژه سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راهکارهای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشنهاد می‌شود.
سرمایه‌گذاری بانک جهانی در ۲۳ کشور عضو
اتحادیه انرژی خورشیدی در سال ۲۰۱۵ میلادی با هدف تلاش برای کاهش هزینه‌های مالی و فناوری در حوزه منابع انرژی خورشیدی تشکیل شد. ارکان اصلی این اتحادیه شامل مجمع و دبیرخانه است و بیشتر بودجه اتحادیه از کمک‌های داوطلبانه تأمین می‌شود. عضویت در این اتحادیه چارچوبی برای همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت در برنامه‌های داوطلبانه در زمینه انرژی خورشیدی فراهم می‌کند که با تمایل کشور عضو انجام می‌شود. ازجمله مزایای متصور برای عضویت در این اتحادیه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از برنامه‌های تأمین مالی برای پروژه‌های خورشیدی که تاکنون اتحادیه بین‌المللی انرژی خورشیدی اجرا کرده است، می‌توان به سرمایه‌گذاری ۳۳۷ میلیون دلاری بانک جهانی در ۲۳ کشور عضو و تسهیلات بانک سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیون یورویی اروپا در کشورهای آفریقایی اشاره کرد. برنامه‌هایی مانند کاربرد انرژی خورشیدی در کشاورزی، حمایت فنی از انرژی خورشیدی پشت‌بامی، تولید هیدروژن سبز، وسایل نقلیه الکتریکی و ذخیره‌سازی نیز از دیگر برنامه‌های اتحادیه در توسعه استفاده از انرژی خورشیدی به شمار می‌آید.
مقر این اتحادیه در هند است و اکنون ۹۲ کشور با تصویب موافقتنامه چارچوب این اتحادیه، به عضویت آن درآمده‌اند، ۲۲ کشور از جمله چین نیز تنها موافقتنامه چارچوب را امضا کرده‌اند و هنوز به عضویت رسمی آن درنیامده‌اند.
سهم سه درصدی تجدیدپذیرها در سبد انرژی
عبدالحسین همتی؛ عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر اینکه مشکل ناترازی برای امروز و دیروز نیست، اظهار کرد: باید از ۳۰ سال پیش تنوع بیشتری در تولید انواع انرژی ایجاد می‌شد زیرا اکنون ۷۲ درصد انرژی کشور به گاز وابسته است و حدود ۲۵ درصد به سوخت مایع و فقط نزدیک به سه درصد انرژی‌های تجدید پذیر در این حوزه نقش دارند.
وی حمایت دولت از مردم و بخش خصوصی برای تولید انرژی تجدیدپذیر و پاک بهینه‌سازی در کنار اصلاح الگوی مصرف را آسان‌ترین راهکار رفع ناترازی انرژی معرفی کرد و گفت: نوسازی و بهسازی تجهیزات نیروگاه‌ها برای افزایش راندمان آنها از دیگر راه‌های برون رفت از این مشکل در کشور است، در کشورهای جهان، ۳۶ درصد نیروگاه‌ها از زغال سنگ استفاده می‌کنند و بقیه منابع انرژی را از انرژی‌های تجدیدپذیر و گاز به دست می‌آورند.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به وابستگی شدید نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها به گاز افزود: به همین دلیل شاهد قطعی برق و کاهش تولید و ضرر و زیان به چرخه اقتصاد، بخش کشاورزی و کاهش انگیزه سرمایه گذار در این حوزه‌ها هستیم.
وی با بیان اینکه تا پایان برنامه هفتم توسعه باید ۱۲ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر تولید شود، یادآور شد: وزیر نیرو اعلام کرده اگر با همین روند تولید پیش رویم تا پایان برنامه هفتم توسعه بیش از عدد تعیین شده انرژی تجدیدپذیر تولید خواهد شد.
تولید ۸۱ میلیون کیلووات ساعت برق
بر اساس گزارش مرکز پایش منابع انرژی تجدیدپذیر و تولید پراکنده، نیروگاه‌های خورشیدی کشور در آذر سال جاری نزدیک به ۸۱ میلیون کیلووات ساعت از سبد انرژی برق کشور را تأمین کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۸ درصد رشد نشان می‌دهد.
در ماه پایانی پاییز با تولید انرژی پاک از نیروگاه‌های خورشیدی کشور حدود ۵۶ هزار تن از انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی جلوگیری شده است. بر اساس این گزارش روند نصب و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در نقاط مختلف کشور شتاب بیشتری گرفته و ظرفیت نصب شده آن به بیش از ۷۸۰ مگاوات رسیده است.
کشورهای مختلف بسته به منابع طبیعی و نیازهای اقتصادی خود، رویکردهای متفاوتی را در مصرف انرژی در پیش گرفته‌اند. در کشورهای اروپایی، تمرکز زیادی بر روی منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی است. طبق گزارش یورواستات؛ اداره آمار اتحادیه اروپا، سهم منابع تجدیدپذیر در مصرف ناخالص انرژی در سطح اتحادیه اروپا طی سال ۲۰۲۲ به ۲۳ درصد رسید که نسبت به ۲۱.۹ درصد سال ۲۰۲۱ افزایش را نشان می‌دهد؛ بنابراین اتحادیه بر اساس دستورالعمل انرژی‌های تجدیدپذیر، هدف خود را برای سال ۲۰۳۰ افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر از ۳۲ به ۴۲.۵ درصد تغییر داد که این کار با افزایش میزان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر توسط کشورهای سراسر اتحادیه بود.
تنوع سبد انرژی در کنار تأمین نیازهای داخلی به تحقق اهداف جهانی در زمینه تغییرات آب و هوا و توسعه پایدار نیز کمک می‌کند. اهمیت این موضوع در کشور ما مواردی مانند افزایش امنیت انرژی، کاهش اثرات زیست‌محیطی، بهینه‌سازی هزینه‌ها، پاسخگویی به تقاضای روزافزون، ایجاد شغل و توسعه اقتصادی را نیز شامل می‌شود در حالی که کشور ما به دلیل برخورداری از بزرگترین ذخایر نفت و گاز در جهان، به شدت به این منابع وابسته بوده و برای دهه‌ها در جهت توسعه زیرساخت‌های مرتبط با سوخت‌های فسیلی تمرکز کرده است و بیش از ۹۰ درصد برق مورد نیاز کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی با سوخت اصلی گاز تولید می‌شود که در سال‌های اخیر تنوع بخشی به سبد تولید برق به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای رفع ناترازی انرژی مورد توجه قرار گرفته است.
ظرفیت تولید ۱۲۰ هزار مگاوات انرژی خورشیدی و بادی
مجموع ظرفیت و توان انرژی تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی و بادی در کشور ۱۲۰ هزار مگاوات برآورد می‌شود اما تاکنون تنها در حدود نیم درصد برق تولیدی کشور از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین شده بنابراین یکی از گزینه‌های اصلی برای تنوع بخشی به سبد تولید برق کشور به شرط تأمین مالی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به ویژه بادی و خورشیدی است.
از سوی دیگر با توجه به اینکه حدود ۳۵ درصد از برق تولیدی جهان از زغال سنگ است و منابع زغال سنگ کافی نیز در کشور وجود دارد، می‌توان به منظور تنوع بخشی به سبد تولید برق به ساخت نیروگاه‌های زغال سنگ سوز نیز توجه داشت.
سهم تولید برق جهان از انرژی هسته‌ای در حدود ۱۰ درصد و در ایران حدود ۲ درصد است؛ بنابراین گزینه دیگر برای افزایش تنوع سبد تولید برق، افزایش ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای از طریق تکمیل واحدهای جدید نیروگاه اتمی بوشهر است.
یکی از چالش‌های مهم در تنوع بخشی به سبد تولید برق کشور، تأمین منابع مالی لازم برای توسعه نیروگاه‌های بدون مصرف سوخت گاز و فراورده‌های نفتی است که مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد می‌کند برای تسریع و تأمین مالی پروژه‌های مصوب شورای اقتصاد مبتنی بر ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، از ظرفیت حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی موضوع ماده (۴۶) قانون برنامه هفتم استفاده شود.
راهکار دیگر اجرای ماده (۱۰) قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق مبنی بر حذف تدریجی قیمت‌گذاری انرژی در طول زنجیره تولید، انتقال و توزیع برق و انتقال تمام یارانه‌ها به انتهای زنجیره است.