قند خون پایین که به آن هیپوگلیسمی می‌گویند به قندخونی گفته می‌شود که ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا پایین‌تر باشد. علائم قند خون پایین شامل خستگی، تعریق و گزگز لب‌ها می‌شود. فشارخون بالا نیز می‌تواند علامتی از قند خون پایین باشد.
قند خون پایین خصوصاً در افرادی که دیابت نوع اول دارند شایع است. در مورد این افراد، پانکراس هیچ انسولینی تولید نمی‌کند یا انسولین خیلی کمی تولید می‌کند. اما در افرادی که دیابت نوع دوم دارند و انسولین یا دارو‌های خاص دیگری مصرف می‌کنند نیز این اتفاق می‌تواند رخ دهد.
قند خون پایین می‌تواند فشارخون را بالا ببرد
بدن ما انرژی موردنیازش را از گلوکز می‌گیرد که در کربوهیدرات‌هایی وجود دارد که ما از غذا‌ها می‌گیریم. انسولین مسئول جذب گلوکز از خون و رساندن آن به سلول‌هاست تا به‌صورت انرژی مصرف شود.
وقتی سطح قند خون ما پایین است، بدن ما سعی می‌کند با ایجاد تغییرات گوناگون، کار اندام‌های بدن را پیش ببرد، مثلاً با افزایش ضربان قلب و افزایش فشارخون سیستولیک. یا مثلاً فشارخون مرکزی بدن را پایین می‌آورد.
اثرات بلندمدت قند خون پایین
اگر مکرراً قند خون افت کند می‌تواند باعث تغییرات دائمی در فشارخون شده و ریسک فشارخون بالا را در افرادی که دیابت دارند بالا ببرد. قند خون پایین همچنین ممکن است در بلندمدت منجر به تغییرات ادراکی و شناختی، آریتمی قلبی و حملات قلبی شود.
فشارخون بالا، رایج‌ترین ریسک فاکتور برای سکته مغزی است و گفته می‌شود می‌تواند ریسک مشکلات مغزی و قلبی و کلیوی را افزایش دهد. همچنین ممکن است اختلال در عملکرد ادراکی یا آسیب عضو رخ دهد؛ بنابراین اگر فشارخون بالا کنترل نشده باقی بماند، حوادث جدی مانند سکته مغزی، حمله قلبی، نارسایی کلیوی و زوال عقل ممکن است اتفاق بیفتد.
فشارخون بالا باعث می‌شود دیوارهٔ عروق، فشار غیرقابل‌تحملی را تجربه کنند که باعث می‌شود قلب سخت‌تر کار کند تا خون پمپاژ شود و این به عضله قلب آسیب می‌زند.
مطالعهٔ کوچکی روی ۲۲ فرد مبتلا به دیابت نوع اول نشان داد قند خون پایین با فشارخون بالا مرتبط است و دریافت هیپوگلیسمی ممکن است به‌مرورزمان موجب فشارخون بالا شود.
علائم فشارخون بالا
فشارخون بالا در کوتاه‌مدت که ناشی از قند خون پایین است می‌تواند ضربان قلب را بالا ببرد. علاوه بر این، فشارخون بالا معمولاً علامت خاصی ندارد و تنها راه اینکه متوجه شوید، چک‌کردن آن است.
چگونه از افت قند خون پیشگیری کنید؟. وعده‌های غذایی مکرر و متعادل داشته باشید.. میان‌وعده‌های سالم بخورید.. یاد بگیرید چگونه در خانه از وسیلهٔ تست گلوکز استفاده کنید.. دفترچه یادداشت تغذیه داشته باشید؛ چون کمکتان می‌کند تشخیص دهید چه چیز‌هایی باعث افت قند خونتان می‌شوند و تغییرات لازم را انجام دهید.
گاهی افت قند خون رخ می‌دهد، حتی اگر سعی کنید از آن پیشگیری کنید؛ بنابراین خوب است قرص گلوکز یا دیگر کربوهیدرات‌های سریع‌العمل همیشه در دسترس داشته باشید، مثلاً نصف یک موز یا یک‌مشت کشمش.
قانون ۱۵ - ۱۵ می‌تواند کمکتان کند قند خونتان را تدریجاً بالا ببرید: ۱۵ گرم کربوهیدرات سریع‌العمل بخورید و بعد از ۱۵ دقیقه سطح قند خونتان را چک کنید. اگر قند خونتان در عرض ۱۵ دقیقه به کربوهیدرات جواب نداد، این الگو را تکرار کنید تا زمانی که سطح قند خونتان به حد نرمال برسد.
پیشگیری از افت قند خون به‌اندازه پیشگیری از فشارخون بالا اهمیت دارد؛ اما تنها راه‌حل نیست. در مورد ریسک فاکتور‌های خاص خودتان که ممکن است بر کنترل قند خون و فشار خونتان اثر بگذارند با پزشک مشورت کنید.
آیا پایین‌بودن سطح پتاسیم موجب افزایش فشارخون می‌شود؟
بله، پایین‌بودن سطح پتاسیم می‌تواند فشارخون را بالا ببرد، به همین دلیل دریافت میزان سالمی از پتاسیم در رژیم غذایی می‌تواند فشارخون را پایین بیاورد، ریسک سکته مغزی را کاهش دهد و به پیشگیری از گرفتگی عضله کمک کند. اما بعضی از افرادی که مشکلات کلیوی دارند باید بااحتیاط بیشتری پتاسیم مصرف کنند؛ زیرا پتاسیم خیلی زیاد می‌تواند منجر به مشکلاتی شود.
آیا قند خون بر فشارخون اثر می‌گذارد؟
خیلی وقت‌ها افراد زیادی هم دچار فشارخون بالا هستند و هم دیابت. این دو عارضه اغلب با هم در افراد دیده می‌شوند و معمولاً هم یکی را پیش‌زمینه آن دیگری می‌دانند. مثلاً اگر شما دیابت داشته باشید (در مقایسه با کسی که دیابت ندارد)، دوبرابر بیشتر احتمال دارد فشارخون بالا نیز داشته باشید و همچنین افرادی که فشارخون بالا دارند بیشتر احتمال دارد دچار مقاومت به انسولین باشند که یک ریسک فاکتور برای دیابت نوع دوم است.
ارتباط بین قند خون و فشارخون چیست؟
همراهی دیابت و فشارخون بالا تصادفی نیست. هم فشارخون و هم قند خون به واسطه حسگر کوچکی در گردن به نام شریان کاروتید دریافت می‌شوند.
تغییرات در شریان کاروتید می‌تواند به‌مرور باعث فعال‌سازی نامناسب و بلندمدت دستگاه عصبی سمپاتیک شود. این دستگاه عصبی طبیعتاً باید زمانی فعال شود که در موقعیت خطر هستید. دستگاه عصبی سمپاتیک، هورمون‌هایی مانند آدرنالین ترشح می‌کند که یکی از عوارض آن افزایش ضربان قلب و فشارخون است و اثر دیگرش نیز ترشح گلوکز در خون به‌منظور تأمین فوری انرژی است.
در مطالعات انجام شده، علت‌های مشترکی برای فشارخون بالا و قند خون بالا دیده شد. این دو عارضه در واقع ریسک فاکتور‌های مشترک زیادی دارند: التهاب مزمن، مقاومت به انسولین، چاقی، تولید زیاد رادیکال‌های آزاد آسیب‌زننده به بافت، یکجانشینی و بی‌تحرکی
قند خون ممکن است مستقیماً بر فشارخون اثر بگذارد. قند خون بالا می‌تواند از چند طریق باعث فشارخون بالا شود یا آن را تشدید کند. مثلاً قند خون بالای درمان نشده به رگ‌ها آسیب می‌زند، بنابراین دیوارهٔ رگ‌ها سفت شده و باریک‌تر می‌شوند و پلاک در آنها تجمع خواهد کرد؛ فرایندی که به آن تصلب شرایین می‌گویند.
تصلب شرایین بسته به اینکه کدام عروق را درگیر کرده است می‌تواند باعث فشارخون بالا شود.
ضمناً فشارخون بالای مزمن در بلندمدت موجب انسولین بالا شده و می‌تواند از طریق چند مکانیسم سبب افزایش فشارخون شود. مثلاً از طریق فعال‌سازی دستگاه عصبی سمپاتیک و یا مجبورشدن کلیه‌ها به کاهش بازجذب آب و سدیم. در نتیجه حجم خون بیشتر شده و فشار بیشتری به دیوارهٔ رگ‌ها وارد می‌شود.
جالب است بدانید پایین‌بودن قند خون که می‌تواند یک عارضه جانبی از برخی از دارو‌های دیابت باشد نیز می‌تواند فشارخون را بالا ببرد. قند خون پایین ناشی از مصرف دارو‌هایی مانند انسولین و سولفونیل اوره، محرک یک واکنش استرسی از جمله ترشح گلوکاگون و اپی‌نفرین هستند. این هورمون‌ها نه‌تنها کبد را وادار به تولید گلوکز می‌کنند؛ بلکه معمولاً باعث افزایش هم‌زمان فشارخون و ضربان قلب نیز می‌شوند.