به گزارش ایکنا، شب بزرگداشت اکبر ثبوت، استاد پیشکسوت فلسفه اسلامی توسط مجله بخارا شامگاه یکشنبه، دوم دی در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
آزاده ثبوت، دختر استاد اکبر ثبوت در این مراسم گفت: از زمانی که به یاد دارم، پدرم را همواره در حال نوشتن دیده‌ام. نوشتن برای او مثل نفس کشیدن است؛ به نوشتن و قدرت زبان ایمان دارد اما بیش از هر چیز نوشتن برای او عملی الهی در روح و عمیق‌ترین نیایش است. بعدها فهمیدم در زمان نوزادی‌ام ماه‌ها در حالی که گهواره مرا تکان می‌داده با دست دیگری می‌نوشته است.
وی ادامه داد: در دوران کودکی خانه‌مان کتابخانه بزرگی بود و همچنان هست. محققان، دوستان و شاگردان پدر به خانه می‌آمدند و این نشست و برخاست‌ها ما را همزمان با دو جهان آشنا کرد که نخست، جهان روایت‌ها، داستان‌ها و عرفان درون خانه و دوم جهان سیاست و نابرابری و تبعیض بیرون آن بود. در دوران نوجوانی از پدرم آموختم که تقسیم‌بندی دانش، مرزهای سیال و منعطفی دارد که ما در تقاطع جغرافیاها، زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلفی زندگی می‌کنیم و اندیشه‌های بودا همانقدر با تمدن اسلامی درآمیخته است که الهیات با موسیقی.
آزاده ثبوت افزود: زیست پژوهشگرانه و روشنفکرانه او به من آموخت روشنفکر کسی است که در پی گستراندن اندیشه‌ها به جامعه و گفت‌و‌گوی دائمی با مردم باشد نه در پی نزدیک شدن به قدرت و صاحبان قدرت. کسانی که او را می‌شناسند می‌دانند که او یک نویسنده متعهد به کامل‌ترین معنای کلمه است که با ذهن و اندیشه فراگیر، امور بدیهی و مسلم را از نو بازبینی میکند و عادت و شیوه‌های عمل اندیشیدن را از نو می‌شکافد و با حقیقت‌گویی به قدرت و بازتعریف نهادها و قاعده‌ها رسالت تاریخی یک روشنفکر را به سرانجام می‌رساند.
وی اظهار کرد: تلاش برای فاصله نگرفتن از زبان مردم و در عین حال حرف خود را زدن و رویکرد شمول‌گرایانه‌اش به جهان و انسان از نگاه کثرت‌گرایانه و نه انحصارگرایانه‌اش می‌آید. نگاه اخلاقی او با جهان و نبرد دائمی‌اش با انحصارگرایی، خرافه‌پروری و عقیده‌زدگی، افق تازه‌ای در نسبت دین و انسان می‌گشاید. قرآن می‌فرماید: «وَعِبَادُ ٱلرَّحمَنِ ٱلَّذِينَ يَمشُونَ عَلَى ٱلأَرضِ هَونا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ ٱلجَهِلُونَ قَالُواْ سَلَما» و بندگان خاص خدای رحمان آنان هستند که روی زمین با تواضع و فروتنی راه می‌روند و با ملایمت و سلامت نفس سخن می‌گویند؛ من تجلی این کلام الهی را در زیست پدرم دیده‌ام و از او آموخته‌ام که کلام الهی برای ما مسئولیتی به همراه می‌آورد و تنها خواندن کلام الهی مهم نیست بلکه تحقق آن مهم است و این مهم، صرفاً با تلاش علمی حاصل نمی‌شود بلکه باید در زیست و جریان زندگی ما تأثیر بگذارد.
ثبوت در پایان اضافه کرد: برای پدرم دین، نه نوعی هویت سیاسی و اجتماعی که یک امر خردورزانه، وجدانی و اخلاقی است. ساده‌زیستی، بخشایندگی و وابستگی‌های بسیار اندکش، وقار، رفتار ملایم و آمیخته با متانتش، پایبندی به اصول اخلاقی در جزئی‌ترین امور زندگی از تکریم حیات در انتخاب نوع غذا گرفته تا ساده‌ترین امور روزمره؛ نکته‌هایی درباره او وجود دارند که من به عنوان دخترش بعد از چهار دهه توانستم درکش کنم و به وجود آنها پی ببرم.
مسائل اجتماعی و عدالت معیار سنجش استاد ثبوت
احمد تمیم‌داری در این مراسم بیان کرد: آقای اکبر ثبوت یکی از افراد آسمانی است و آقای دهباشی نیز همینگونه است. سخن درباره استاد ثبوت مشکل است زیرا هرچه فکر می‌کنم یک فردی در حدود 60 سال از دوره نوجوانی می‌تواند چقدر طاقت و پایداری داشته باشد و اطلاعات بسیاری از ادبیات عرب، علوم فارسی، فلسفه، تاریخ اسلام و... را در ذهن خود جمع‌آوری کند؛ تجزیه و تحلیل آن برای من کار بسیار مشکلی است.
وی ادامه داد: ثبوت در سن 16-17 سالگی حدود سال 1340 در محفلی در خانه آقای سیدعلی شاهچراغی، کتاب تاریخ فلسفه مرحوم فروغی را تحلیل و نقد می‌کرد و برای من این اتفاق بسیار جالب بود که فردی در سن و سال خودم چنین توانایی داشته باشد و از همانجا برنامه‌ریزی من برای ورود به رشته علوم انسانی شروع شد.
تمیم‌داری افزود: انگیزه من در مطالعات و تحصیلات خارج از دبیرستان و دانشگاه در علوم انسانی و اسلامی تشویق‌ها و تدریس‌ها استاد ثبوت بوده است. ایشان از همان دوره جوانی شروع به تدریس کردند. در عین حال هرگز انسان انحصارطلب و متکبری نبود و ادعای استادی نمی‌کرد. ایشان از خانواده متمول نبود و از مردمان عادی بود و علت آسمانی بودنشان همین است که اگر کسی که با امکانات کم بتواند کارهای بزرگ و مهم انجام دهد ارزشمند است.
وی تصریح کرد: استاد ثبوت با کمال صمیمیت اندوخته‌های خود را آموزش می‌دادند و یکی از عادت‌های ایشان این بود که هر درسی که می‌خواستند تدریس کنند حتماً آن را می‌نوشتند. ایشان در علوم قدیم و جدید تفحص می‌کردند و اصلاً طالب شهرت نبودند. به یاد دارم در زمانی که در پاکستان و هندوستان حضور داشتند مطالب زیاد و بسیار خوبی را می‌نوشتند و به اساتید دیگر می‌دادند تا آنها به نام خودشان بنویسند یا سخنرانی کنند و وقتی اعتراض می‌کردم چرا چنین می‌کنید می‌گفتند که ما در یک کشور خارجی باید کاری کنیم که دیگران مروج فرهنگ ما باشد. از محورهای اساسی در تحقیقات استاد ثبوت این است که اگر ایشان با افرادی که اخباری، سوفی، کلامی و فقهی مذهب هستند وقتی با آنها بحث می‌کردند یک شیوه داشتند که ببینند نظر آنها درباره مسائل اجتماعی و عدالت چیست.
استاد ثبوت و کمک به دانشنامه جهان اسلام
اکرم ارجح سخنران دیگر این مراسم در سخنانی گفت: دانشنامه جهان اسلام یکی از دانشنامه‌های مهم دنیای امروز است و اینکه این دانشنامه به جلد سی‌و‌سوم رسیده است با پشتکار جمعی و ذخایر علمی بوده است که دانشنامه را حمایت کردند و به راستی یکی از این اشخاص استاد ثبوت بودند. ایشان با تسلط علمی بر موضوعات مختلف، همیشه مهربانانه و با دانایی و معرفت به سؤالات پاسخ می‌دهند. کتابخانه بنیاد دائره‌المعارف بزرگ اسلامی هم از مشاوره‌های استاد ثبوت محروم نبوده و نیست.
وی ادامه داد: حضور استاد و مشاوره‌هایی که به گروه‌های مختلف می‌دهند با یک ریزبینی خاص است که به روشنگری و تحلیل مسائل می‌پردازند. ایشان تبحر و تسلط خاصی بر ادبیات دارند و همیشه در چالش‌ها و بزنگاه‌ها حاضر هستند. ایشان بسیار خوش‌مشرب است که از وجودشان می‌توان بهره‌مند شد. درسی که من از ایشان گرفتم سخن از جان جهان و جان انسان بود که ماورای همه‌چیز بود.
تلاش استاد ثبوت برای انقلاب فقهی
لطف‌الله میثمی، مدیرمسئول نشریه چشم‌انداز ایران در این مراسم بیان کرد: همیشه از گستردگی دانش استاد ثبوت استفاده کرده و امیدوارم قدر این چهره‌های درخشان کشور دانسته شود. کاری که آقای ثبوت درباره «آخوند خراسانی» انجام دادند اثر بسیار عمیقی است که متأسفانه اجازه انتشار نیافت.
وی ادامه داد: آخوند خراسانی بر حق شهروندی بسیار تأکید داشتند اگر ما به دنبال دموکراسی، مشارکت و حق شهروندی هستیم که آخوند خراسانی بر آن تأکید داشت باید به این اثر توجه کنیم. استاد ثبوت در زمینه حق شهروندی در کنار آیتالله محقق داماد و مرحوم آیتالله فیرحی تلاش بسیاری کردند که اساس فقه، عدالت شود و به دنبال انقلاب فقهی هستند که قاعده فقه عدالت شود و امیدوارم این اتفاق رخ دهد.
میثمی با اشاره به اتفاقات فلسطین بیان کرد: اتفاقی که در فلسطین رخ داد مرده‌ها را بیدار کرد و نمونه آن اعتراضات دانشجویان در دانشگاه‌های آمریکا است که همه از تأثیرات اتفاقات رخ داده در فلسطین است. خوشحالم که در عصری هستم که مردم به لابی اسرائیل در آمریکا پی بردند و نکته مهم اینکه آخرین کاری که استاد ثبوت در دست انتشار دارند درباره فلسطین است.
استاد ثبوت؛ بحری مواج با اندوخته‌های علمی بسیار
حجت‌الاسلام محمدرضا نوراللهیان در این مراسم بیان کرد: من به تلمذ و شاگردی استاد ثبوت مفتخرم. ایشان بحری مواج و انسانی هستند که اندوخته‌های علمی بسیاری دارند که رایگان در اختیار همگان قرار می‌دهند. استاد ثبوت به حساب کتابخانه ملی ماهیانه مبلغی واریز می‌کردند تا به افراد نیازمند ارائه شود.
وی ادامه داد: با همه لطفی که ایشان به کتابخانه ملی داشتند و همه برکاتی که از نظر نشر مطالب داشتند اما عذر استاد ثبوت را در چند سال گذشته دو بار خواستند و رئیس جدید کتابخانه ملی که توسط رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود گفتند اولین کاری که باید انجام دهیم این است که خدمت ایشان برویم تا ایشان قدم رنجه کنند و به کتابخانه ملی بازگردند. ایشان یک عمر با زهد زندگی کردند و با پاکی و طهارت در عرصه علم نشو و نما داشتند و این‌ها چیزی‌هایی نیست که از این استاد گرفتنی باشد و هر روز ما نمونه‌های بسیاری از آنها را می‌بینیم.
وی اظهار کرد: روزی علامه محمدرضا حکیمی به من فرمودند که دوست دارم آقای اکبر ثبوت را ببینم. وقتی این موضوع را با استاد ثبوت مطرح کردم ایشان گفتند که من می‌خواهم ایشان را ببینم و ما به منزل مرحوم علامه حکیمی رفتیم که جلسه بسیار خوبی بود؛ پایان این جلسه آقای ثبوت کتاب آخوند خراسانی را به محضر استاد حکیمی دادند و فرمودند که تقریظی بر این کتاب داشته باشید. ایشان گفتند من همان جزوه مختصر را خوانده‌ام و این کتاب مفصل را خواهم خواند و بعد از دو روز استاد گفتند که من تقریظ را نوشته‌ام و نسخه به دست من رسید و دیدم که چنین عباراتی را یادداشت کردند؛ «بر همه حوزه‌های علمیه لازم است که این کتاب را بخوانند و بر جوانان، دانشجویان، اساتید و انسان‌هایی که در طلب و تحقق عدالت هستند این کتاب را بخوانند».
وی در پایان تصریح کرد: من همواره از آقای ثبوت درس عدالت‌خواهی و عدالت‌طلبی و توجه به این محور بزرگ لازم‌الانجامی که متروک شده است را یاد گرفته‌ام.
نداشتن نگاه نردبانی به انسان‌ها
حجت‌الاسلام محسن دریابیگی به عنوان سخنران دیگر این نشست گفت: همسر آقای ثبوت فقط یک همسر نبودند بلکه یک دوست و همراه همیشگی در این سال‌های متمادی بودند. حدود ربع قرن است که خدمت آقای ثبوت می‌رسم و مؤلفه شخصیتی ایشان این است که نگاه ابزاری به دیگران ندارد و به انسان‌ها مثل نردبان نگاه نمی‌کند. همیشه با دید پدرانه و با شفقت به من نگاه می‌کردند. این شخصیت زاییده اساتید ایشان است و ایشان تن به شاگردی هرکسی نداده است.
وی ادامه داد: جناب آقای ثبوت فقط علم درسی را از استاد نگرفته است بلکه صفات زرین آنها را درون خود قرار داده است. آنچه از ایشان می‌توان یافت این است که «بود» ایشان از نمودشان بیشتر است. ایشان به ما می‌آموزد که می‌توان سنت را به گونه دیگری هم دید. ایشان ذکر بزرگان را صرفاً برای ترویج بزرگی یادآوری میکند نه اینکه برای قبایی بدوزد. آقای ثبوت سر به هر ساحتی نیاسوده و پیش هر استادی نرفته است و حرف‌های ناگفته ایشان بیشتر از گفته‌های ایشان است.
انتهای پیام