با این‌حال، در روزهای پایانی سال ۱۳۹۶ اعلام شد طرح شاد منتفی است و جای آن را تلویزیونی تعاملی به نام «سینا» پر خواهد کرد. هر چند سینا هم پس از چند ماه به فراموشی سپرده شد.با شیوع کرونا و تعطیلی مدارس و در پی آن، ممنوعیت استفاده مدارس از پیام‌رسان‌های خارجی در آموزش، یک‌بار دیگر زمزمه راه‌اندازی شاد شنیده شد.
اسفند ۱۳۹۸، علی باقرزاده، رئیس وقت مرکز هماهنگی وزارت آموزش و پرورش از تلاش این مرکز برای راه‌اندازی شبکه اجتماعی دانش‌آموزان با عنوان شاد گفت و یک ماه بعد یعنی اواخر فروردین ۱۳۹۹ این شبکه با هدف آموزش مجازی به دانش‌آموزان راه‌اندازی شد؛ از ابتدای اردیبهشت آن سال نیز به‌طور رسمی آموزش به دانش‌آموزان مقطع ابتدایی از طریق این پیام‌رسان آغاز شد.آن‌طور که مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند، حدود ۸۴درصد دانش‌آموزان کشور عضو این شبکه اجتماعی هستند و این نرم‌افزار حدود ۸۰۰هزار بازدید روزانه و براساس اعلام رسمی وبگاه خود آن، 24.9میلیون کاربر دارد و شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین پیام‌رسان ایرانی از لحاظ تعداد کاربر است.از همان روزهای رونمایی شاد، نقدهای بسیاری از سوی معلمان و دانش‌آموزان به این نرم‌افزار شنیده شد؛ از بی‌کیفیت و ناکارآمد بودن آن تا نگرانی در مورد امنیتش.
و حالا در روزهایی که کلاس‌های درس به بهانه سرما و آلودگی هوا یک‌بار دیگر به این بستر منتقل شد، شاد باز هم با نمایش چهره‌ای ناخوش، نشان داد هنوز تا رسیدن به نقطه آرمانی طراحان خود فاصله دارد.
ما از شاد استفاده نمی‌کنیم!
غزل، یکی از دانش‌آموزان دوره متوسطه که از شاد به عنوان «شاد مرده» نام می‌برد؛ درباره مشکلات این شبکه به ما می‌گوید: من در مدرسه غیرانتفاعی درس می‌خوانم و به دلیل مشکلاتی مانند ارسال نشدن فایل‌های صوتی یا تصویری، کیفیت پایین فایل‌ها و کندی اینترنت، به جای شاد همه از «اسکای روم» یا «ادوب کانکت» استفاده می‌کنیم.
غزل ادامه می‌دهد: پیش از این، حتی اگر معلمی فایل درسی را شب پیش از شروع کلاس در شبکه شاد ارسال می‌کرد تا روز بعد به دستمان برسد، برای دانلود همان فایل با کلی مشکل مواجه می‌شدیم. بنابراین انتخاب ما پیام‌رسان و برنامه‌هایی به غیر از شاد است.
در همین خصوص پروین طالبیان، کارشناس آموزشی به ما می‌گوید: هرچند از همان ابتدای راه‌اندازی پیام‌رسان شاد، اختلالات این شبکه و چالش‌هایی را که دانش‌آموزان با آن مواجه بودند، شنیده و دیده بودیم اما اینکه پس از چند سال از راه‌اندازی این شبکه، چند روز پیش نیز وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد شاد دچار اختلال شده و امکان ارسال فایل‌های صوتی و حتی فایل‌های کم‌حجم از طریق این شبکه وجود ندارد، جای تعجب دارد.
طالبیان با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش باید برای روزهای بحرانی مثل این روزها چاره‌اندیشی می‌کرد، اضافه می‌کند: شاد از همان ابتدا قرار بود بستری مجازی برای کمک به آموزش و پرورش باشد تا در شرایط بحرانی مانند آلودگی هوا، برودت هوا و شیوع بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا آموزش‌ها به تأخیر نیفتد، اما می‌بینیم این روزها در بسیاری از مناطق کشورمان آموزش تقریباً تعطیل شده است.
روی ناخوش شاد به دانش‌آموزان مدارس دولتی
دکتر ناصر کوهستانی، کارشناس آموزشی نیز معتقد است: کیفیت پایین آموزش مجازی که تجربه تلخی در حوزه آموزش است با نبود زیرساخت اینترنت نیز روبه‌رو شد؛ به‌گونه‌ای که در روزهای اخیر مجموع ساعات آموزش در فضای مجازی مربوط به دوره‌های مختلف تحصیلی به یکی دو ساعت کاهش پیدا کرد.
قطع و وصل شدن اینترنت به‌گونه‌ای بود که کوچک‌ترین فایل‌های صوتی و تصویری هم بارگذاری نمی‌شد و این موضوع سبب سردرگمی دانش‌آموزان و کلافگی معلمان شد.
وی می‌افزاید: چند سال است که مشکل آموزش مجازی در حال تکرار شدن است و آسیب‌پذیرترین قشر نیز همچنان دانش‌آموزان مدارس دولتی هستند، چرا که دانش‌آموزان مدارس ویژه و غیردولتی آموزش‌ها را از شبکه‌های مختلف غیر از شاد دریافت می‌کنند و در نتیجه با آغاز امتحانات نهایی دی ماه، این اولیا و دانش‌آموزان مدارس دولتی هستند که نگرانی چند برابر خواهند داشت. کوهستانی می‌گوید: در کنار این مشکلات، پیشنهاد‌های متفاوتی می‌تواند دغدغه‌ها و نگرانی خانواده‌ها را کاهش دهد، اما سالیان سال است دستگاه آموزش و پرورش کشور گوش شنوایی ندارد .
از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه که بیشتر کارشناسان عرصه آموزش بر آن اتفاق نظر دارند بازنگری در زمان و میزان آموزش است. تعطیلات پاییزه از نیمه آذر تا پایان آذر یکی از این راهکارهاست که می‌توان این تعطیلات را با آغاز سال تحصیلی از نیمه شهریور و یا آغاز امتحانات از نیمه خرداد برای کاهش استرس و اضطراب دانش‌آموزان به کار بست. از سوی دیگر باید تقویت شبکه آموزشی شاد که در یکی دو سال اخیر پس از پایان روزگار کرونا به فراموشی سپرده شده بود، دوباره در دستور کار قرار گیرد.
این کارشناس آموزشی، تقویت پهنای باند اینترنت کشور را نیز از دیگر الزامات آموزش باکیفیت می‌داند و می‌گوید: افزایش حمایت از معلمان و دانش‌آموزان، در اختیار گذاشتن امکانات مناسب اینترنتی و نیز تخفیف‌های لازم در این‌گونه موقعیت‌ها برای داشتن کلاس‌های مناسب برخط ضروری به نظر می‌رسد. کوهستانی یادآور می‌شود: برگزاری کلاس‌های مجازی در ساعات مختلف روز و توزیع آن از صبح تا غروب سبب کاهش ترافیک فضای مجازی می‌شود.همچنین با توجه به سرنوشت‌ساز بودن امتحانات نهایی برای دانش‌آموزان متوسطه دوم و سنگین و پیچیده بودن دروس دبیرستانی‌ها و شرط معدل در کنکور، باید توجه ویژه‌ای به این دانش‌آموزان از سوی مسئولان آموزش و پرورش صورت گیرد. وی اظهار امیدواری می‌کند: امید است مسئولان آموزش و پرورش درخصوص همه دانش‌آموزان کشور به‌ویژه دانش‌آموزان مناطق محروم و مدارس دولتی دلسوزانه‌تر ایفای نقش کنند تا هرچه سریع‌تر برای رفع مشکلات و کاستی‌ها اقدام مؤثر انجام گیرد.
شاد با اعصاب و روان معلم‌ها بازی می‌کند
نسرین محمدباقری نیز کارشناس دیگری است که به عنوان دبیر ریاضی یکی از مدارس دولتی تهران مشغول تدریس است. او درباره مشکلات شاد به خبرنگار ما می‌گوید: اینکه گفته می‌شود آموزش تعطیل نیست، شعار و دروغی بزرگ است که نمی‌توان آن را باور کرد و در حقیقت کلاه بزرگی است که مسئولان بر سر خود و اولیا می‌گذارند تا بگویند همه چیز روال طبیعی خود را دارد؛ اما واقعیت آن است این روزها شاد با اعصاب و روان معلم‌ها بازی می‌کند.
این کارشناس آموزشی اظهار می‌کند: در روزهایی که همه کارمندان دولتی تعطیل هستند، معلم‌ها برای تهیه محتوای آموزشی ساعت‌ها وقت صرف می‌کنند اما به دلیل مشکلات زیرساختی، ترافیک اینترنتی و قطعی و کُندی سرعت اینترنت، نه تنها قادر به ارائه این مطالب نیستند که حتی کوچک‌ترین پیام متنی را نیز نمی‌توانند منتقل کنند.
محمدباقری ادامه می‌دهد: قطعی برق نیز از عوامل ایجاد اخلال در کلاس‌های مجازی است. چراکه همزمان با قطعی برق، اینترنت تلفن همراه در شاد کار نمی‌کند و بچه‌ها برای حضور در کلاس دچار مشکل می‌شوند. این در حالی است که شاد مدام در حال به‌روزرسانی است و گویا این به‌روزرسانی پایانی ندارد.
محمدباقری خاطرنشان می‌کند: چند روز پیش، برنامه مانور بازدید از کلاس‌های مجازی برگزار و نکاتی که در آن بیان شد روی حواشی مشکلات ازجمله عکس پروفایل، نام کلاس و... متمرکز بود و هیچ اشاره‌ای به ناکارآمدی شاد نشد.
در اطلاعیه‌ای برای بهبود وضعیت و کاهش ترافیک شاد، ساعات حضور مقاطع مختلف در شبکه را متفاوت اعلام کردند، اما این زمان‌بندی عملاً برای مدارس دوشیفته قابل اجرا نیست، چون معلمی که در دو شیفت تدریس دارد کدام کلاس را باید مدیریت کند؟
از سویی دیگر، موضوع بی‌عدالتی آموزشی در شبکه شاد نیز به چشم می‌خورد. به این معنا که معلمان مدارس دولتی، کلافه و عصبی در حال کلنجار رفتن برای تدریس هستند، اما مدارس غیردولتی از گزینه «کلاس مجای شاد» استفاده می‌کنند و در تعامل دوسویه با دانش‌آموزان قرار می‌گیرند.
او می‌گوید: «کلاس مجازی» گزینه‌ای است که مدیران مدارس با پرداخت هزینه، آن را در اختیار دانش‌آموزان و معلمان خود قرار می‌دهند که ما مدارس دولتی از آن محروم هستیم.
بنابراین با صراحت می‌توان گفت شاد ناکارآمد است و در کنار دیگر عوامل، خستگی و دلزدگی معلم‌ها را بیشتر کرده است.
روزهای تعطیل و استفاده 13میلیون دانش‌آموز از شاد
این انتقادها در حالی است که مدیر «محصول اپلیکیشن شاد» از نحوه خدمات شاد اظهار رضایت می‌کند و به ما می‌گوید: از آنجا که پیش‌بینی برودت هوا، غیرحضوری شدن مدارس و نیاز به شاد را کرده بودیم، تمهیداتی اندیشیده شد تا با تجهیز زیرساخت‌ها، بتوانیم فشار بیشتر بر سرورها و فضای ذخیره‌سازی را تحمل کنیم. ضمن اینکه چنانچه در این فاصله، سروری از دسترس خارج شود سرور دیگری بتواند جایگزین شود. خشایار فهیم ادامه می‌دهد: چند روزی که به دلیل سرمای هوا، مدارس به صورت غیرحضوری فعال بودند خوشبختانه توانستیم میزبان بیش از 13میلیون دانش‌آموز باشیم. این آمار حدود 2میلیون نفر بیشتر از روزهای عادی بود. در تعطیلی‌های اخیر ارسال فایل 70برابر شد. همچنین حدود 60برابر گفت‌وگوهای صوتی فعال را تجربه می‌کنیم و شاهد تبادل میزان زیادی فایل در شبکه هستیم.مدیر محصول شاد درباره اختلالات شبکه شاد و نارضایتی‌های دانش‌آموزان و معلمان می‌گوید: برخلاف گذشته که تجربه اختلال در اپلیکیشن وجود داشت و در ساعات اوج ممکن بود برنامه از دسترس خارج شود، خوشبختانه این اتفاق در چند روز اخیر رخ نداد و خدمات در حال ارائه بود.تنها مشکلی که همچنان وجود دارد کُندی بارگذاری و بارگیری فایل در ساعت‌هایی از روز است که به اوج مصرف می‌رسیم. این ساعت‌ها معمولاً بین 9 تا 10 صبح است که بیشترین استفاده از شبکه شاد صورت می‌گیرد.فهیم بیان می‌کند: ما با همکاری آموزش و پرورش از مدارس درخواست کردیم برای پایه‌های گوناگون تحصیلی، ساعت استفاده از شاد را تقسیم و به ساعات مختلف تفکیک کنند تا شاهد اوج همزمانی مصرف نباشیم.این اقدام سبب می‌شود هم خود معلمان و دانش‌آموزان از سرعت بیشتری در شبکه برخوردار شوند و هم اینکه امکان استفاده راحت‌تر برای همه مخاطبان فراهم شود.
طراحی «کلاس مجازی» در شاد
مدیر محصول شاد می‌گوید: موضوع دیگری که در چند ماه اخیر طراحی آن انجام شد و در دسترس مخاطبان قرار گرفت، موضوع «کلاس مجازی» است که به عنوان یک سرویس تعاملی چندسویه، امکان داشتن چند تصویر همزمان، تخته تعاملی، آزمون داخل کلاس، چت داخل کلاس و پرسش و پاسخ داخل کلاس را برای کاربران فراهم کرده است.مدیران مدارس می‌توانند خدمات مختلف کلاس مجازی را از طریق گروه‌های خود در شاد فعال کنند، چراکه خدمات جذاب‌تری برای استفاده در «کلاس مجازی» وجود دارد و به لحاظ زیرساختی نیز زیرساخت مجزایی برای آن در نظر گرفته شده است.فهیم تصریح می‌کند: با اینکه امکان بهره‌برداری بیشتر از زیرساخت‌های کلاس مجازی وجود دارد اما تنها حدود 10درصد ظرفیت «کلاس مجازی» توسط مدیران مدارس استفاده شده است که پیشنهاد می‌کنیم کاربران از این بخش و سرویس جدید نیز بهره ببرند.وی ادامه می‌دهد: به امید خدا در هفته آینده سرویس و بخش جدید شاد به‌طور رسمی رونمایی خواهد شد تا بیش از پیش مورد استفاده دانش‌آموزان قرار گیرد و راه‌گشا باشد. در حقیقت ساعت‌هایی که معلمان و دانش‌آموزان در شبکه شاهد اختلال هستند به دلیل حجم استفاده فراوان در ساعت اوج است که حدود 3میلیون نفر را همزمان در این ساعت میزبانی می‌کنیم.
پوزش از مخاطبان شاد
فهیم ادامه می‌دهد: بنابراین نیاز به زیرساخت بیشتری در این زمینه داریم. در حقیقت ما به تعطیلات فصل سرما و غیرحضوری شدن مدارس فکر کرده بودیم. هرچند میزان آن را کمتر پیش‌بینی می‌کردیم اما آمادگی میزبانی از مخاطبان فراهم شده بود، با این‌حال چنانچه زمان‌بندی ساعت‌ها و نحوه برنامه‌ریزی برای استفاده از شاد به‌گونه‌ای می‌بود که اوج مصرف در ساعت 9 تا 10 صبح اتفاق نیفتد شاهد کندی شبکه و کندی بارگذاری و بارگیری‌ها نبودیم و کاربران در ارسال یا دریافت فایل‌ها دچار مشکل نمی‌شدند. در عین حال از این بابت از مخاطبان عزیز پوزش می‌خواهیم.
هرچند در تلاش برای افزایش سرعت هستیم اما تقاضا می‌کنیم مخاطبان در ساعات اوج، از شاد کمتر استفاده کنند تا همه بتوانند از این شبکه بهره‌مند شوند.
وی می‌گوید: در دیگر ساعات، مشکلی نداریم و نمودارها نشان می‌دهد تبادل فایل‌ها و پیام‌ها با سرعت خوبی اتفاق می‌افتد.
خبرنگار: عفت زارع