گجت نیوز: غذای فوق فرآوری شده در سال‌های اخیر توجه بیشتری از رسانه‌ها جلب کرده، زیرا همچنان بخش قابل توجهی از رژیم غذایی مردم را تشکیل می‌دهد. حتی با اینکه این اصطلاح به طور فزاینده‌ای رایج شده، دسته بندی دقیق کمی دشوار است. به گفته نویسندگان یک مطالعه جدید، به‌طور کلی این غذاها شامل ترکیبات صنعتی هستند. معمولا این افزودنی‌ها ظاهری یا موادی هستند که مردم به ندرت در آشپزی خانگی استفاده می‌کنند و همچنین به جای مواد غذایی کامل به کار می‌روند.
غذای فوق فرآوری شده چیست؟
یک فهرست نه چندان جامع از این محصولات می‌تواند شامل چیپس، نوشابه، نودل فوری، بستنی، شکلات، بیسکویت، وعده غذایی آماده، برگر، انرژی بار، سوسیس، ناگت مرغ و ماهی باشد. به گفته وب‌سایت BBC Good Food غذاهایی مانند غلات صبحانه، ماست میوه‌ای، نان تولید انبوه و حتی جایگزین‌های گوشت گیاهی را نیز می‌توانیم در دسته غذای فوق فرآوری شده قرار دهیم.
این نوع غذاها تا حدی به دلیل سهولت استفاده و مدت زمانی که می‌توان آنها را در قفسه نگهداری کرد، میان مردم محبوب شده‌اند. انواع غذای فوق فرآوری شده اغلب بسیار خوش‌طعم هم هستند و این به جذابیت آنها می‌افزاید. با این حال، این راحتی و خوش طعمی هزینه گزافی برای سلامتی انسان‌ها به همراه دارد. از جمله تاثیرات استفاده از این نوع غذاها، افزایش روند پیری بیولوژیکی در بدن ما است.
درباره سن بیولوژیک چه می‌دانید؟
سن بیولوژیکی معیاری برای اندازه گیری تغییرات، آسیب‌ها و کاهش عملکرد سلول‌های ما در طول زمان است. همچنان که زمان تقویمی نشان می‌دهد چه مدتی از وجود فیزیکی ما گذشته، سن بیولوژیکی در واقع سن واقعی سلول‌های ما را نشان می‌دهد. گاهی اوقات این دو عدد یکسان هستند. البته گاهی هم می‌توانند بسته به سلامت کلی ما و روشی که برای اندازه گیری استفاده می‌کنیم، متفاوت شوند.
معیار سلامت از نوع سن بیولوژیکی در علم پزشکی نسبتا جدید است و به سال ۲۰۱۳ باز می‌گردد. در آن سال استیو هوروات به عنوان یک ژنتیست یا متخصص ژنتیک، ساعت اپی‌ژنتیکی را معرفی کرد. ساعت اپی ژنتیک میزان متیلاسیون DNA یک فرد را اندازه گیری می‌کند و در این فرایند نحوه عملکرد ژن‌ها را تغییر می‌دهد. چند سال بعد، دانشمندان نسل دوم ساعت‌های اپی‌ژنتیکی را طراحی کردند. نسل جدید همچنین متغیرهای محیطی از جمله سیگار کشیدن و سن تقویمی را نیز در نظر می‌گرفت. نمونه‌هایی از این ساعت‌ها شامل ساعت‌های PhenoAge و GrimAge می‌شوند.
سن بیولوژیکی با غذاهای ناسالم چه ارتباطی دارد؟
امروزه ما سن بیولوژیکی را تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی، ژنتیک، سبک زندگی و محیط زیست در نظر می‌گیریم. افراد سالم‌تر ممکن است سن بیولوژیکی پایین‌تری نسبت به سن تقویمی خود داشته باشند. برای افرادی که سبک زندگی با سطح سلامت کمتر تجربه می‌کنند ( مصرف کنندگان غذای فوق فرآوری شده) احتمالا سن بیولوژیکی بالاتری هم داشته باشند.
وقتی که امید به زندگی در سراسر جهان در حال افزایش است، پس اهمیت بیشتری باید به این نکته نشان دهیم. در واقع، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال احتمالا تا سال ۲۰۵۰ دو برابر خواهد شد و به تقریبا ۲.۱ میلیارد نفر خواهد رسید. چنین پیش بینی، تغییرات جمعیتی قابل‌توجهی را به سمت جمعیت‌های مسن‌تر نشان می‌دهد که چالش‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی را ایجاد می‌کند. با توجه به این واقعیت که افزایش در طول عمر ممکن است با افزایش در استانداردهای سلامت زندگی هم‌راستا نباشد، اهمیت پژوهش تازه را بهتر درک می‌کنیم.
محققان برای پژوهش جدید، تعداد ۱۶۰۵۵ داوطلب از ایالات متحده را جذب کردند که بین ۲۰ تا ۷۹ سال سن داشتند. علاوه بر این، مطمئن شدند که سلامت و سبک زندگی آنها مشابه دیگر جمعیت‌های کشورهای غربی باشد. مطالعه از ساعت PhenoAge برای ارزیابی سن بیولوژیکی بهره گرفت و به داده‌های مرکز بررسی ملی سلامت و تغذیه ایالات متحده (NHANES) که در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ جمع‌آوری شده بود، اتکا کرد. کیفیت رژیم غذایی را هم انجمن قلب آمریکا (AHA) در سال ۲۰۲۰ و شاخص سالم خواری ۲۰۱۵ (HEI-15) ارزیابی کردند.
ارتباط معنادار غذای فوق فرآوری شده با روند پیری بیولوژیکی
پژوهشگران ارتباط قابل توجهی بین افزایش مصرف غذای فوق فرآوری شده و تسریع پیری بیولوژیکی مشاهده کردند. به ازای هر ۱۰ درصد افزایش در مصرف چنین غذاهایی، فاصله بین سن بیولوژیکی و سن تقویمی به طور متوسط حدود ۲.۴ ماه بیشتر می‌شد.
افرادی که رژیم غذایی خود بیشترین میزان از این نوع غذا را داشتند (۶۸ تا ۱۰۰ درصد انرژی دریافتی را تشکیل می‌داد)، از نظر سن بیولوژیکی ۰.۸۶ سال پیرتر بودند. گروه مقابل را افرادی تشکیل دادند که در کمترین یک پنجم قرار داشتند. آنها در رژیم غذایی ۳۹ درصد یا کمتر از انرژی دریافتی‌شان از طریق غذای فوق فرآوری شده تامین می‌شد.
یافته‌های پژوهش، اهمیت اولویت بندی غذاهای فرآوری نشده و حداقل فرآوری شده را تا حد ممکن نشان می‌دهد.
دکتر باربارا کاردوسو، استاد ارشد گروه تغذیه، رژیم‌شناسی و علوم غذایی دانشگاه موناش در بیانیه‌ای توضیح داد: اهمیت یافته‌های ما بسیار زیاد است؛ زیرا پیش‌بینی‌های ما نشان می‌دهد که به ازای هر ۱۰ درصد افزایش در مصرف غذاهای فرا فرآوری شده، خطر مرگ دو درصد افزایش دارد. افزون بر این، خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن جدید در دو سال آینده ۰.۵ درصد بیشتر است. با فرض یک رژیم غذایی استاندارد ۲۰۰۰ کالری در روز، افزودن ۲۰۰ کالری اضافی از غذای فوق فرآوری شده، فرآیند پیری بیولوژیکی را بیش از دو ماه افزایش می‌دهد. ۲۰۰ کالری از این نوع غذا معادل یک وعده ۸۰ گرمی مرغ سوخاری یا یک شکلات کوچک است.
دانشمندان چه می‌گویند؟
این ارتباط حتی پس از تعدیل‌هایی برای کیفیت رژیم غذایی و کل مصرف انرژی با استفاده از همان داده‌ها به عنوان خط پایه، همچنان معنادار باقی ماند. بدین ترتیب می‌توانیم نتیجه بگیریم که این ارتباط احتمالا از عوامل دیگری ناشی می‌شود. عوامل دیگر می‌توانند از جمله کاهش مصرف فلاونوئیدها یا فیتواستروژن‌های درون غذاهای کامل مانند میوه‌ها و سبزیجات باشند. افزون بر این، ممکن است ناشی از مواجهه با مواد شیمیایی خاص در بسته بندی‌ها یا موادی باشد که در طی فرآوری مواد غذایی ایجاد می‌شوند.
کاردوسو و همکارانش نوشتند: بزرگسالانی که بیشتر غذاهای فرا فرآوری شده می‌خوردند، به سن بیولوژیکی بالاتر متمایل بودند. ارتباط مذکور تا حدی مستقل از کیفیت رژیم غذایی است که نشان می‌دهد فرآوری مواد غذایی شاید به تسریع پیری بیولوژیکی کمک کند. یافته‌های ما دلیل قانع کننده‌ای برای هدف گذاری مصرف غذای فوق فرآوری شده به منظور ترویج سبک زندگی سالم‌تر ارائه می‌دهد.
نتایج کاردوسو و همکارانش با یافته‌های یک مطالعه قبلی که این نوع غذاها را با نشانگرهای پیری از جمله طول تلومر (علامتی از پیری سلولی)، ضعف جسمانی، کاهش شناختی، و زوال عقل مرتبط کرده بود، همخوانی دارد. پژوهش قبلی بر اساس داده‌های شرکت کنندگان آمریکایی انجام شده، اما همچنان برای کشورهایی مانند استرالیا و بریتانیا با مصرف بالای غذاهای فرا فرآوری شده قابل توجه است.
نتیجه گیری نهایی
دکتر کاردوسو چنین نتیجه گیری کرد: یافته‌های ما نشان می‌دهد که کاهش غذاهای فرا فرآوری شده در رژیم غذایی ممکن است به کند شدن روند پیری بیولوژیکی کمک کند. به علاوه، دلیلی دیگر برای تمرکز بر غذای فوق فرآوری شده در استراتژی‌های ارتقای پیری سالم فراهم آورد.