خبرگزاری حوزه | همه انسان ها در زندگی خود بعد از تشخیص هدف و هویت خود، نیازمند الگویی کامل هستند تا در شناسایی مسیر صحیح و کوتاه برای رسیدن به هدف و رفع کمبود های خود در مسیر به کار ببرند؛ الگویی که از هر جهت کامل بوده و مسیر را بی کم و کاستی طی کرده باشد و زبانزد خاص و عام باشد.

فاطمه زهرا سلام الله علیها بانویی است که مسیر بندگی را چه در نقش انسانیت و چه در نقش زنانگی خود بی اندازه زیبا و کامل طی کرده است و به مقصود اصلی و الهی رسیده است، فلذا الگویی کامل برای همه بشریت به خصوص زنان به شمار میروند به طوری که امام عصرحضرت مهدی(عج) درموردایشان می‌فرماید: «وَفی إبْنَةِ رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ / دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) (فاطمه زهرا (علیهاالسلام)) برای من، اسوه و الگویی نیکو است»[۱].

با این اوصاف در شناخت این بانو هرچه قلم زده شود و هراندازه خوانده شود کم است لیک به مناسبت ولادت ایشان به خلقت نوری ایشان و روایات حول آن پرداخته می‌شود.

یکی از روایات درباره خلقت نوری حضرت زهرا سلام الله علیها، روایتی است که شیخ صدوق در کتاب مشهور خود به نام «معانی الأخبار» به نقل از امام صادق علیه السلام مطرح می کند و امام صادق نیز سند آن را به اجداد مطهرش می رساند:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ‏ خُلِقَ نُورُ فَاطِمَةَ قَبْلَ أَنْ تُخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ. فَقَالَ بَعْضُ النَّاسِ یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَلَیْسَتْ هِیَ إِنْسِیَّةً؟ فَقَالَ: فَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ.

نور فاطمه علیهاالسلام پیش از آفرینش زمین و آسمانها آفریده شد. بعضی از مردم گفتند: ای پیامبر خدا بنا بر این فاطمه از جنس بشر نیست؟ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در پاسخ او فرمود: فاطمه حوریه‌ای از جنس بشر است.

قَالَ: یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ کَیْفَ هِیَ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ؟ قَالَ: خَلَقَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نُورِهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ إِذْ کَانَتِ الْأَرْوَاحُ، فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ عُرِضَتْ عَلَی آدَمَ.

گفتند: ای پیغمبر خدا، چگونه می‏‌ شود که زهرا حوریّه و انسیّه باشد؟ فرمود: پیش از این که پروردگار متعال، حضرت آدم را خلق کند، در آن هنگام که ارواح وجود داشتند، فاطمه علیها السلام را از نور خود خلق کرد، و وقتی آدم را آفرید نور فاطمه(علیهاالسلام) را بر آدم علیه السلام عرضه کرد.

قِیلَ: یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ أَیْنَ کَانَتْ فَاطِمَةُ؟ قَالَ: کَانَتْ فِی حُقَّةٍ تَحْتَ سَاقِ الْعَرْشِ. قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَمَا کَانَ طَعَامُهَا؟ قَالَ التَّسْبِیحُ وَ التقْدِیسُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْمِیدُ.

گفته شد: ای پیامبر خدا، حضرت فاطمه علیهاالسلام در آن هنگام کجا بود؟ فرمود: نور او در میان یک ظرف در زیر ساق عرش جای داشت. گفتند: ای رسول خدا! غذای وی چه بود؟ فرمود: تسبیح و تقدیس خدا و لا اله الّا اللَّه گفتن و حمد خدا را بجای آوردن.[۲]

اولا در این روایت به خلقت نوری حضرت زهرا سلام الله علیها و تقدم این خلقت بر هر انس و جن اشاره شده است که این نشان از شأن و جایگاه بلند و بالای حضرت دارد؛ چنانچه در مورد نور ایشان در تفسیر آیه نور از زبان امام صادق علیه السلام آمده است: صالح بن سهل همدانی گوید: امام ششم علیه السلام در تفسیر قول خدای تعالی (۸۰ سوره نور): «خدا نور آسمانها و زمین است، مثل نورش بمانند مشکاة است (فانوس)» فرمود که: (کمشکاة) فاطمه علیها سلام است، «در آن چراغی است» حسن (ع)، «چراغ در آبگینه» حسین علیه السلام، «آبگینه بمانند اختر درخشانی است» فاطمه (ع) اختر درخشانی است میان زنان جهان...[۳]

دوما این خلقت نوری و توصیف آن به قدری شگفت آور است که مردم را به این وهم می اندازد که شاید ایشان از جنس بشر نیستند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در پاسخ، رفع توهم کردند. این هم جنس بودن و در عین حال برتری، نشان از معرفی و ارایه الگویی بی نظیر دارد؛ چراکه زمانی می‌توان الگویی برگزید که اولا همجنس فرد و ثانیا برتر از او باشد.

در روایتی دیگر از امام صادق (علیه السلام) دوستی این نور الهی را معیار و علت خلقت و ملاک سعادت و شقاوت بیان کرده است:

مفضّل بن عمر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: پروردگار هستی آفرین‏ ارواح را دو هزار سال قبل از کالبدها خلق کرد، و عالی‏ترین و شریف‏ترین آنها را، روح محمّد، و علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان بعد از ایشان- صلوات اللَّه علیهم- قرار داد، آنگاه ارواح آنان را بر آسمانها و زمین و کوه ها عرضه نمود، و نور آنان همه را فرا گرفت، پس خداوند تبارک و تعالی به آسمانها و زمین و کوهها فرمود: اینان دوستان و اولیاء، و حجتهای من بر آفریدگانم می‏باشند و پیشوایان مخلوقات من هستند، هیچ مخلوقی را نیافریده ‏ام که بیشتر از ایشان دوستش بدارم بهشت خود را برای آنان و دوستدارانشان آفریده ‏ام، و زبانه‌‏های سوزان آتش دوزخ را برای هر کس که با آنان دشمنی ورزد پدید آورده‏ام‏.[۴]

سوما تقدم این خلقت حتی بر خلقت حضرت آدم بوده است و به این تاکید شده است تا شأن و جایگاه ایشان به درستی فهم شود. چنانکه توهم این است که خلقت اولیه انسان با حضرت آدم بوده است.

در روایتی مشابهِ فضای این روایت، از امام حسن عسکری علیه‌السلام و ایشان از امیرالمؤمنین علیه السلام و ایشان از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می‌فرماید «زمانی که خداوند آدم و حوا را خلق کرد، ایشان در بهشت تبختر کردند. آدم به حوا سلام‌الله علیها ‏‌گفت که خداوند کسی را بهتر از ما خلق نکرده است. از جانب خداوند به جبرئیل وحی رسید که ایشان را به بهشت فردوس أعلی ببر؛ زمانی که به فردوس آمدند، دیدند که بانویی بر بساطی از بساط‌های بهشت نشسته و بر سر او تاجی از نور است و در هر دو گوش او دو گوشواره از نور است که تمام بهشت از نور روی او نورانی شده است. آدم (نبی) فرمود که ای حبیب من جبرئیل، این چه بانویی است که فردوس برین از نور روی او این چنین شده؟ گفت: این فاطمه دخت رسول خدا است از اولاد تو که در آخرالزمان خواهد آمد...[۵]

بیان این معارف که جز با روایات اهل بیت هیچ بشری به آن ها دسترسی پیدا نمی کند، نشان از اهمیت آن در رشد و ارتباط گیری و الگوگیری دارد.

در نتیجه این معارف، آن بانوی بزرگوار با ابعاد متعددی که خداوند به ایشان بخشید، در همه جای عالم حضور دارند و ایشان مربی خوبان بشر و معلم ملائک و هر ذی‌شعوری‌اند. هر اندازه شناخت و ارتباط انسان با ایشان،به رشد او و رسیدن به هدف کمک خواهد کرد.

حسنا عباسی – طلبه حوزه علمیه خواهران

پی‌نوشت‌ها: