عاطفه صبور کارگردان اپیزود «عراق» از مستند هفت قسمتی «ایران و همسایگان»، در گفت‌وگو با خبرنگار تلویزیون ایرنا، از علل ورود به عرصه مستندسازی گفت: سال‌ها روزنامه‌نگار و عکاس مستند بودم، از یک جایی به بعد احساس کردم دغدغه‌های اصلی‌ام را نمی‌توانم در قالب گزارش و عکس ارائه کنم، چراکه مخاطب دیگر مثل گذشته پیگیر روزنامه و نشریات نیست. همین موضوع باعث شد تا به عرصه مستندسازی ورود کنم.
این مستندساز درباره چگونگی انتخاب روایت مستند «ایران و همسایگان» گفت: زمانی‌که تهیه‌کننده این مجموعه با من تماس گرفت و هدفش را برای ساخت چنین مجموعه‌ای بیان کرد، از همان ابتدا تصمیم گرفتم تا کشور عراق را انتخاب کنم. شناخت کشورهای همسایه، اشتراکاتی که با آن‌ها داریم و ظرفیت‌های مختلفی که این کشورها برای ارتباط بیشتر در زمینه‌های تجاری، اقتصادی، توریستی و تاثیر مستقیم و غیرمستقیم آن بر زندگی ما دارند، باعث شد تا به این پروژه علاقه‌مند شوم. چنین موضوعاتی در کشور ما کمتر کارشده و ابعاد ناشناخته زیادی دارد.
عراق تاریخ عمیق و عجیبی دارد
صبور در ادامه اظهار داشت: سفرهای زیادی به شهرهای عراق داشتم و تاریخ و فرهنگ این کشور برایم جذاب بود. عراق تاریخ عمیق و عجیبی دارد، مثلا شهر بابل جزو اولین شهرهای دوران باستان بوده است. اشتراکات نوروزی با این کشور داریم. مردم ما از عراق فقط بحث زیارت و جنگ را در ذهن دارند و از ظرفیت و ریشه های فرهنگی و تاریخی اطلاعی ندارند. پس کلا به اشتراکات فرهنگی و تاریخی پرداختیم.
وی افزود: حدود هفت الی هشت ماه برای این مستند پژوهش میدانی داشتم، تصاویری را ضبط کردم و با مردم عراق مصاحبه‌هایی انجام دام تا مطلع شوم که آیا آن‌ها از ریشه‌های فرهنگی و تاریخی این دوکشور اطلاع دارند یا خیر. همچنین از اساتیدی که در حوزه خاورمیانه تحصیلات آکادمیک داشتند و بعضا در دانشگاه های بغداد و تهران تدریس می‌کردند، در روند پژوهش کمک گرفتم.
صبور با اشاره به این نکته که مستند آرشیوی زمانی مستند قوی محسوب می‌شود که از تصاویر تکراری کمتر استفاده کند، گفت: یکی از مسائل مهم در ساخت مستند آرشیوی دسترسی به آرشیو و تصاویر کم‌یاب است. همچنین نباید فراموش کرد که مهمترین نقطه قوت مستند آرشیوی، پژوهش آن است، اینکه این اثر بتواند به مخاطب اطلاعات جدید منتقل کند. متاسفانه در جامعه ما مستند آرشیوی مستند قوی محسوب نمی‌شود چراکه مستندسازان آن‌قدر که باید برای پژوهش وقت نمی‌گذارند.
وی افزود: از نکته‌های همکاری با علی نیکبخت تهیه کننده مستند «ایران و همسایگان»، اشراف کامل ایشان به موضوعاتی است که تصمیم به تولید آن دارد. او پژوهش را مهمترین رکن مستند میداند، مستندی که بر پایه پژوهش و رویکرد درست پیش رود زحمتش برای تیم تولید به شدت کاهش پیدا می‌کند چون کارگردان تکلیفش با موضوع و تمام سکانس‌ها مشخص است و میداند صفر تاصد قصه را چگونه کنار هم بچیند. مستندهای برتر دنیا نیز برای پژوهش اهمیت ویژه‌ای قائل هستند، من در این مستند معنای واقعی پژوهشگر بودن را متوجه شدم.
کارگردان اپیزود «عراق» گفت: هر کشور یک پیشینه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دارد. به نظرم یک قسمت برای نمایش همه اشتراکاتی که دو کشور در این مسائل ممکن است با یکدیگر داشته باشند، کافی نبود و دوست داشتم در زمان بیشتری به ابعاد مختلف اشتراکات دو کشور ایران و عراق می‌پرداختم.
صبور در انتها با اشاره به تجربه کاری موفقی که با «خانه مستند» داشت از همکاری این مجموعه برای تولید مستند ۷ قسمتی «همسایگان ایران» قدردانی کرد.
«ایران و همسایگان» در ۷ قسمت به بررسی روابط ایران و کشورهای همسایه آن افغانستان، جمهوری آذربایجان، عراق، پاکستان، ترکیه، ترکمنستان، ارمنستان در زمینه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و … می پردازد.
«ایران و همسایگان» محصول خانه مستند است و از ۲۰ آذر هرروز حوالی ساعت ۱۶:۲۰ از شبکه خبر پخش می‌شود.