خبرگزاری حوزه: محمدجواد لاریجانی امروز در همایش وحدت حوزه و دانشگاه با عنوان «علوم انسانی و راهبرد مقاومت» که در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم برگزار شد، گفت: خروج منطقی از حالت دستوری و نگریستن به علوم انسانی به عنوان یک علم توصیفی در یک دوره خاص از تاریخ علم انجام شد. در ادامه کاربرد ریاضیات نیز در بخش مهمی از توسعه نطق انسان به کار گرفته شد و در ادامه حسابی شدن زبان عرفی نیز مطرح شد که این مسأله مبنای علوم کامپیوتر جدید است.
وی افزود: نظریات مرحوم فارابی در این حوزه و نظریات الگوریتمی ایشان باعث شکل دادن به علوم کامپیوتری جدید شد. علوم کامپیوتر فراتر از تکمه های کامپیوتری است و دارای یک گذشته تاریخی و فلسفی است.
لاریجانی اظهار کرد: یکی از مهمترین فعالیت های بشر، فعالیت علمی است. این جهات از زندگی بشر بسیار متعالی است که گام های آموزش و تعالیم را در دنیا شکل داده است. در این بین یکی از مهمترین مکاتب علمی و آموزشی، مکاتب علمی و آموزشی حوزه است.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: اگر در دانشگاه شاگردان ما کمتر از ۱۲ نفر باشند شاید کلاس را تعطیل کنیم، ولی اساتید ما در حوزه علمیه برای سه یا چهار شاگرد کلاس های مستمر داشتند. این مسأله از سنت های بزرگ حوزه است.
وی گفت: در گذشته تقسیم بندی بین علوم طبیعی و غیر طبیعی وجود نداشت و علمای بزرگ در همه حوزه ها تحقیق می کردند. پس از آن این دو شاخه علم از هم جدا شدند. نقطه اصلی آن روی فعل اختیاری انسان است. پدیده هایی که از افعال ارادی انسان ناشی می شود را علوم انسانی نامیدند. ما به دنبال آن هستیم که موضوع و روش علوم انسانی چیست و تمایز آن با سایر شاخه های علوم چیست؟
لاریجانی اظهار کرد: فعل اختیاری انسان از موضوعات جالبی است که بیش از دو هزار سال روی این مسایل تحقیق مکتوب شده است. درست است که فعل اختیار انسان را نقطه ممیزه قرار داده ایم بسیاری از این افعال ماهیت طبیعی ندارند. این مساله همان مبنایی است که از آن به عنوان سکولاریسم نام برده اند. دانشمندان غربی بیان می کند که ظاهر افعال انسان اختیاری است ولی در باطن در چرخه طبیعت یکسان هستیم.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: علوم انسانی در گذشته با تقلید دانشمندان این حوزه از دانشمندان علوم طبیعی همراه بود، به همین دلیل این حوزه از علوم عقب مانده تر شدند. از کل مخارجی که جهان برای علم می کند تنها شاید ده درصد آن به علوم انسانی اختصاص یابد.
وی گفت: لازم است که فعل اختیاری را کشف کنیم تا معنایی که به پدیده های طبیعی تنزل پیدا کرده است را بهتر بشناسیم. مرحوم ابن سینا و شرح ملاصدرا در الهیات شفا نوشته است که بهترین کتاب در فلسفه اسلامی است به خوبی به بحث اراده اختیاری انسان پرداخته اند.
لاریجانی ادامه داد: فعل اختیاری انسان دارای یک هسته درونی است. انسان در هر وضعیتی که قرارداد فعالیت اختیاری نیز انجام می دهد، در این بین مقاصد عملیاتی که در هر وضعیت داریم و راهی که برای تحقق وضعیت انجام می دهیم و اراده ای که برای انجام آن داریم هسته های درونی این عرصه اختیاری است.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: کسانی که معتقد به مکتب تنازل هستند روی دو موضوع دارای انفعال دارند. نخست روی اعتقاد فلسفی و دوم اعتقاد مصلحتی. سکولاریسم در علوم طبیعی این گونه پیدا شد. در گذشته امور به خدایان محول می شد و مسائل عالم طبیعت را از ارتباط بین خدایان تفسیر و اعلام می کردند که سقراط این امر را منسوخ کرد.
وی گفت: سکولاریسم در علوم طبیعی به این معنی است که اگر به دنبال علتی در عالم طبیعت می گردید به همان علت اکتفا کنید. علمای طبیعت عمدتا سکولاریسم را به معنای مصلحتی آن قبول دارند زیرا کار آنها را انجام می دهد و دیگر نیازی به امور دیگر نیست. یعنی به دنبال علت های دیگر نیستند.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی افزود: قوانینی که در خصوص کهکشان ها عمل می کند طبق قوانینی است که در خصوص ماده حکم می کند. دأب عالمان ما نیز از زمان خواجه نصیر نیز چنین بوده است. ایشان مقهور آثار بطلمیوس نشد و از این مباحث گذر کرد. خواجه نصیر الدین این مطالب را آموخت و این مسیر را بازگشایی کرد.
لاریجانی اظهارکرد: وقتی عمل می کنیم به اعمال ارادی خود آگاهی داریم. مسأله دیگر مسأله اراده است. اگر قائل به تنازل باشیم نمی توانیم اراده را به خوبی توصیف کنیم.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: جایی که تفکر اسلامی ما نور افشانی می کند در این حوزه ها به خوبی نمایان می شود. در خصوص هوش مصنوعی همین مسأله کاربرد دارد. هوش مصنوعی نمی تواند خود را ملاحظه کند. این مساله نیز از امثال ذهن فوق الذهن است یعنی دانشمندان مادی می خواستند با هوش مصنوعی ذهنی فوق ذهن بسازند ولی مساله اصلی را حل کند.
وی گفت: در خصوص اراده هم همین‌گونه است. نفی اراده و اینکه انسان عملا موجود مختار نیست و مثل یک رایانه اراده شده است نیز مبنای قابل دفاعی ندارد، به همین دلیل طرفداران تنازل اراده در این گونه موارد نمی توانند حرف قابل اعتنایی داشته باشند.
وی افزود: یکی از کاربردهای مهم علوم انسانی آن است که پدیده های انسانی را در فهم علوم استفاده کنیم. نکته دیگر از استفاده از امکانات نیز از آن استفاده کرده و اهداف خود را پیش ببریم. برای فهم پدیده های اجتماعی باید چارچوب های خاصی در نظر بگیریم که یکی از آنها چارچوب های زمانی است. اگر محققان ما پرده ها را کنار نزنند فهم سختی از پدیده های امروز پیدا می کنیم.
لاریجانی گفت: فتنه ۸۸ عنصر کلیدی چون «رای من کو» را دنبال می کرد. برخی می گویند که این مسأله به دلیل درگیری دو نامزد و حمایت مردم از دو نامزد بود. این مسأله یک نوع فهمی بود که تبلیغ شد ولی فهم آن دقت خاص می خواهد. تئوری این فتنه تئوری دقیقی بود و آن هم انقلاب رنگین بود که ۱۰ سال قبل‌تر از سوی افرادی چون مک کین نهادینه شده بود. آقای مک کین که دوبار به ایران آمد بیان کرد که چرا به امثال آقای سروش اجازه تدریس در این دانشگاه ها نمی دهید؟ من به ایشان گفتم که چرا در دانشگاه خودتان به ایشان اجازه تدریس نمی دهید که گفت من برای شما گفتم نه برای خودمان.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: فتنه ۱۴۰۱ با نکته کلیدی زن، زندگی، آزادی بود که قطعا یک شبه انجام نشد بلکه از پیش‌تر تئوریزه شده بود. ۷ سال پیش‌تر آثار نویسنده ای به نام ژیژک در کشور ما ترجمه می شد و این مطالب به شکل گسترده در دانشگاه های تبلیغ می شد. این تئوری که به انقلاب های بی سر معروف شد و از سوی بنیانگذاران رژیم صهیونیستی بنیانگذاری شد معتقد بودند اگر نتوانستیم یک حکومتی را ساقط کنیم قوانین کلیدی آن جامعه را از بین ببریم.
وی گفت: امروزه در قوانین کیفری ایتالیا اگر کسی زنای محصنه کند با رجم مواجه می شود، ولی این قانون اعمال نمی شود. تلاش آنها این است که این قوانین را در کشورهایی چون ایران از بین ببرند که روی چند قانون زنا و شرب خمر و حجاب کار می کنند.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی افزود: مسأله کشف حجاب در کشور ما بخشی از یک پروسه دقیق و حساب شده است و مقابله با این امر نیز روش های خاص خود را دارد. البته قانون عفاف و حجاب نیز یک خاکریز عقب نشینی دارد و حتی قوانین قبلی نیز در مقام اجرا نیز به خوبی عمل می کرد. اینکه بگویند شکم مردم را سیر کنید و بعد بگویید حجاب داشته باش، همان راهبردی است که غربی ها دنبال آن هستند.
لاریجانی اظهار کرد: یکی از راهبردهای آنها این است که به مردم القاء کنند که همه خسته هستند و نباید دیگر به مردم کاری داشت. در تحولات اخیر سوریه همه به این نتیجه رسیدند که این گروه سلفی دست پرورده خود اسرائیل است و هیچ واکنشی به حمله های اسرائیل نداشت و اردوغان نیز نقاب خود را به خوبی برداشت. یعنی مشخص شد که این انقلابی که انقلاب گران آن از کسانی که منابع آنها را غارت کردند، حمایت می کنند انقلاب نیست. پس همان امری است که مقام معظم رهبری فرمودند کاملا صادق است.
وی ادامه داد: دموکراسی و ولایت فقیه دارای استدلالات عقلی هستند و روش مشارکت عمومی بهترین روش اداره حکومت است.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی افزود: حرکت دوم، مساله مقاومت است. امام راحل دکترین مقاومت را بر دو پایه استوار ساخت. تا زمانی که ملت ها خودشان از سیطره کشورهای مستکبر آزاد نکنند به جایی نمی رسند. رکن دوم ایشان آن بود که رفع این سیطره امکان پذیر است، زیرا کشورهای مستکبر نان رعب و وحشت آفرینی خود را می خورند. مقاومت از اینجا ناشی می شود که تئوری استقلال داشته باشید و قطعا موفق خواهید شد. این مسأله در انقلاب ما نیز رخ داد.
لاریجانی اظهار کرد: ارتش رژیم صهیونیستی ضعیف ترین ارتش دنیا است، زیرا در این مدت در جایی حمله های گسترده هوایی انجام دادند ولی هنوز نتوانستند حماس را شکست دهند و دو شب پیش هم اعلام شد که ۴ هزار نیروی تازه نفس به حماس پیوستند. آنها در لبنان نیز در تجاوز زمینی هیچ توفیقی نداشتند و تنها تلاش می کنند با نیروی هوایی توفیقات خود را به دست بیاورند.
رئیس پژوهشگاه دانش های بنیادی بیان کرد: امروزه طرف های غربی ها ما را از مکانیزم ماشه می ترسانند. آمریکا از توافق برجام خارج شد ولی دولت آقای روحانی گفت که ما به این قرارداد تعهد داریم. در آن شرایط باید این توافق را آویزان می کردیم چون طرف اصلی از جایگاه غربی خارج شده بود، ولی ما بی دلیل خود را متعهد کردیم و سپس مکانیزم ماشه را نیز پذیرفتیم.
وی گفت: تئوری پردازی باید از مسائل امروز انجام شود. از جمله این تئوری ها می توان به مسأله جمعیت اشاره کرد. باید از این نظریات شروع کنیم تا به مبانی و مبادی برسیم.