عزیز مصطفایی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به قدمت کهن شب یلدا در منطقه زاگرس، اظهار کرد: البته یلدا واژه‌ای سریانی است که گفته می‌شود از دوره ساسانی وارد زبان فارسی شده و تا پیش از آن به شب یلدا، شب «چله» گفته می‌شد. واژه‌ای که هنوز بین مردم کردنشین منطقه زاگرس رواج دارد.
وی با بیان اینکه آیین شب یلدا یا همان شب چله برگرفته از تقویم کشاورزی مردمان این منطقه است، عنوان کرد: در تقویم کشاورزی مردمان منطقه زاگرس، اول دی ماه شروع زمستان است، زمستانی که ماه اول آن به جای ۳۰ روز، ۴۰ روزه است که به آن چله بزرگ گفته می‌شود و به ماه بعد از آن که ۲۰ روز است، چله کوچک می‌گویند.
مصطفایی در خصوص فلسفه جشن شب یلدا در آخرین شب پاییز و شروع دی ماه هم اظهار کرد: خود واژه دی( این واژه در انگلیسی از زبان فارسی گرفته شده) به معنی روز است. یعنی زمانی که شب تمام می‌شود و روشنایی روز بدنبال آن خواهد آمد.
وی خاطرنشان کرد: تا چند قرن پیش نه جاده آسفالته‌ای در روستاها بود و نه برق، گاز و لوله کشی آب و اینترنت، همین امکانات باعث شده بود تا زندگی در مناطق کوهستانی، خصوصا در فصل پاییز که روزهای کوتاه و شب‌های طولانی‌تری داشت، به سختی سپری شود.
وی یادآور شد: با پایان فصل پاییز و شروع دی ماه، روز طولانی‌تر و شب کوتاه‌تر می‌شود، برای همین مردم این منطقه آخرین شب از پاییز را جشن می‌گرفتند، دور هم جمع می‌شدند و منتظر می‌ماندند تا صبح شود و طلوع روشنایی را نظاره‌گر باشند.
مصطفایی با بیان اینکه مردم در شب یلدا غلبه نور بر تاریکی را جشن می‌گیرند، تصریح کرد: یکی از رسوم کهنی که مردم این منطقه در شب یلدا یا همان شب چله آن را انجام می‌دادند، جمع شدن افراد، اقوام و خویشاوندان دور هم بود.
وی به پاره‌ای از رسم مردم کرمانشاه در شب چله اشاره کرد و گفت: در دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه در این شب، خوراک‌هایی سرو می‌شد که در گذشته عموما میوه‌های خشکی بود که خانواده‌های کُرد در فصل برداشت محصولات باغی آن را تهیه می‌کردند و در گستره استان به آن "شوچره" و در منطقه اورامانات "هچ کوچ" گفته می‌شد.
کارشناس میراث فرهنگی ناملموس استان اضافه کرد: باتوجه به اینکه از دیرباز باغات انار فراوانی در این منطقه وجود داشته، علاوه بر میوه‌های خشک، انار هم پای ثابت شب نشینی شب یلدا بوده است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر هندوانه هم به شب نشینی‌های ما وارد شده، در حالی‌که اساسا هندوانه خاص این منطقه نبوده و بعدها آن را اضافه کرده‌اند.
مصطفایی در خصوص بازی‌ها و دیگر آیین‌هایی که در این شب برگزار می‌شد نیز گفت: برای اینکه این شب طولانی سپری شود، بازی‌های مختلفی در دورهمی‌های خانوادگی برگزار می‌شد که از جمله آنها می‌توان به «گوروا بازی» اشاره کرد، بازی که شبیه گل یا پوچ است و در آن از جوراب‌های دستبافت خاص این منطقه برای پنهان کردن گُل استفاده می‌کردند.
وی «چوزان» و «زوران» را از دیگر بازی‌های رایج در شب چله معرفی کرد و افزود: چوزان نوعی بازی فکری مثل صفحه شطرنج است که افراد با سن بالا انجام می‌دادند. اجرای بازی زوران هم توسط پسرهای نوجوان در این شب انجام می‌شده است.
کارشناس میراث فرهنگی ناملموس استان اظهار کرد: روایت داستان‌ها، متل‌ها و مثل‌ها از دیگر آیین‌های این شب بوده است. در این شب افرادی که قصه گو بودند و به اصطلاح مردم قدیم کرمانشاه به آنها رازگو می‌گفتند، با مهارت بسیار زیاد و هیجان خاصی داستان‌هایی مانند خسرو و فرهاد، شیرین و پرویز، شاه عباس و داستان‌های شاهنامه را در دورهمی‌های شب یلدا تعریف می‌کردند.
وی تاکید کرد: برای اینکه محیط خانه‌ها گرم باشد، از بخاری‌های هیزمی و کرسی استفاده می‌کردند و اعضای فامیل همگی دور کرسی جمع می‌شدند و آیین‌هایشان را برپا می‌کردند.
انتهای پیام