نور نیوز-گروه اقتصادی : طی سال‌های اخیر، تورم بالا و سیاست‌های اقتصادی ناپایدار موجب افزایش نجومی قیمت مسکن شده و به‌طور مستقیم قدرت خرید خانوارها را کاهش داده و هزینه مسکن را به بخش عمده‌ای از درآمد آن‌ها تبدیل کرده است.
بر اساس استانداردهای جهانی، هزینه مسکن نباید بیش از ۳۰ درصد از درآمد خانوار را در برگیرد. اما در ایران، این میزان به شکل قابل توجهی بالاتر از استاندارد جهانی است و فشار اقتصادی زیادی بر خانوارها وارد می‌کند. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، استان تهران با سهم ۵۵.۸ درصدی از هزینه مسکن نسبت به درآمد خانوار، در صدر قرار دارد.
وضعیت استان‌ها
بررسی داده‌های رسمی نشان می‌دهد که تهران بیشترین فشار هزینه مسکن را تجربه می‌کند، به‌گونه‌ای که بیش از نیمی از درآمد خانوار صرف مسکن می‌شود. پس از تهران، استان‌های فارس و البرز به‌ترتیب با ۴۸.۸ درصد و ۴۷.۴ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در مقابل، استان‌هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد و کرمان، به‌ترتیب با ۱۹.۵ درصد و ۱۹.۴ درصد کمترین فشار هزینه مسکن را تجربه می‌کنند.
نکته حائز اهمیت این است که ۱۶ استان کشور دچار "فقر مسکن" هستند؛ به این معنا که سهم هزینه مسکن در آن‌ها بسیار بالاتر از میانگین کشوری و استاندارد جهانی است.
تحلیل دلایل وضعیت فعلی
رشد بی‌رویه قیمت مسکن: طی سال‌های اخیر، تورم بالا و سیاست‌های اقتصادی ناپایدار موجب افزایش نجومی قیمت مسکن شده است. این افزایش قیمت به‌طور مستقیم قدرت خرید خانوارها را کاهش داده و هزینه مسکن را به بخش عمده‌ای از درآمد آن‌ها تبدیل کرده است.
عدم تعادل عرضه و تقاضا: در کلان‌شهرهایی نظیر تهران، تولید و عرضه واحدهای مسکونی جدید بسیار کمتر از میزان تقاضا بوده است. این شکاف عرضه و تقاضا به افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن دامن زده است.
کاهش قدرت خرید خانوار: کاهش ارزش پول ملی و کاهش درآمد واقعی خانوارها، باعث شده تا توانایی آن‌ها برای تأمین مسکن مناسب به‌شدت کاهش یابد.
پیامدهای فشار هزینه مسکن
افزایش فقر و کاهش رفاه اجتماعی: سهم بالای هزینه مسکن باعث می‌شود خانوارها از تأمین سایر نیازهای ضروری مانند آموزش، بهداشت و تغذیه باز بمانند.
رشد حاشیه‌نشینی: بسیاری از خانوارها به دلیل ناتوانی در خرید یا اجاره مسکن مناسب در مناطق شهری، به حاشیه شهرها و سکونت‌گاه‌های غیررسمی روی آورده‌اند.
مهاجرت اجباری: هزینه‌های بالای مسکن بسیاری از خانوارها را مجبور به ترک کلان‌شهرها و مهاجرت به مناطق ارزان‌تر کرده است.
راهکارهای پیشنهادی
توسعه ساخت مسکن اجتماعی: دولت باید به ساخت مسکن ارزان و در دسترس برای دهک‌های پایین جامعه اولویت دهد. این اقدام می‌تواند فشار هزینه مسکن را به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد کاهش دهد.
کنترل بازار اجاره‌بها: تعیین سقف افزایش اجاره‌بها و نظارت بر بازار می‌تواند به حمایت از مستأجران کمک کند.
ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا: با اجرای سیاست‌های مناسب برای افزایش عرضه مسکن، به‌ویژه در کلان‌شهرها، می‌توان شکاف موجود را کاهش داد.
تسهیلات مسکن هدفمند: ارائه وام‌های مسکن با سود پایین و شرایط بازپرداخت مناسب برای اقشار کم‌درآمد، یکی از اقدامات موثر در کاهش بحران مسکن است.
سهم بالای هزینه مسکن در هزینه‌های خانوار، به‌ویژه در استان‌هایی مانند تهران، نشان‌دهنده یک بحران جدی در کشور است. این بحران نیازمند برنامه‌ریزی جامع و اقدام فوری از سوی دولت و سایر نهادهای مسئول است. کاهش فشار هزینه‌های مسکن از یک‌سو به بهبود وضعیت معیشتی خانوارها کمک کرده و از سوی دیگر می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای رفاه اجتماعی و توسعه پایدار باشد.
نورنیوز∎