قابل پیش‌بینی بود که با سرنگونی حکومت اسد به دست معارضان مسلح، صهیونیست‌ها فرصت‌طلبی کرده و هرجایی از این سرزمین را که می‌توانند با بمباران‌های فوری، شخم بزنند. اما کمتر کسی فکر می‌کرد آن‌ها در کنار همه خباثت‌ها و رذالت‌های جنگی، با هدف نبش‌قبر، واقعاً برخی زمین‌ها و مناطق سوریه را شخم بزنند، آن هم قبری که 60 سال پیش حفر شده و مُرده‌ای را در خودش جا داده بود!
«الاخبار» چه گفت؟
چند روز پیش روزنامه «الاخبار» لبنان به نقل از منابع دیپلمات گزارش داد صهیونیست‌ها تماس‌هایی را با طرف‌های خارجی و همچنین با سوری‌ها آغاز کرده‌اند تا محل دفن جاسوس معروفشان «الی کوهن» را که ۶۰ سال پیش در این کشور اعدام شده، پیدا کنند.
«فرارو» درباره این جاسوس که روزگاری شاه‌ماهی جاسوسان اسرائیلی محسوب می‌شد و بالاخره به تور و قلاب سوری‌ها افتاده بود، نوشت: «الی کوهن، یکی از مشهورترین جاسوسان تاریخ اسرائیل، شخصیتی برجسته و تأثیرگذار در تاریخچه اطلاعاتی این رژیم به شمار می‌رفت. او که با موفقیت توانسته بود به بالاترین سطوح دولتی سوریه نفوذ کند، نقش مهمی در تقویت موقعیت نظامی و امنیتی اسرائیل داشت».
«الی کوهن» یک تاجرزاده یهودی و سوری‌الاصل بود. در شهر اسکندریه مصر و در محله یهودی‌نشین به دنیا آمده، در همان جا مدرسه رفت و بعد هم در دانشگاه قاهره و در رشته مهندسی ادامه تحصیل داد. در دوران تحصیل به تشکل‌های صهیونیستی مختلف پیوست و حتی زمانی که رژیم اسرائیل اعلان موجودیت کرد همراه خانواده‌اش به اسرائیل نرفت و تا مدت‌ها در مصر فعالیت‌های مخفیانه صهیونیستی‌اش را ادامه داد. او در این دوران در انتقال اطلاعات به اسرائیل و سازماندهی فرار یهودیان از مصر نقش داشت. درنهایت، پس از دستگیری و تحت نظر قرار گرفتن توسط مقامات مصری، در سال۱۹۵۷ به اسرائیل رفت. پس از ورود به اسرائیل، چون زبان‌های عربی، عبری، فرانسوی و... را خوب می‌دانست مدتی به عنوان مترجم برای سازمان‌های مختلف دولتی کار کرد تا اینکه پیشینه و همچنین علاقه‌اش به کارهای اطلاعاتی توجه موساد را جلب کرد تا در سال1960 برای مأموریت‌های ویژه انتخاب شود.
کامل -امین- ثابت
در موساد ابتدا مهارت‌های اولیه جاسوسی را خیلی به‌سرعت فرا گرفت و با فنون مخفی‌کاری، رمزنگاری در ارتباطات، داشتن زبان و لهجه کاملاً سوری، روان‌شناسی نفوذ و... با تمرینات بسیار دشوار، آشنا شد.
نام جدید سوری «کامل امین ثابت» برایش انتخاب و داستانی جعلی هم برای زندگی‌نامه‌اش ساخته شد: یک تاجر ثروتمند با ریشه یهودی که در آرژانتین به دنیا آمده و پس از سال‌ها تجارت موفق، حالا به سوریه بازگشته است. برای تقویت این هویت، موساد او را مدتی به آرژانتین فرستاد تا به واقعیت داستان جعلی‌اش بیفزاید. در بوئنوس آیرس، او روابط گسترده‌ای با جامعه عربی برقرار کرد و توانست به عنوان یک تاجر محترم شناخته شود.
در سال۱۹۶۱، از آرژانتین به اروپا سفر رفت و بعد هم با هویت «کامل امین ثابت» به عنوان تاجری ثروتمند که برای سرمایه‌گذاری به سوریه برگشته، وارد دمشق شد. اقامتگاهی در منطقه اعیان‌نشین دمشق اجاره کرد و با برگزاری میهمانی‌های مجلل، موفق شد کم‌کم توجه مقامات و نخبگان سوریه را به خود جلب کند. این میهمانی‌ها به محل ملاقات‌های غیررسمی سیاستمداران و نظامیان سوری تبدیل شد که در آن اطلاعات حساس به راحتی بدست می‌آمد.
کوهن با سخاوت مالی بی‌حد و اندازه‌اش هم در پروژه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کرد و هم هدایایی گرانبها به مقام‌های سیاسی و نظامی می‌داد. با این راهبرد موفق شد با افسران ارشد ارتش سوریه رابطه برقرار کرده و اطلاعات حیاتی مهمی را بدست آورد. اعتماد بسیاری از مقامات سوری را جلب کرد. او همچنین روابط نزدیکی با افسران ارتش سوریه و همچنین نزدیکان به رئیس جمهور برقرار کرد و توانست به اطلاعات حیاتی نظامی دست یابد.
سفرهای متعدد به مناطق نظامی سوریه و به بهانه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی به او این امکان را داد تا از پایگاه‌های نظامی، سنگرها و تأسیسات استراتژیک بازدید کند، بر تصمیم‌گیری‌های نظامی سوریه تأثیر بگذارد و اطلاعات بسیار دقیقی را بدست آورد.
پایان «الی»
اطلاعات حیاتی شامل گزارش‌های دقیق درباره موقعیت پایگاه‌های نظامی، برنامه‌های آموزشی ارتش سوریه، ارتباطات سوریه با شوروی سابق، تسلیحات دریافتی از آن کشور، محل ذخیره و پنهان‌سازی مهمات، تحرکات مرزی و... را به طور منظم از طریق یک فرستنده رادیویی مخفی که در آپارتمانش تعبیه کرده بود به اسرائیل ارسال می‌کرد.
با همه زیرکی و فعالیت حساب‌شده و با وجود محبوبیت و نفوذی که در سوریه داشت و مورد اعتماد همه بود، اما همان ارسال منظم اطلاعات از طریق امواج رادیویی، کار دستش داد. دستگاه اطلاعاتی سوریه مشکوک شد و درنهایت سال1965 با کمک ردزنی دستگاه اطلاعاتی روس‌ها، در آپارتمانش و هنگام ارسال اطلاعات دستگیر شد. پس از بازجویی‌های فراوان و درنهایت محاکمه و با وجود تلاشی که اسرائیلی‌ها برای نجاتش کردند، در میدان عمومی شهر دمشق اعدام شد. سوری‌ها نه‌تنها جنازه او را به اسرائیل ندادند بلکه حتی محل دفنش را هم مشخص نکردند.
تلاش امروز اسرائیلی‌ها برای یافتن جنازه او نشان می‌دهد کوهن برایشان به اندازه یک قهرمان ملی ارزش داشته است، چراکه رژیم صهیونیستی همه پیروزی‌هایش در جنگ 6روزه، جبهه جولان و اشغال بلندی‌های این منطقه را مدیون جاسوسی‌های او است.