به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، آیت‌الله محمد سروش محلاتی به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه در دیدار با جمعی از اعضای انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، گفت: در این جمع‌ها اول باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم که در صدد اندیشه‌ورزی هستیم یا در صدد سیاست‌ورزی؟ یعنی می‌خواهیم یک مشکل فکری و مبنایی را تحلیل، بررسی و حل کنیم و یا در صدد این هستیم که یک مشکل سیاسی را حل و فصل کنیم؟ البته بین این دو تنافی نیست و ممکن است آن اندیشه‌ورزی نتیجه‌ای هم در امر سیاسی داشته باشد. فکر می‌کنم آنچه به عهده ما طلبه‌ها هست، امر اول است؛ یعنی اندیشه‌ورزی و تبیین اصول و مبانی است.
انجمن مدرسین نوشت: این استاد حوزه علمیه قم افزود: گمان می‌کنم در بین همه گروه‌ها، احزاب و تشکل‌ها آنچه بر عهده انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها هست، همان امر اول است؛ و الّا سیاست‌ورزی در همه احزاب و گروه‌ها وجود دارد و اختصاص به شما ندارد. اما چیزی که این صنف را جدا می‌کند، این است که اینجا اندیشه‌ورزی عمیق می‌تواند انجام بگیرد ولی جای دیگر الزاما معلوم نیست که بتواند انجام بگیرد.
وی تصریح کرد: مثلا در مورد همین قانون حجاب که مطرح هست، احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌ها می‌توانند موضع‌گیری داشته باشند ولی آنچه از شما توقع هست، فقط موضع‌گیری نیست؛ شما استاد جامعه‌شناسی دارید و باید این مسأله را از نگاه جامعه‌شناسی بررسی کند و استاد روانشناسی دارید که باید این مسأله را از نگاه روانشناسی تحلیل کند؛ و سایر حوزه‌ها همین طور است.
آیت‌الله سروش محلاتی اظهار داشت: نکته دوم این است که دین و دینداری در سه قلمرو «امور اعتقادی»، «امور اخلاقی» و «مسائل فقهی» تعریف می‌شود. در زمان ما بیشترین چالش‌ها مربوط به حوزه سوم هست. درست است که در مسائل اعتقادی و اخلاقی هم پرسش‌هایی وجود دارد، ولی به دلیل اینکه اسلام مشتمل بر احکامی در مسائل اقتصادی، سیاسی، حکومت، تربیت و همه چیز است، فعلا اینها بیشتر ما را با مشکل در زمینه زندگی اجتماعی و فردی خودمان مواجه کرده و بیشترین سؤالات مربوط به این هست.
وی افزود: بحث حاکمیت و حکومت هم مربوط به همین قسمت سوم است. دو رویکرد وجود دارد؛ یک رویکرد این است که این بخش از دین دیگر قابل احیاء نیست و ما باید یک دینداری فلسفی، عرفانی و اخلاقی داشته باشیم و در آن قسمت از منابع دینی استفاده می‌کنیم و عصر و زمان قسمت سوم دیگر منقضی شده است. یک عده از روشن‌فکران دینی به اینجا رسیده‌اند که فقه بیماری لاعلاجی دارد. اما رویکرد دوم این است که ظرفیت‌هایی در فقه وجود دارد که می‌شود از این ظرفیت‌ها استفاده کرد و بر این مشکلات فائق آمد.
این استاد حوزه علمیه قم گفت: ما بر رأی دوم اصرار و پافشاری داریم و مسأله هم فقط مسأله حکومت نیست در شئون مختلف زندگی دین ورود پیدا می‌کند. عده‌ای از بزرگان ما در نیم قرن اخیر این راه را پیموده‌اند و هرکدام تلاشی کرده‌اند؛ آقایان مطهری، بهشتی، سید محمدباقر صدر و امام موسی صدر تلاشی کرده‌اند که سازگاری به وجود بیاورند و بین احکام با زندگی امروز هماهنگی به وجود بیاورند که در عین حال فقه حضور داشته باشد.
وی افزود: نکته بعد این است که ما به عنوان مسلمان امکان این را نداریم که شریعت را از اسلام جدا کنیم. ممکن است در یک آیینی مثل مسیحیت بشود یک شخصی هم مسیحی باشد و هم بگوید که ما شریعت نداریم و نمی‌خواهیم. ولی یک کسی بگوید روایات معتبر کم است و در تاریخ و سنت هم تشکیک کند، بالأخره مسلمان‌ها در یک متن که قرآن کریم باشد توافق دارند. اگر ما همین قرآن را پذیرفتیم و مبنا قرار دادیم، یک بخش عظیمی از آن احکام شرعی است. لذا چه با نگاه درون دینی و چه با نگاه برون دینی، چه با اعتقاد و چه بی اعتقاد، امکان حذف شریعت در این آیین وجود ندارد.
آیت‌الله سروش محلاتی یادآور شد: گاهی ممکن است بین این احکام، که دلیل معتبر و کافی هم دارد، با زندگی بشر نوعی ناسازگاری به وجود بیاید، چه باید کرد؟ اینجا ما معتقدیم ظرفیت‌هایی در این دین وجود دارد که با توجه به آن می‌شود این ناسازگاری‌ها را تقلیل و کاهش داد و مشکلات را حل کرد. ظرفیت اول این است که در این دین احکام از طرف خدا بیان شده ولی شیوه اجرا را به ما سپرده و شرع دخالتی نکرده است.