سهراب سهرابی مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی روز سه شنبه در گردهمایی معاونین بهبود تولیدات گیاهی سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌های کشور در تبریز، به اهمیت تاریخی و راهبردی گندم در ایران و جهان اشاره کرد و گفت: حدود ۱۰ هزار سال پیش ایرانیان گندم را در جهان بومی کردند و پایه‌گذار یکجانشینی شدند.
وی با بیان اینکه منشأ تمام گندم‌های جهان به گندم ایرانی بازمی‌گردد و این محصول همواره به عنوان یکی از غذا‌های اصلی ایرانیان مطرح بوده است، افزود: نخستین طرح‌های خودکفایی گندم در دهه ۶۰ آغاز شد و خودکفایی تولید گندم در سال‌های ۸۳ تا ۸۵، دهه ۹۰ و سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ به ثبت رسید.
وی با بیان اینکه ظرفیت خودکفایی گندم در کشور وجود دارد، اما نیازمند اجرای برخی اقدامات فنی و اجرایی در این حوزه هستیم، اظهار کرد: در دنیا، گندم با ۲۲۰ میلیون هکتار بالاترین سطح زیر کشت محصولات زراعی را دارد و از ۸۰۰ میلیون تن تولید سالانه، ۲۰۰ میلیون تن وارد چرخه تجارت می‌شود و مابقی آن توسط خود کشور‌های تولیدکننده مصرف می‌شود.
سهرابی ادامه داد: گندم به عنوان ابزار قدرت و سلطه در سپهر سیاسی جهان مطرح است و کشور‌های ابرقدرت همگی صادرکننده این محصول هستند و در ایران، به‌طور متوسط ۵۰ درصد انرژی و پروتئین مردم از گندم تأمین می‌شود و در برخی مناطق روستایی این رقم به ۸۰ درصد نیز می‌رسد.
وی با مقایسه سرانه مصرف جهانی گندم، افزود: سرانه مصرف گندم در جهان ۱۶۵ کیلوگرم است، در حالی که کشور‌هایی مانند مصر، الجزایر و ترکیه مصرف بالاتری نسبت به ایران دارند. در برنامه‌های توسعه و اسناد بالادستی، دستیابی به خودکفایی گندم به عنوان یک هدف راهبردی تعیین شده است.
مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: پایین بودن عملکرد ناشی از خلأ عملکرد است که ۳۵ درصد آن به تغذیه، ۱۵ درصد به بیماری‌ها، آفات و ...، و بخش دیگر به مسائل مرتبط با بذر و سایر عوامل برمی‌گردد.
وی از تلاش‌های ویژه در دوره‌های آموزشی سال‌های اخیر خبر داد و تصریح کرد: از سال ۱۴۰۰ دوره‌های آموزشی ویژه‌ای برگزار کرده‌ایم که در آن به مهم‌ترین بخش خلأ عملکرد، یعنی حوزه تغذیه توجه ویژه‌ای شده است و در حال حاضر سطح کشت گندم آبی کشور ۲ میلیون هکتار است که باید به ۱.۴ میلیون هکتار کاهش یابد و در مقابل، افزایش عملکرد محقق شود.
وی در ادامه به اقدامات جدید برای افزایش بهره‌وری اشاره کرد و گفت: در سال جاری، ۴۴۶ شهرستان در کشور به کشت گندم اختصاص یافته و در هر شهرستان یک پایلوت اجرایی راه‌اندازی شده است و هدف از این طرح، همکاری مؤثر محققین و مروجین برای ارتقای بهره‌وری است چرا که چاره‌ای جز افزایش بهره‌وری نداریم.
سهرابی با اشاره به برنامه جهش تولید در دیمزارها، تأکید کرد: بر اساس این برنامه، ۶ میلیون هکتار زیر کشت رفته است که از این میزان، ۳.۵ میلیون هکتار به کشت گندم اختصاص یافته است.
ضرورت افزایش بهره‌وری آب و خاک در حوزه کشاورزی
شهرام شفیعی، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی بر ضرورت افزایش بهره‌وری آب و خاک در حوزه کشاورزی تاکید کرد و با اشاره به خرید ۶۰۳ هزار تن گندم از تولیدکنندگان آذربایجان شرقی، این موفقیت را حاصل تلاش همکاران و همراهی کشاورزان دانست و گفت: همکاری و هماهنگی خوبی در استان وجود دارد و امیدواریم امسال نیز اهداف تعیین‌شده در حوزه گندم را محقق کنیم.
وی با اشاره به تکالیف برنامه هفتم توسعه در بخش تولید محصولات کشاورزی و منابع آبی گفت: براساس برنامه هفتم توسعه، باید با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را به ۶۵ میلیارد متر مکعب کاهش دهیم و ۱۵ میلیارد متر مکعب صرفه‌جویی داشته باشیم. تا سال ۱۴۱۱ نیز این میزان باید به ۵۱ میلیارد متر مکعب برسد. از سوی دیگر، باید به ازای هر متر مکعب آب، ۲.۶ کیلوگرم محصول تولید شود که این امر، اهمیت افزایش بهره‌وری آب را دوچندان می‌کند.
شفیعی همچنین چالش‌های حوزه خاک را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: خشکسالی‌های پیاپی و استفاده بی‌رویه از برخی کود‌ها و آفت‌کش‌ها، منجر به افزایش شوری خاک در کشور شده است. از مجموع ۱۸ میلیون هکتار اراضی زراعی، ۶ میلیون هکتار آن در درجات مختلف شوری قرار دارد. تغییر کاربری اراضی نیز از دیگر مشکلات حوزه خاک محسوب می‌شود.
وی با تأکید بر خودکفایی در محصولات اساسی تا پایان برنامه هفتم توسعه، اظهار کرد: علی‌رغم تمام محدودیت‌ها، باید تا ۹۰ درصد به خودکفایی در محصولات اساسی دست پیدا کنیم.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در ادامه گفت: در حال حاضر استان دارای ۵۸ مرکز خدمات جهاد کشاورزی و ۱۹۶ مروج است که به کشاورزان خدمت‌رسانی می‌کنند، اما با کمبود نیروی انسانی مواجه هستیم.
وی استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌ها و تعاونی‌های تولید را برای جبران این محدودیت ضروری دانست و افزود: باید فرهنگ‌سازی لازم برای خرید خدمات فنی و توانمندسازی بخش خصوصی صورت گیرد، چرا که در آینده این روند تشدید خواهد شد.
شفیعی در پایان به اهمیت ارتباط بین مراکز تحقیقاتی و دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد و گفت: مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها نباید صرفاً مقاله‌محور باشند. این مراکز باید به رفع نیاز‌ها و مشکلات بخش اجرایی کمک کنند. همچنین بخش خصوصی نیز باید در حوزه تحقیق و توسعه ورود کند.
شهرام شفیعی نیز در جلسه گردهمایی معاونین تولیدات گیاهی سازمان‌های جهاد کشاورزی استان که در تبریز برگزار شد، با اشاره به خرید ۶۰۳ هزار تن گندم از تولیدکنندگان آذربایجان شرقی، این موفقیت را حاصل تلاش همکاران و همراهی کشاورزان دانست و گفت: همکاری و هماهنگی خوبی در استان وجود دارد و امیدواریم امسال نیز اهداف تعیین‌شده در حوزه گندم را محقق کنیم.
وی با اشاره به تکالیف برنامه هفتم توسعه در بخش تولید محصولات کشاورزی و منابع آبی گفت: براساس برنامه هفتم توسعه، باید با استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را به ۶۵ میلیارد متر مکعب کاهش دهیم و ۱۵ میلیارد متر مکعب صرفه‌جویی داشته باشیم. تا سال ۱۴۱۱ نیز این میزان باید به ۵۱ میلیارد متر مکعب برسد. از سوی دیگر، باید به ازای هر متر مکعب آب، ۲.۶ کیلوگرم محصول تولید شود که این امر، اهمیت افزایش بهره‌وری آب را دوچندان می‌کند.
شفیعی همچنین چالش‌های حوزه خاک را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: خشکسالی‌های پیاپی و استفاده بی‌رویه از برخی کود‌ها و آفت‌کش‌ها، منجر به افزایش شوری خاک در کشور شده است. از مجموع ۱۸ میلیون هکتار اراضی زراعی، ۶ میلیون هکتار آن در درجات مختلف شوری قرار دارد. تغییر کاربری اراضی نیز از دیگر مشکلات حوزه خاک محسوب می‌شود.
وی با تأکید بر خودکفایی در محصولات اساسی تا پایان برنامه هفتم توسعه، اظهار کرد: علی‌رغم تمام محدودیت‌ها، باید تا ۹۰ درصد به خودکفایی در محصولات اساسی دست پیدا کنیم.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در ادامه گفت: در حال حاضر استان دارای ۵۸ مرکز خدمات جهاد کشاورزی و ۱۹۶ مروج است که به کشاورزان خدمت‌رسانی می‌کنند، اما با کمبود نیروی انسانی مواجه هستیم.
وی استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌ها و تعاونی‌های تولید را برای جبران این محدودیت ضروری دانست و افزود: باید فرهنگ‌سازی لازم برای خرید خدمات فنی و توانمندسازی بخش خصوصی صورت گیرد، چرا که در آینده این روند تشدید خواهد شد.
شفیعی همچنین به اهمیت ارتباط بین مراکز تحقیقاتی و دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد و گفت: مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها نباید صرفاً مقاله‌محور باشند. این مراکز باید به رفع نیاز‌ها و مشکلات بخش اجرایی کمک کنند. همچنین بخش خصوصی نیز باید در حوزه تحقیق و توسعه ورود کند.
منبع:ایرنا