آیین رونمایی از پوستر نخستین همایش بین‌المللی «امت-تمدن در قرآن» پیش از ظهر امروز با حضور جمعی از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه در سالن غدیر مرکز همایش‌های دفتر تبلیغات اسلامی قم، برگزار شد.

در این همایش حجت الاسلام دکتر نجف لک زایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت الاسلام دکتر سیدمصطفی حسینی نیشابوری مدیرکل بین المللی تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت الاسلام دکتر سعید بهمنی عضو هیئت علمی پژوهشکده قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت الاسلام دکتر محسن الویری عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، حجت الاسلام دکتر حبیب الله بابائی رئیس پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی و دبیر علمی همایش و حجت الاسلام دکتر احمد اولیایی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دبیر اجرایی همایش به ایراد سخن پرداختند.

هدف از برگزاری همایش «امت تمدن در قرآن»

بر اساس این گزارش، حجت الاسلام دکتر بابائی در ابتدا به تبیین اهداف این همایش پرداخت و اظهار داشت: مهمترین هدف از برگزاری این همایش حل مسائل تمدنی کلان جامعه اسلام با رویکرد قرآن است؛ بنا داریم با منطق قرآنی به حل کلان مسائل جهان اسلام نزدیک شویم.

دبیر علمی همایش «امت تمدن در قرآن» با بیان اینکه این همایش نقطه شروع نیست، بلکه مقدمات محتوایی همایش را نزدیک به ۷ سال قبل آغاز کردیم، گفت: مقدمات این کار در جمع حلقه فکری قرآن و تمدن، به صورت کار ترتیبی و بعد کار موضوعی انجام گرفت و شروع به تدوین سلسله دفترهایی کردیم که یک دفتر آن با عنوان «درآمدی بر تفسیر تمدنی قرآن» امسال منتشر شد و امید داریم این مجموعه تا ۱۴ دفتر دیگر منتشر شود.

محورهای اصلی همایش

حجت الاسلام دکتر اولیایی در ادامه با اشاره به فرآیند برگزاری همایش، گفت: این همایش به همت پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، خرداد سال آینده برگزار می‌شود.

وی با بیان این‌که همایش دارای سه محور اصلی است، اظهار داشت: این سه محور شامل بنیان‌های مفهومی و مبانی نظری، روش شناسی فهم و تفسیر تمدنی قرآن و مسئله‌های تمدنی امت اسلامی است و ده‌ها موضوعی که ذیل این محورها طراحی شده است.

دبیر اجرایی همایش «امت تمدن در قرآن» بیان داشت: از امروز دبیرخانه همایش به آدرس ucq.isca.ac.ir آماده دریافت چکیده‌ها و مقالات اندیشمندان، دانشجویان و طلاب در زمینه محورهای همایش است. برای ارسال چکیده‌ها تا پایان دی ماه ۴۰۳، فرصت دارند اما برای ارسال اصل مقالات تا پایان اسفند ماه سال جاری فرصت خواهند داشت.

خطابات قرآنی؛ راه نجات امت اسلامی

در بخش دیگر این همایش حجت الاسلام دکتر نجف لک زایی گفت: خطابات قرآنی که با «یا ایها الذین آمنوا» آغاز شده بسیار مهم است؛ ۸۹ مورد از این خطابات در قرآن آمده و در سوره مائده بیشترین تعداد یعنی ۱۶ مورد آن وجود دارد؛ طبق نقلی سوره مائده آخرین سوره بلند نازل شده بر رسول اکرم(ص) نیز هست.

رئیس همایش «امت تمدن در قرآن» افزود: برداشت بنده این است که اگر این خطابات مورد بررسی قرار گیرد، به مجموعه‌ای از وظایف مؤمنین در سطوح مختلف شامل دولت و مردم و رهبر دست می‌یابیم و اگر به مفاد آیات عمل شود، خروجی‌های با برکتی به همراه خواهد داشت که یکی از خروجی‌ها می‌تواند تمدن اسلامی باشد.

وی با تأکید بر این ۸۹ خطابات قرآنی، گفت: هرکدام از ما به عنوان آحاد امت اسلامی اگر با این خطابات ارتباط برقرار کنیم و آن‌ها را به سیاست‌ها و مقررات‌های‌مان تبدیل کنیم و این موارد مورد اهتمام رهبران و امت‌ها و دولت‌ها قرار گیرد گام‌های مهمی برداشته خواهد داشت.

جایگاه امامت و امت در تمدن اسلامی

حجت الاسلام حسینی نیشابوری نیز در این مراسم بیان داشت: ویژگی‌های زیادی برای «امت تمدن» می‌توان در قرآن جست‌وجو کرد یکی این است که انسان  نمی‌تواند تمدنی را رقم بزند که مخالف با بقیه آوا و آهنگ‌های هستی باشد. بین کتاب تدوین و تکوین هماهنگی وجود دارد و هماهنگی دو کتاب در ساختار و شبکه اجزا است و رحمت محوری و استحکام و انسجام در آن‌ها وجود دارد.

مدیرکل بین المللی تبلیغ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مهمترین عنصرهای امت تمدن در قرآن را خود امام و کتاب دانست و گفت: این دو نازل و شارع و هادی هستند. نگاه به امام و کتاب در قانون گذاری می‌تواند موجب توسعه و رشد شود و تأمین مادیات و معنویات توأم باهم، ضمانت سعادت با تعریف وحیانی مربوط به ساحت قانونگذاری است که از امام و کتاب به‌وجود می‌آید.

وی با تأکید بر این‌که امام و کتاب ساحت اجتماعی می‌تواند تنظیم روابط کنند، اظهار داشت: روابطی که موجب تکریم آحاد جامعه شود و در ساحت اقتصادی مالکیت خداوند و امانت خلیفه خدا مورد توجه قرار می‌گیرد.

خوانش تمدنی قرآن

حجت الاسلام دکتر بهمنی در ارائه «خوانش تمدنی قرآن»، گفت: در این خوانش دنبال دلالت‌های قرآن بر تمدن و امر تمدنی هستیم؛ اولین مبنایی که موجب شده ما به سراغ قرآن برویم این است که لفظ و معنای قرآن الهی است و دوم این‌که حقانیت دارد و خطاناپذیر است. مبنای سوم این است که قرآن مرجعیت شأنی دارد، یعنی اگر در این کتاب الهی مطلبی علمی باشد قبل از گشودن کتاب و مطالعه‌اش، آن را بر یافته علمی بشر مقدم بدانیم و این تقدم را بپذیریم.

وی دیگر مبانی نظری را برشمرد و خاطرنشان کرد: مبنای چهارم واقع نمایی قرآن است که از واقعیت هستی خبر می‌دهد و مبنای پنجم فهم پذیری قرآن است؛ ما  قرآن را فهم پذیر می‌دانیم چراکه در غیر این‌صورت حجت بر بشر تمام نمی‌شد. ششمین مبنا این است که وجود علم انسانی در قرآن را پذیرفتیم چون تمدن یک امر انسانی است و با اراده انسان ایجاد می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشکده قرآن افزود: مبنای هفتم پذیرش وجود داده‌های تمدنی در قرآن و مبنای آخر پذیرش امکان کشف و استخراج داده‌های تمدنی از قرآن است که این امری امکان پذیر است.

جایگاه تاریخ در خوانش تمدنی قرآن

حجت الاسلام دکتر الویری پیرامون جایگاه تاریخ در خوانش تمدنی قرآن مباحثی را ارائه کرد و گفت: بنده تاریخ پژوهان تمدنی را به استفاده از ظرفیت بالای قرآن و در مقابل  قرآن پژوهان تمدنی را به بهره گیری از دانش تاریخ دعوت می‌کنم.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) تأکید کرد: رویکرد تمدنی به همه آیات قرآن حتی آیاتی که موضوعات تمدنی ندارند، می‌تواند آورده‌ای برای ما به همراه داشته باشد.

حجت الاسلام الویری با اشاره شرایط منطقه و جنایات صهیونیست‌ها، اظهار داشت: در یک سال اخیر رویدادهایی در جهان اسلام اتفاق افتاده که دل هر مسلمانی را به درد می‌آورد شاید در این شرایط به اشتباه این‌گونه تلقی شود از ظرفیت تمدنی قرآن سخن گفتن فاصله گرفتن از درد امت اسلامی است.

گفتنی است، همایش بین‌المللی «امت تمدن در قرآن» با عقبه پژوهشی و دانشی قریب به یک دهه، تلاش دارد تا ضمن استفاده از ظرفیت‌های علمی حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز علمی ـ پژوهشی برجسته کشور با حضور اندیشمندانی از دانشگاه صباح الدین ترکیه، مجلس ادیان عراق، معهدالمعارف لبنان و مراکزی این چنینی، از وجود چهره‌ها و صاحب‌نظران علمی دنیای اسلام نیز بهره‌مند باشد.