«جان هالتوانگر» در یادداشتی تحت عنوان «آنچه باید درباره مردی که اسد را سرنگون کرد بدانید» در نشریه فارن پالیسی نوشت: ابومحمد الجولانی سالهاست تلاش کرده تا چهره خود را تغییر دهد، اما آیا او واقعاً از گذشته خود در القاعده دست کشیده است؟
به گزارش سرویس بین الملل انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: پس از ۱۳ سال جنگ داخلی ویرانگر، رژیم بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در یک حمله برق آسا به رهبری گروه شورشی هیئت تحریر الشام سرنگون شد.
اکنون این کشور با آینده‌ای نامشخص روبرو است - از جمله اینکه تحریرالشام، که از یک شاخه القاعده با ارتباطاتی با بنیانگذار داعش به گروهی مستقل تکامل یافته است، چگونه به حکومت داری خواهد پرداخت.
احمد الشرع، رهبر تحریرالشام که بیشتر با نام مستعار ابومحمد الجولانی شناخته می‌شود، سال‌ها تلاش کرده است تا خود را از ریشه‌های القاعده‌ای اش دور کند، اما کسب مشروعیت در نظر جامعه بین المللی، به ویژه ایالات متحده، نبردی دشوار خواهد بود.
همچنین یک سوال اساسی وجود دارد که آیا بی ثباتی سوریه می‌تواند باعث شود که این کشور بار دیگر به پناهگاه امنی برای گروه‌های تروریستی مانند داعش تبدیل شود یا خیر.
فارن پالیسی با آرون زیلین، کارشناس تروریسم و عضو ارشد موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن که کتابی درباره تحریرالشام نوشته است، گفتگو کرده تا اکنون که جولانی حاکم بالفعل سوریه است، اطلاعات بیشتری در مورد ریشه‌های او، تلاش‌هایش برای تغییر چهره خود و آنچه که احتمالاً در انتظار سوریه است به دست آورد.
فارن پالیسی: بشار اسد رفته است و تحریرالشام در سوریه قدرت را به دست گرفته است. آیا می‌توانید در مورد تکامل جولانی و تحریرالشام و چگونگی رسیدن به این نقطه صحبت کنید؟
آرون زیلین: جولانی در اصل یک جنگجوی خارجی در جنگ عراق بود. او از سوریه به عراق رفت و به ابومصعب الزرقاوی و [سازمان او]القاعده در عراق پیوست. او مدتی را در زندان بدنام بوکا گذراند؛ و سپس امیر یا رهبر منطقه نینوا در غرب عراق برای دولت اسلامی عراق شد که اساساً گروه پیشین چیزی بود که اکنون آن را داعش می‌نامیم.
پس از آغاز قیام سوریه، جولانی با [رهبر داعش]ابوبکر البغدادی در مورد پروژه‌ای در سوریه صحبت کرد. در تابستان ۲۰۱۱، جولانی برای ایجاد سازمان جدیدی به نام جبهه النصره به سوریه رفت. این گروه اساساً یک شاخه رسمی از داعش عراق بود. آنها پس از نظامی شدن جنگ داخلی سوریه، شروع به انجام عملیات کردند و در برخی از شورش ها، به ویژه آنهایی که ماهیت اسلام گرایانه تری داشتند، ادغام شدند.
با توجه به موفقیت‌هایی که در سال اول یا پس از آن مشاهده شد، بغدادی اساساً می‌خواست آنچه را که در پشت صحنه می‌دانست علناً نشان دهد - اینکه جبهه النصره با دولت اسلامی عراق یکی و یکسان است. در آوریل ۲۰۱۳، بغدادی دولت اسلامی [عراق و شام]یا داعش را اعلام کرد.
با این حال، جولانی این درخواست را رد کرد، زیرا او می‌دانست که بغدادی در تلاش است تا علیه سایر گروه‌های شورشی اقدام کند. بنابراین، برای چرخش موضع و همزمان حفظ سطح مشخصی از مشروعیت جهادی، جولانی با ایمن الظواهری - رهبر القاعده در آن زمان - بیعت کرد. اما الظواهری شروع به اعزام نیرو از افغانستان به سوریه کرد که جولانی از آن راضی نبود؛ بنابراین جولانی بار دیگر چرخید و در ژوئیه ۲۰۱۶ روابط خود را با القاعده قطع کرد.
بسیاری در آن زمان کمی نسبت به این جدایی بدبین بودند، زیرا به نظر می‌رسید که این یک تصمیم مشترک با القاعده [به منظور]تلاش برای مشروعیت بخشیدن به پروژه [جبهه النصره][در سوریه]بوده است. با این حال، با گذشت زمان مشخص شد که واقعاً مشکلاتی بین این دو وجود دارد؛ و سپس به عنوان یک تغییر برند، جبهه النصره رسماً در ژانویه ۲۰۱۷ به هیئت تحریرالشام تبدیل شد.
در این مدت، آنها هم به داعش و هم به القاعده، هر دو گروهی که قبلاً با آنها کنار آمده بودند، حمله کردند. همزمان با این اتفاق، ما همچنین دیدیم که آنها شروع به آغاز یک پروژه حاکمیت محلی به نام دولت نجات سوریه کردند - که اساساً یک دولت غیرنظامی با رهبری تکنوکراتیک بود.
فارن پالیسی: آیا نیرو‌هایی که جایگزین اسد می‌شوند، بهتر از اون خواهند بود یا خیر. آیا اینکه تحریرالشام اکنون سکان هدایت را در دست گرفته است خبر خوبی است یا بد - یا موضوع پیچیده‌تر از اینهاست؟
آرون زیلی: موضوع پیچیده است. به طور کلی، این خبر بسیار خوبی است که رژیم اسد از بین رفته است. در حالی که ممکن است تحریرالشام در هفت سال گذشته یا بیشتر خود را به عنوان یک رژیم اقتدارگرا اداره کرده باشد، اما به هیچ وجه شبیه به سبک تمامیت خواهی رژیم اسد نیست. اما در عین حال، بسیاری از کسانی که در سال ۲۰۱۱ علیه این رژیم قیام کردند، در اصل خواستار دموکراسی، گشایش، حقوق و آزادی بودند. بنابراین، اکنون تنشی وجود خواهد داشت. این یکی از دلایلی است که ما این اظهارات را از طرف تحریرالشام را در جریان نبرد واقعی برای تصرف حلب، و سپس در نهایت خود کشور، در رابطه با اطمینان بخشی به اقلیت‌ها و همچنین سایر کشور‌ها دیدیم. ارسال این پیام از سوی تحریرالشام کاملاً هوشمندانه بوده است.
به نظر می‌رسد در یکی دو هفته نخست پس از تصرف حلب، با اقلیت‌ها به خوبی رفتار شده است. هیچ آزار و اذیتی صورت نگرفته است. به کسی آسیب نرسیده. اما ما همچنین باید روند طولانی تری را در این زمینه ببینیم.
باید به یاد داشته باشیم که قبل از تسلط طالبان بر افغانستان - دوباره - همه افراد می‌گفتند که این طالبان مانند طالبان قبلی نیست. با این حال ما سه سال بعد شاهد هستیم که با زنان دوباره به طرز وحشتناکی رفتار می‌شود، درست مانند اواخر دهه ۱۹۹۰، و آنها هیچ نقشی در جامعه ندارند.
با این حال، من فکر نمی‌کنم تحریرالشام مانند طالبان باشد. در مقیاس نسبی، آنها بازتر هستند.
فارن پالیسی: جولانی به وضوح سالهاست که تلاش کرده است تا چهره خود را تغییر دهد. آیا این کار واقعی است؟
آرون زیلی: مقداری از آن واقعی است. تحریرالشام روابط خود را با القاعده قطع کرد و هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که آنها از این موضع عقب نشینی کرده باشند. آنها تک تک هسته‌های داعش را در منطقه‌ای که کنترل می‌کردند از بین برده اند. آنها همچنین تلاش القاعده برای ایجاد شاخه دیگری در سوریه را ناکام گذاشتند.
اما تحریرالشام هنوز در مقایسه با اکثر مردم افراطی است، زیرا القاعده و داعش افراطی‌ترین گروه‌ها هستند.
تحریرالشام هنوز یک جهان بینی اسلام گرای محافظه کارانه دارد. برای همین است که من آنها را بیشتر شبیه جهادی‌های سیاسی می‌دانم. بسیاری از مردم القاعده و داعش را جهادی‌های «سلفی» می‌نامند، به این معنی که الهیات [سلفی اسلامی]آنها در خط مقدم است و بسیاری از تصمیم گیری‌های خود را بر اساس آن انجام می‌دهند. در حالی که در مورد تحریرالشام، آنها بیشتر به واقعیت‌ها و عملیات و آنچه می‌تواند پایدارتر باشد، توجه می‌کنند.
صریح بگویم. زمانی که آنها روابط خود را قطع کردند، من نیز بسیار بدبین بودم؛ و در سطحی، تا زمانی که شاهد برچیدن شاخه جدید القاعده در ژوئن ۲۰۲۰ نبودیم، بدبین بودم. اما از آنجایی که این یک فرآیند آهسته و تدریجی بوده است که از ژوئیه ۲۰۱۶ شاهد آن بوده ایم، این تغییرات واقعی به نظر می‌رسند. اما، باز هم، صرف اینکه آنها دیگر [وابسته به]دولت اسلامی یا القاعده نیستند به این معنی نیست که آنها مانند حزب سبز یا چیز دیگری هستند.
فارن پالیسی: مهمترین چیز‌هایی که باید در مورد جولانی از نظر اعتقادات، جاه طلبی‌ها و سبک رهبری او بدانید چیست؟
آرون زیل: او قطعاً یک رهبر کاریزماتیک است. این همچنین می‌تواند منجر به مشکلاتی در آینده شود، همانطور که در گذشته با سایر رهبران کاریزماتیک در منطقه، با نوعی کیش شخصیتی دیده ایم.
اما او بسیار مورد احترام است. او در شیوه عمل خود تیز است و درک می‌کند که چه زمانی تصمیم گیری و تغییر و چرخش خوب است، همانطور که در ۱۳.۵ سال گذشته از آغاز قیام شاهد بوده ایم. اما بدبینان ممکن است او را دارای شخصیتی بی ثبات بخوانند.
فارن پالیسی: آیا جولانی می‌تواند پس از سال‌ها جنگ داخلی و با وجود گروه‌ها و جناح‌های رقیب بسیار زیاد، نظم را به سوریه بازگرداند؟ آیا جولانی واقعاً مرد این کار است؟ و او چه نوع رابطه‌ای با ترکیه و کردها خواهد داشت؟
آرون زیلی: از نظر کردها، من کمتر نگران توافقات احتمالی هستم. تحریرالشام قبلاً با کردها و نیرو‌های دموکراتیک سوریه ارتباط برقرار کرده است، و به نظر می‌رسد که آنها مایل به بحث و مذاکره هستند. همچنین این واقعیت وجود دارد که شایعاتی در پشت صحنه وجود داشته است مبنی بر اینکه این دو گروه از چند سال قبل با یکدیگر درگیر بوده اند.
مسئله بیشتر این است که آیا ترکیه می‌خواهد به فشار‌های خود علیه کردها در سوریه ادامه دهد و چگونه می‌تواند بیشتر باعث بی ثباتی پی در پی نسبت به دولت اسلامی شود. من معتقدم که دولت ایالات متحده و همچنین کشور‌های اروپایی احتمالاً در حال حاضر در مورد این موضوع با آنکارا گفتگو می‌کنند.
از نظر ثبات، به غیر از دولت اسلامی، نیرو‌های دموکراتیک سوریه در حال حاضر بزرگترین مشکل است.
فارن پالیسی: به نظر شما بزرگترین تصورات غلط در مورد تحریرالشام و جولانی که برای درک وضعیت سوریه و آینده احتمالی آن، رفع آنها واقعاً مهم است، چیست؟
آرون زیلی:یکی از مسائل مهم این است که با این واقعیت کنار بیاییم که آنها دیگر جهادگرایان جهانی یا مرتبط با دولت اسلامی یا القاعده نیستند. این خبر قدیمی شده است.
در عین حال، باید آگاه باشیم که آنها، مانند بسیاری از افرادی که در سال ۲۰۱۱ به تظاهرات آمدند دموکرات‌های لیبرال نیستند. این بسیار پیچیده است و مردم باید به بودن در حالت خاکستری به جای اینکه آن را به یک مسئله سیاه و سفید تبدیل کنند، عادت کنند.