نازنین دشتی
اینکه باشگاه‌های ایران در رقابت‌های آسیایی فصل آینده دارای سه سهمیه خواهند بود و یکی از سهمیه‌های ایران کسر شده است، موضوعی بود که از مدت‌ها قبل مشخص شده بود. آنچه که هنوز مشخص نبود، این بود که این سهمیه‌ها به چه شکل به تیم‌های ایرانی تعلق می‌گیرد. روز گذشته فدراسیون فوتبال ایران بعد از اعلام رسمی تعداد سهمیه‌های ایران در رقابت‌های فصل آینده، جزئیات راهیابی تیم‌ها به لیگ نخبگان و سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا را مشخص کرد.
کنفدراسیون فوتبال آسیا برای رقابت‌های لیگ نخبگان یک سهمیه مستقیم و یک سهمیه حضور در پلی‌آف را برای کشور ایران در نظر گرفته است. در سهمیه پلی‌آف، تیم استفاده‌کننده از این سهمیه در صورت پیروزی در پلی‌آف به لیگ نخبگان می‌رود و در صورت شکست در سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا بازی خواهد کرد. همچنین یک سهمیه مستقیم حضور در سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا به ایران اختصاص یافته است.
اما اینکه این سه سهمیه چطور به تیم‌های موفق فوتبال ایران در لیگ برتر و جام حذفی تعلق می‌گیرد، تصمیمی بود که در جلسه روز 11 آذر 1403 هیات رییسه فدراسیون به بحث و تبادل نظر گذاشته شد و در نهایت اعضا به جمع‌بندی رسیدند و مصوبه مربوطه را امضا کردند. بر این اساس قهرمان رقابت‌های لیگ برتر فصل ۰۴-۱۴۰۳ سهمیه مستقیم حضور در لیگ نخبگان آسیا را دریافت خواهد کرد، نایب‌قهرمان رقابت‌های لیگ برتر فصل ۱۴۰۴-۱۴۰۳ سهمیه غیرمستقیم (پلی‌آف) حضور در لیگ نخبگان آسیا را به دست خواهد آورد و درنهایت قهرمان جام حذفی فصل 1403-04 سهمیه مستقیم به لیگ قهرمانان سطح ۲ آسیا را از آن خود خواهد کرد.
بر اساس مصوبه فدراسیون فوتبال قهرمان رقابت‌های جام حذفی برخلاف فصل گذشته راهی برای حضور در لیگ نخبگان نخواهد داشت و در هر شرایطی به سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا راه خواهد یافت. با این تصمیم فدراسیون، رقابت در بالای جدول لیگ برتر حساس‌تر از همیشه دنبال خواهد شد؛ چراکه تیم دوم فرصت خوبی برای رسیدن به لیگ نخبگان پیدا می‌کند و تیم قهرمان هم که سهمیه مستقیم حضور در لیگ نخبگان را به دست می‌آورد.
باشگاه‌ها برای حضور در رقابت‌های آسیایی اما با یک شرط بسیار مهم روبه‌رو هستند. فدراسیون فوتبال در مصوبه خود تاکید کرده که شرط حضور در رقابت‌های آسیایی کسب مجوز باشگاهی برای معرفی باشگاه است. بر اساس اطلاعیه فدراسیون «در صورت عدم کسب مجوز باشگاهی از سوی یک یا چند باشگاه واجد شرایط (شامل قهرمان لیگ برتر و یا جام حذفی) و یا اشتراک قهرمان جام حذفی با باشگاه‌های حائز شرایط، سهمیه (ها) بر اساس رتبه به باشگاه‌های واجد شرایط بعدی در جدول مسابقات لیگ برتر فصل ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تعلق خواهد گرفت.» به این معنی که اگر مثلا تیم قهرمان لیگ برتر در کسب مجوز حرفه‌ای ناکام باشد، سهمیه مستقیم حضور در لیگ نخبگان آسیا به تیم نایب‌قهرمان لیگ می‌رسد و به همین شیوه تیم‌های بعدی در لیگ برتر می‌توانند سهمیه آسیایی به دست بیاورند.
نکته مهم درباره قهرمان جام حذفی است؛ اینکه اگر تیمی جام قهرمانی حذفی را به دست بیاورد که مجوز حرفه‌ای کسب نکرده باشد، سهمیه حضور در لیگ قهرمانان سطح دوم آسیا هم به لیگ برتر می‌رسد و بر اساس رتبه‌بندی به تیم‌ها اختصاص پیدا خواهد کرد.
اما اینکه چرا یک سهمیه از سهمیه‌های فوتبال ایران در رقابت‌های آسیایی کم شد، به آخرین رده‌بندی رقابت‌های باشگاهی AFC برمی‌گردد. در خردادماه سال جاری بود که کنفدراسیون فوتبال آسیا این رده‌بندی را که برای تعیین سهمیه کشورهای آسیایی جهت حضور در مسابقات باشگاهی در فصل 2025-26 بود، اعلام کرد که بر اساس آن عربستان سعودی در صدر جدول قرار گرفت و یک سهمیه از فوتبال ایران نیز کم شد.
در جدول امتیازی کشورها برای کسب سهمیه لیگ نخبگان، ایران با 68.64 امتیاز در رده چهارم غرب آسیا قرار گرفت. عربستان با 103.1 امتیاز کاملا دور از دسترس است. اما امارات و قطر که سهمیه 1+2 دارند، به ترتیب 74.9 و 70.3 امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند و به نظر می‌رسد رسیدن به این دو کشور دور از دسترس نباشد. بدین ترتیب در نخستین دوره لیگ نخبگان که در جریان است استقلال، پرسپولیس و تراکتورسازی می‌توانند با رسیدن به مراحل بالاتر (در صورت ناکامی نمایندگان امارات و قطر)، یک بار دیگر فوتبال کشور را به یکی از رتبه‌های دوم یا سوم غرب آسیا بازگردانند تا برای فصل 2026-27، یک بار دیگر سهمیه ایران به 1+2 بازگردد.
در حال حاضر تراکتورسازی به عنوان تیم اول گروه از مرحله گروهی صعود کرده است و استقلال و پرسپولیس نیز در تلاش هستند تا خودشان را به مرحله حذفی لیگ نخبگان برسانند. استقلال در حالی حاضر با پنج امتیاز در رده هشتم جدول غرب آسیا ایستاده است و پرسپولیس با 6 امتیاز تیم ششم جدول است. هنوز دو هفته تا پایان مرحله گروهی لیگ نخبگان باقی مانده و باید دید که نماینده‌های کشورمان چه عملکردی از خود به جای می‌گذارند. ناگفته نماند سپاهان نیز دیگر نماینده کشورمان در لیگ قهرمانان آسیا 2 بود که از دور رقابت‌ها کنار رفت.