به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دل اصفهان، شهری که با تاریخ هزاران ساله خود همچنان در معرض تنش‌های زیست‌محیطی قرار دارد، یک تحول زیرساختی در حال شکل‌گیری است؛ طرحی که نه‌تنها دغدغه بحران آب را نشانه رفته، بلکه از دل آن امیدی برای استفاده هوشمندانه‌تر از منابع به وجود آمده است.
رینگ پساب کلان‌شهر اصفهان، پروژه‌ای است که شهرداری این کلان‌شهر را به صف مقدم مدیریت پایدار آب در ایران تبدیل کرده است؛ این شبکه پیشرفته، امکان بهره‌گیری از آب‌های خاکستری در فضای سبز فراهم می‌کند، گامی که سایر شهرهای کشور نیز به‌سختی برداشته شده است.
با اجرای این طرح، اصفهان به نخستین شهری در ایران بدل می‌شود که دو شبکه مستقل آب‌رسانی یکی برای مصرف خانگی و دیگری برای آبیاری فضای سبز دارد؛ هدف اصلی این است که با صرفه‌جویی در آب شرب و کاهش استفاده از منابع زیرزمینی، فضای سبز اصفهان از گزند کم‌آبی در امان بماند.
شهرداری اعلام کرده است که این شبکه تنها یک سیستم توزیع نیست، بلکه زیرساخت‌های لازم برای تصفیه و ذخیره‌سازی آب را نیز در بر می‌گیرد؛ احداث تصفیه‌خانه‌های جدید و به‌کارگیری فناوری‌های مدرن، قلب تپنده این رینگ به‌شمار می‌رود؛ شهرداری اصفهان از فناوری‌های نوین همچون نانوحباب‌های اوزون برای تصفیه پساب استفاده کرده است.
این تصفیه‌خانه‌ها، خروجی آبی با کیفیت مناسب برای آبیاری تولید می‌کنند؛ این نوآوری‌ها نه‌تنها مصرف آب آشامیدنی را به حداقل می‌رساند، بلکه به بهبود محیط‌زیست نیز کمک می‌کند؛ اینها فناوری‌های بومی شده است، زیرا در دهه قبل بیشتر فناوری‌های اروپایی بود، اما در حال حاضر بومی‌سازی شده است.
این رینگ به‌گونه‌ای طراحی شده است که شبکه‌ای یکپارچه برای تمام مناطق شهری فراهم کند؛ پیش از این شهرداری از تانکرهای آب روشی پرهزینه و ناکارآمد برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کرد، اما هم‌اکنون با بهره‌برداری از این سیستم جدید، مدیریت آب در شهر اصفهان وارد عصری تازه شده است.
مناطق مختلف شهر به‌طور متوازن از این شبکه بهره‌مند خواهند شد و این امر موجب ایجاد تعادل در دسترسی به منابع آبی می‌شود.
مدیران شهری تاکید دارند که این پروژه نه‌تنها یک ضرورت، بلکه یک انتخاب استراتژیک است؛ در شرایطی که بحران آب به تهدیدی جدی برای حیات کلان‌شهرها بدل شده است رینگ پساب می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر شهرهای ایران باشد.
استفاده هوشمندانه از منابع محدود آبی، نه‌تنها پایداری شهری را تضمین می‌کند، بلکه نشان‌دهنده تعهد شهرداری به آینده‌ای بهتر است.
اصفهان با این پروژه ثابت می‌کند که حتی در دل بحران‌ها، می‌توان فرصت‌هایی برای نوآوری پیدا کرد؛ رینگ پساب یک نمونه بارز از ترکیب دانش، فناوری و مدیریت هوشمند است که به شهر اصفهان امکان می‌دهد به‌عنوان پیشروترین شهر در حوزه مدیریت پایدار منابع آب پایدار و بازیافت شده در کشور شناخته شود.
لزوم استفاده از فناوری آب شیرین‌کن‌های سازگار با محیط زیست
سید امیر سامع، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اصفهان زودتر از سایر شهرهای کشور به موضوع مدیریت پساب و حفظ فضای سبز پرداخت؛ این موضوع به‌رغم امیدواری از رفع مشکل کم‌آبی برای فضای سبز شهر اصفهان، نگرانی‌هایی از ناامیدی درباره استفاده از آب زاینده‌رود به‌دنبال داشت.
وی افزود: تأمین آب فضای سبز شهر اصفهان بر اساس سه راهبرد اصلی مدیریت می‌شود که هر یک با توجه به شرایط ویژه شهر و منابع موجود برنامه‌ریزی شده است.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه نخستین راهبرد، استفاده از حقابه رودخانه زاینده‌رود است، می‌افزاید: فضای سبز شهر اصفهان که اغلب ادامه باغات قدیمی این شهر و درختان حاشیه مادی‌ها و معابر اصلی شهر است، قدمتی چندصدساله دارد و بر اساس قوانین، این فضاها از حقابه‌ای ثبت‌شده برخوردار است.
سامع ادامه می‌دهد: این حقابه در منشور اخیر که به امضای مسئولان کشور و استان رسیده، به‌عنوان یکی از حقوق زیست‌محیطی شهر اصفهان به رسمیت شناخته شده است.
وی اضافه می‌کند: طبق وعده مسئولان، در زمان بازگشایی رودخانه سهم فضای سبز اصفهان در جدول منابع و مصارف لحاظ خواهد شد.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان می‌گوید: دومین راهبرد، بهره‌برداری از آب چاه‌ها است؛ استفاده از این منابع در شرایطی انجام می‌شود که کمترین آسیب به بستر شهر وارد شود.
سامع با بیان اینکه سومین راهبرد، استفاده از آب‌های غیرمتعارف همچون پساب و ذهاب‌ها است، عنوان می‌کند: بهره‌برداری از این منابع از سال‌های گذشته آغاز شده است و نخستین تصفیه‌خانه استاندارد شهر در سال ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید، همچنین برای استفاده بهینه از منابع آب شور یا تلخ، طرح‌هایی بر پایه فناوری آب‌شیرین‌کن‌های سازگار با محیط زیست که انرژی خود را از خورشید تأمین می‌کند، در دستور کار قرار گرفته است.
وی بیان می‌کند: این سه راهبرد در کنار یکدیگر، شالوده سیاست‌های مدیریت آب فضای سبز شهر اصفهان را تشکیل می‌دهد و تلاش بر این است که با استفاده از این روش‌ها، پایداری فضای سبز شهر حفظ شود.
اصفهان الگویی پایدار برای مدیریت منابع آبی کشور ارائه می‌دهد
مهدی بقایی، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان در این‌باره با اشاره به اینکه یکی از جدی‌ترین مسائل زیست‌محیطی، کمبود منابع آبی است، اظهار می‌کند: برای آبیاری کامل فضای سبز شهر سالانه به ۹۰ میلیون متر مکعب آب نیاز است که در شرایط حداقلی و با کاهش مصرف، این مقدار به ۶۰ میلیون متر مکعب آب کاهش پیدا می‌کند، اما حتی این مقدار نیز با منابع موجود فاصله دارد و تحقیقات نشان می‌دهد که در شرایط خشکسالی، تأمین حداقلی آب برای حفظ فضای سبز به میزان ۳۶ میلیون متر مکعب است.
وی می‌افزاید: در حال حاضر منابع آبی شهر شامل چاه‌ها، پساب‌ها و رودخانه است، اما بیشتر چاه‌ها خشک شده است و ظرفیت محدودی دارد؛ هم‌اکنون ۶۲۰ لیتر در ثانیه پساب تولید می‌شود، اما این پساب‌ها نیازمند تصفیه تکمیلی است و تنها ۳۷۸ لیتر در ثانیه آن قابل استفاده است، این در حالی است که جریان رودخانه به‌طور تقریب قطع شده و نقش آن در تأمین آب شهر ناچیز است.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان می‌گوید: شهر اصفهان در حال حاضر توان تأمین ۲۷ میلیون متر مکعب آب در سال را دارد که از این مقدار، ۱۸ میلیون متر مکعب از چاه‌ها و ۱۰ میلیون متر مکعب از پساب تأمین می‌شود؛ این شرایط برای حفظ فضای سبزی که میراثی از گذشته است کافی نیست، زیرا درختان پرآبی همچون چنار به آب بیشتر و فضای مرطوب نیاز دارند، اما امکانات موجود چنین نیازی را برآورده نمی‌کند.
بقایی خاطرنشان می‌کند: با توجه به قوانین موجود، باید پساب تصفیه‌شده در اختیار قرار گیرد، اما پسابی که در حال حاضر به دست اصفهان می‌رسد، از لحاظ بهداشتی در درجه پایین قرار دارد و این موضوع موجب می‌شود که برای استفاده از آن در فضای شهری، نیاز به تصفیه‌های تکمیلی باشد که این فرایند علاوه‌بر هزینه‌های مالی به زمان و پروژه‌های گسترده‌ای نیاز دارد؛ به‌عنوان مثال تا پیش از سال ۱۴۰۰ تنها ۱۵۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه می‌شد که بخشی از آن نیز در رده‌های B و C قرار داشت.
وی ادامه می‌دهد: بعضی پروژه‌ها نیز به‌دلیل مشکلات واردات تجهیزات به‌دلیل تحریم‌ها متوقف شده بود، با این حال تلاش‌ها برای افزایش ظرفیت تصفیه ادامه دارد و تا پایان این دوره، ظرفیت تصفیه به حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ لیتر بر ثانیه (۷ تا ۸ برابر میزان گذشته) خواهد رسید.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان بیان می‌کند: تصفیه‌خانه‌های جدیدی نیز در حال احداث است؛ از جمله تصفیه‌خانه شمال با ظرفیت ۲۰۰ لیتر بر ثانیه آماده بهره‌برداری است و تصفیه‌خانه جنوب با ظرفیت ۲۵۰ لیتر بر ثانیه به‌زودی تکمیل خواهد شد.
بقایی تاکید می‌کند: در مدیریت پساب سه مرحله اصلی تأمین، تصفیه و توزیع وجود دارد و در زمینه تصفیه، با استفاده از دانش بومی و توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان، سطح بالایی از گندزدایی از طریق اوزون و سایر فناوری‌های پیشرفته حاصل شده است.
وی اضافه می‌کند: در حوزه توزیع نیز طرح جامع فضای سبز، شامل دو رینگ (یک رینگ برای آب پاک و دیگری برای پساب) در دستور کار قرار گرفته است و این رینگ‌ها امکان انتقال آب و پساب از یک نقطه به نقاط دیگر را فراهم می‌کنند و زیرساختی مهم برای آینده به‌شمار می‌رود.
معاون محیط زیست و خدمات شهری شهردار اصفهان اظهار می‌کند: اصفهان از جمله شهرهایی است که زودتر از سایر مناطق به حوزه استفاده از آب بازیافت‌شده ورود کرده است و تلاش می‌کند آب بازیافت شده را پیرامون شهر و شبکه جنگلی استفاده کند، همچنین آب مربوط به حقابه رودخانه و منابع زیرزمینی محدود را برای بوستان‌ها و داخل شهر استفاده می‌کنیم.
بقایی ادامه می‌دهد: اصفهان با توجه به تراکم جمعیتی، تصفیه‌خانه‌های بزرگ‌تر و رینگ توزیع گسترده‌تری را طراحی کرده است که این طرح با طول ۲۶ کیلومتر، حدود ۶۰ درصد پیشرفت داشته و به مناطقی از جمله پل خواجو و پل فلزی رسیده است.
وی می‌افزاید: مدیریت شهری اصفهان هیچ‌گاه از زاینده‌رود و حقابه‌ها غافل نشده و برخلاف بسیاری از شهرها که رودخانه‌های خود را به خیابان یا پارکینگ تبدیل کرده است، اصفهان همچنان بر حفظ زاینده‌رود و استفاده از حقابه‌های آن تأکید دارد.
به گزارش ایمنا، طرح رینگ پساب کلان‌شهر اصفهان، نمونه‌ای از مدیریت هوشمندانه آب است که با هدف حفظ فضای سبز شهری در شرایط کم‌آبی اجرا می‌شود؛ این پروژه شامل شبکه‌ای برای توزیع و تصفیه پساب، استفاده از فناوری‌های مدرن همچون نانوحباب‌های اوزون و توسعه تصفیه‌خانه‌های جدید است که با هدف کاهش مصرف آب آشامیدنی و بهبود محیط زیست طراحی شده است.
اصفهان با این طرح به نخستین شهر در ایران تبدیل می‌شود که دارای دو شبکه مستقل آب‌رسانی است که یکی برای مصرف خانگی و دیگری برای آبیاری فضای سبز است؛ این پروژه به‌دلیل کاهش استفاده از منابع زیرزمینی و ایجاد توازن در توزیع آب، الگویی پایدار برای سایر شهرهای کشور به‌شمار می‌آید و نشان‌دهنده تعهد شهرداری به پایداری و نوآوری در مدیریت منابع محدود آب است.
در مجموع می‌توان گفت که تأمین حقابه زاینده‌رود راهکار اصلی تأمین آب برای فضای سبز شهر اصفهان است، راهبرد دوم کاهش اتکا به منابع آب زیرزمینی و حداقل استفاده از آن‌ها و راهبرد سوم تأمین منابع آب پایدار از آب‌های نامتعارف و بازیابی و استفاده از مجدد از آن‌ها است.