در حالی که مسئولان میراث فرهنگی مدعی هستند تعداد ۶ هزار شئ تاریخی در این شهرستان کشف و نگهداری میشود اما به دلیل نبود موزه این اشیا قابل رؤیت و نمایش برای عموم مردم نیستند.
چالش نبود موزه
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم در این ارتباط اذعان میکند: در قم بیش از ۶ هزار قطعه آثار تاریخی داریم که به نوعی منبع قمشناسی باسابقه ۷هزار سال است اما موزه برای نمایش نداریم.
علیرضا ارجمندی با اشاره به اینکه استان قم یک شهر زائرپذیر است، اظهار میکند: در طول سال گردشگران بسیاری به شهر قم سفر میکنند که لازم است برای این زائران بعضی زیرساختها آماده شود. وی نبود موزه را یکی از چالشهای میراث فرهنگی استان دانسته و میافزاید: بیشتر از یک موزه ملی آثار تاریخی داریم که در حفاریهای استان پیدا شدهاند که میتواند یک منبع قمشناسی برای استان باشد اما چون موزه نداریم نمیتوانیم آنها را به نمایش بگذاریم.
وی ادامه میدهد: در قم بیش از ۶ هزار قطعه آثار تاریخی داریم که منبع قمشناسی با سابقه ۷هزار سال است ولی مکان مناسب برای نمایش وجود ندارد.
وی اضافه میکند: یکی دیگر از چالشهای استان موزههای خصوصی است لذا به مجموعهداران خصوصی بودجه میدهیم تا موزه ایجاد کنند و این موزه برای آنها ثبت میشود بدون اینکه مالکیت آن تغییری کند.
وی عنوان میکند: برخی فکر میکنند اگر آثار خود را در موزه خصوصی خود به نمایش بگذارند و یا آثار خود را ثبت کنند دیگر مالکیت آن را ندارند در حالی که این گونه نیست، بلکه با ثبت شما هم میتوانید به راحتی آثار را بفروشید و یا در صورت سرقت به راحتی میتوانید پیگیری کنید.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم میافزاید: تاکنون دو موزه دفاع مقدس و موزه سنگ مجوز گرفته و ایجاد شده است و دو موزه نیز در مورد آیات عظام را در دست بررسی داریم و موزه شیعی نیز به زودی مجوز خود را دریافت خواهد کرد.
توجه به زیرساختهای گردشگردی
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم توجه به ایجاد زیرساختهای گردشگری را یکی از ضروریات مهم دانسته و میگوید: هر چقدر میان دستگاهها فرهنگسازی شود و همراهی و هماهنگی صورت بگیرد به جایگاه گردشگری در این استان افزوده خواهد شد و به طور حتم نه تنها شاهد افزایش آمار گردشگران خواهیم بود بلکه به ماندگاری زائران نیز افزوده میشود.
علیرضا ارجمندی با اشاره به احیای بناهای تاریخی عنوان میکند: فرهنگ میراثی مردم قم پایین است به این دلیل که مردم با میراث زندگی نمیکنند و از آن درآمدی ندارند بنابراین شاهد هستیم شهرهای اصفهان و یزد در این زمینه سرآمد هستند و در این زمینه باید رسانهها وارد شوند و برای ارتقای این فرهنگ تلاش کنند.
وی با اشاره به اینکه ۶۰ طرح در حال ساخت گردشگری شامل ۲۲ هتل و مهمانپذیر در استان قم وجود دارد، میگوید: با افتتاح ۲۲ هتل، ۴هزار تخت به ظرفیت تختهای گردشگری قم اضافه میشود.
ارجمندی در ادامه با اشاره به اینکه نقش بانکها در توسعه گردشگری بسیار مهم است، عنوان میکند: شهرداری هم در این مسیر جایگاه بسیار مؤثری دارد و حتی در برخی کشورها شهرداریها متولی گردشگری هستند بنابراین نباید تنها از میراث فرهنگی انتظار توسعه و یا ایجاد زیرساخت در حوزه گردشگری داشت.
قم در عصر آهن
محوطه باستانی تپه قلی درویش قم یکی از نشانههای شهرنشینی در عصر آهن است که میتواند گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب کند.
آثار متعدد تاریخی در استان قم وجود دارد که شاید به دلیل اولویت اول مسافران برای گردشگری زیارتی در این شهر، کمتر مورد توجه قرار گرفته باشند، از این رو معرفی این آثار تاریخی میتواند زمینهساز جلب گردشگران نوروزی به سمت آثار تاریخی این استان باشد.
یکی از این آثار، تپه منحصر به فرد قلی درویش است که باستانشناسان معتقدند با توجه به آثار تاریخی بدست آمده از آن، این محوطه را میتوان از مبانی شهرنشینی و قطب عصر آهن ایران نامید.
بنا بر یافتههای تاریخی در عصری که عصر آهن نام داشت شهرها و سایتهای یکجانشینی را شاهد نیستیم اما در تپه قلی درویش قم، یک شهر با تمام ویژگیها و روابط اجتماعی و اقتصادی موجود است.
آثاری از هزاره پنجم میلادی در این مکان مشاهده شده است همچنین کارشناسان آثار تاریخی به اطلاعات باستانشناسی شهری از عصر آهن در این منطقه دست یافتهاند.
عصر آهن به دورهای اطلاق میشود که بشر از آهن استفاده کرده است که این امر در گورستانهای کشور مشاهده میشد اما در سازههای معماری دیده نشده بود در حالی که تپه قلی درویش خلاف این نظریه را ثابت کرد به گونهای که بخشهای مختلف صنعتی مورد کاوش قرار گرفته است.
آثار باستانی بینظیر در خاورمیانه
تپه باستانی قلی درویش قم از نظر تاریخی و ما قبل تاریخ در خاورمیانه بینظیر است. آثار پیش از تاریخ قم به مراتب بیشتر از آثار تاریخی موجود در دیگر شهرهای مهم کشور است ولی به دلیل نبود رسیدگی، تعداد آثار سالم و مرمت شده در دیگر شهرها بیشتر از قم بوده و آن شهرها را نسبت به قم تاریخیتر کرده است.
محوطه قلی درویش در حاشیه جنوبی شهر قم، ابتدای بزرگراه قم به جمکران در کیلومتر نخست جاده قدیم قم به کاشان واقع شده است.
وسعت محوطه بیش از ۱۰۰ هکتار بوده که امروزه حدود ۳۰ هکتار آن به شکل مسطح بر جای مانده است. ارتفاع محوطه در ابتدا حدود ۲۰ متر در ضلع جنوبی و ۱۰ متر در ضلع شمالی بوده که اکنون فقط ۵متر از ضخامت لایهها در بخش جنوب شرقی بالاتر از سطح زمینهای اطراف بر جای مانده است. بزرگراه قم به جمکران از عرصه مرکزی محوطه عبور کرده و آن را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم کرده است.
کاوشهای باستانشناسی در تپه تاریخی قلی درویش نشانگر نشیمنگاهی در منطقه قم مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد است.
تاکنون هفت فصل کاوش در محوطه قلی درویش صورت گرفته و در این کاوشها از متخصصان علوم مختلف مانند استخوانشناس، گیاهشناس، زمینشناس و نقشهبردار استفاده شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قم در این باره میگوید: محوطه باستانی تپه قلی درویش به سایت موزه تبدیل خواهد شد.
علیرضا ارجمندی میافزاید: قدیمیترین آثار معماری در این محوطه قرار دارند و گردشگران میتوانند از آنها بازدید کنند.
«قم» شهر بدون موزه
شهر قم با وجود میزبانی از ۲۰ میلیون زائر از ۱۳۰ ملیت مختلف جهان و همچنین برخورداری از آثار باستانی ۷ هزار ساله از جمله تپههای تاریخی قلی درویش اما هنوز موزهای برای به نمایش گذاشتن تاریخ خود ندارد.
صاحبخبر -
∎