داعش خراسان در سه سال و نیم سلطه طالبان بر افغانستان، در کنار حملات مرگبار به غیرنظامیان از جمله دانش‌آموزان، نمازگزاران و مسافران هزاره، شیعه و اهل تصوف، دست‌کم هشت عضو یا نظریه‌پرداز تاثیرگذار و قدرتمند را هم از بدنه طالبان حذف کرده است.

حملات داعش خراسان به اماکن عمومی از جمله مساجد و مدارس به شیوه‌های مرسوم گروه‌های شبه‌نظامی یعنی مین‌گذاری یا حمله هم‌زمان چند مهاجم صورت می‌گیرد، اما هدف قرار دادن مقام‌های ارشد طالبان که پشت حصارهای امنیتی بلند زندگی می‌کنند و خود سال‌ها چنین حملاتی را طراحی و سازماندهی کرده‌اند، به راهکار‌هایی غافلگیرکننده نیاز دارد.

طالبان که سال‌ها با دولت پیشین افغانستان و نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی جنگیدند، برای بمب‌گذاری‌های مرگبار و ترور مقام‌های دولتی از روش‌های مختلف استفاده کردند، اما برخی روش‌های داعش خراسان که علیه طالبان استفاده می‌شود، با سبک حملات طالبان متفاوت است.

خلیل‌الرحمان حقانی، کابل

برای نخستین‌ بار در سه سال و نیم سلطه طالبان بر افغانستان، یکی از چهره‌های کلیدی طالبان که ایالات متحده برای سرش پنج میلیون دلار جایزه گذاشته بود و از اعضای قدرتمند کابینه طالبان به شمار می‌رفت، در حمله غافلگیرکننده داعش خراسان کشته شد.

خلیل‌الرحمان حقانی روز چهارشنبه ۱۱ دسامبر، در ساختمان وزارت امور مهاجرین، همراه با شماری دیگر از افرادش، در حمله یک مهاجم انتحاری جان باخت.

منابع امنیتی در کابل به شرط محفوظ ماندن نامشان به ایندیپندنت فارسی گفتند که خلیل‌الرحمان حقانی که وزیر امور مهاجرین و از رهبران کلیدی شبکه حقانی، بود، به دست مهاجمی کشته شد که بارها به بهانه‌های مختلف از جمله پیگیری مستمری چند عضو خانواده‌اش که در جنگ با دولت پیشین افغانستان و نیروهای آمریکایی کشته شده‌ بودند، به این وزارت مراجعه می‌کرد.

عکس‌هایی از این مهاجم هم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که او را در حال عبور از دستگاه فلزیاب در ورودی دفتر خلیل‌الرحمان حقانی و همچنین در صحن مسجد داخل ساختمان وزارت امور مهاجرین نشان می‌دهد.

مهاجمی که خلیل‌الرحمان حقانی را کشت‌ــ ایندیپندنت فارسی

سعید ترمذی که فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی در پاکستان و افغانستان را دنبال می‌کند، به نقل از منابع مطلع نوشت که مهاجم به محافظان امنیتی دفتر حقانی گفته که دستش جراحی و در داخل آن پلاتین گذاشته شده است. او با این بهانه از دستگاه فلزیاب رد شد و خود را به خلیل‌الرحمان حقانی رساند.

رژیم طالبان در بیانیه‌ای که ساعاتی پس از کشته شدن خلیل‌الرحمان حقانی منتشر کرد، مرگ حقانی را «ضایعه‌ای بزرگ» خواند و اعلام کرد که او به دست «خوارجی که خود را مسلمان می‌نامند و دیگر مسلمانان را تکفیر می‌کنند» کشته شد. مقام‌های طالبان داعش خراسان را «خوارج» خطاب می‌کنند و بارها مدعی شده‌اند که این گروه توانایی عملیاتی خود را در افغانستان از دست داده است. 

در بیانیه طالبان، به پاداش پنج میلیون دلاری ایالات متحده برای سر خلیل‌الرحمان حقانی هم اشاره شده است.

ایالات متحده در سال ۲۰۱۱ خلیل‌الرحمان حقانی را به دلیل ایفای نقش برجسته در سازماندهی و تامین مالی عملیات‌‌های مرگبار شبکه حقانی، تروریست بین‌المللی اعلام کرد و برنامه «پاداش برای عدالت» وزارت خارجه این کشور برای اطلاعاتی که به بازداشت او منجر شود، تا پنج میلیون دلار پاداش گذاشت.

پس از فروپاشی دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت، چندین مقام دولت اشرف غنی از جمله مسعود اندرابی، وزیر داخله، و حشمت غنی احمدزی، برادر اشرف غنی، در مصاحبه با رسانه‌ها گفتند که مقام‌های دولت غنی با خلیل‌الرحمان حقانی در تماس بودند.

حمله به خلیل‌الرحمان حقانی واکنش‌های گسترده‌ای در داخل و خارج افغانستان در پی داشت. حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین و عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی صلح در دولت اشرف غنی، در پیام‌هایی با «شهید» خطاب کردن حقانی، مرگ او را ضایعه بزرگی دانستند و محکوم کردند. 

 

خلیل‌الرحمان حقانی همه‌جا حتی در دفتر کار با خود اسلحه داشت-ShariahNow/X@  

در همین حال، احمدضیاء مسعود، معاون اول دولت حامد کرزی و برادر احمدشاه مسعود، در پیامی در فیس‌بوک از خلیل‌الرحمان حقانی به‌عنوان «یکی از سران گروه جنایتکار و سردسته انتحاری‌ها» یاد کرد و نوشت که او یک «مجرم تحت‌تعقیب در جهان» بود و خودش هم «به همان روش وحشیانه‌ای که خون مردم بی‌گناه، سربازان و منصوبان ارتش دولت پیشین را می‌ریخت»، جان داد.

طالبان هنوز جزئیات کامل حمله به خلیل‌الرحمان حقانی را منتشر نکردند، اما برخی اعضای این گروه عکس‌ سه محافظ حقانی را که کنار او کشته شدند، در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند.

مولوی داوود مزمل، بلخ

داوود مزمل جزو حلقه معتمدان محبوب ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، بود و تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، بخشی از نیروهای این گروه را در شرق افغانستان در جنگ با داعش فرماندهی می‌کرد. او هفت ماه پس از آنکه استاندار طالبان در بلخ شد، در حمله مهاجم انتحاری داعش خراسان به قتل رسید.

براساس تصاویر منتشرشده و اطلاعات منابع، مهاجم انتحاری که داوود مزمل را هدف قرار داد، پیش از حمله بارها در کسوت فردی که پرونده حقوقی دارد، به دفتر او مراجعه می‌کرد. پیش از ظهر پنجشنبه نهم مارس ۲۰۲۳، در حالی که داوود مزمل وارد دفتر کارش می‌شد، با مردی که برگه‌هایی در دست داشت مواجه شد. این مرد وقتی به چند قدمی مزمل رسید، مواد منفجره همراهش را منفجر کرد که به کشته شدن مزمل و دست‌کم ۱۵ نفر دیگر منجر شد.

پس از کشته شدن مزمل، یوسف وفا، فرد دیگری از حلقه معتمدان ملا هبت‌الله آخندزاده که امور قندهار را اداره می‌کرد، استاندار بلخ شد. 

رحیم‌الله حقانی، مغز متفکر طالبان، کابل

در میان روحانیون و چهره‌های تاثیرگذار طالبان در ترویج ایدلوژی این گروه، رحیم‌الله حقانی که بنیان‌گذار چندین مدرسه دینی و جهادی در پاکستان بود، از مهم‌ترین‌ها به شمار می‌رفت.

او در پاکستان نیز بارها هدف حمله اعضای داعش قرار گرفت، اما از حملات جان سالم به در برد. رحیم‌الله حقانی که بنیان‌گذار مدرسه دینی و جهادی «جامعه محمدیه» بود، تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت این مدرسه را در شهر پیشاور پاکستان اداره می‌کرد.

پس از فروپاشی دولت جمهوری و تسلط طالبان بر کابل، حقانی دو شعبه جدید این مدرسه را در کابل و ننگرهار گشود و حدود چهار هزار دانش‌آموز در این مدارس دروس دینی و جهادی فرا می‌گرفتند.

 

رحیم‌الله حقانی در میان حلقه‌ای از محافظان امنیتی‌ــ رسانه‌های اجتماعی  

حقانی ۱۱ اوت ۲۰۲۲، هنگامی که سرگرم سخنرانی در میان تجمعی از دانشجویان بود، هدف حمله انتحاری قرار گرفت و کشته شد. شاهدان این حادثه با انتشار عکس و ویدیو از مهاجم انتحاری گفتند که مهاجم یک مرد معلول بود که به کمک صندلی چرخدار حرکت می‌کرد. این مهاجم بمب همراهش را در صندلی چرخدارش جاسازی کرده و خود را به حقانی رسانده بود.

عبدالرحیم حقانی که اکتبر ۲۰۲۰ در شهر پیشاور نیز هدف حمله داعش قرار گرفت، تحت محافظت شدید افراد مسلح قرار داشت، اما روش داعش برای عبور از موانع امنیتی، باعث کشته شدن او و شماری از محافظانش شد.

مولوی عبدالحق ابو عمر، بدخشان

صبح ۲۶ دسامبر ۲۰۲۲، در چند قدمی دفتر پلیس طالبان در شهر فیض‌آباد، مرکز بدخشان در شمال شرق افغانستان انفجار مهیبی رخ داد که در این حمله مولوی عبدالحق ابو عمر، فرمانده پلیس طالبان، همراه با دو محافظش کشته شدند.

مولوی عبدالحق ابو عمر که از روحانیون شهرستان خاش بدخشان بود، سال ۲۰۱۵ و در پی تصرف مناطقی از زادگاهش به دست طالبان، به این گروه پیوست. او تا پیش از بازگشت طالبان به قدرت، فرماندار در سایه در خاش و  مسئول کمیسیون نظامی طالبان در بدخشان بود ودر طرح‌ریزی حملات این گروه برای پیشروی به سمت مراکز شهرستان‌ها نقش برجسته‌ای داشت.

مولوی عبدالحق که سابقه تدریس در مدارس دینی بدخشان را داشت، در میان اعضای این گروه از احترام زیادی برخوردار بود. او که بیشتر روزها با پای پیاده، همراه با گروهی از محافظان مسلح از خانه‌ به محل کارش می‌رفت، صبح ۲۶ دسامبر با انفجاری خودرو بمب‌گذاری شده‌ای که در مسیر او پارک شده بود، کشته شد.

طالبان نیز تا پیش از بازگشت به قدرت، از روش مین‌گذاری خودروها در مسیر کاروان‌های نظامی و مقام‌های دولت پیشین استفاده می‌کردند.

مولوی مجیب‌الرحمان انصاری، هرات

روحانی با نفوذ هرات که به یکی از حامیان و مبلغان پرمخاطب طالبان تبدیل شده بود، دوم سپتامبر ۲۰۲۲ هنگام ادای نماز جمعه در مسجد گذرگاه هرات کشته شد.

مجیب‌الرحمان انصاری چند ماه پس از آن کشته شد که در یک گردهمایی روحانیون و اعضای طالبان در کابل که با حضور ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه برگزار شد، با نام بردن از داعش خراسان گفت هرکسی که با طالبان مخالفت کند، باید سرش از تنش جدا شود.

پس از کشته شدن انصاری، شاهدان در محل حادثه گفتند که مهاجم انتحاری که خود را از دوستداران انصاری و از دانشجویان علوم دینی معرفی کرده بود، او را در میان تجمعی از مردم در آغوش گرفت و مواد منفجره همراهش را منفجر کرد. مرگ انصاری شوک بزرگی به روحانیون طرفدار طالبان وارد کرد و در میان نظریه‌پردازان این گروه «ضایعه بزرگ» توصیف شد.

معزالدین احمدی و صفی‌الله صمیم، بدخشان

مولوی معزالدین احمدی، معاون استانداری طالبان در بدخشان و صفی‌الله صمیم، فرمانده پیشین این گروه در بغلان، روزهای نهم و دهم ژوئن ۲۰۲۳ در شهر فیض‌آباد در مرکز بدخشان کشته شدند. مولوی معزالدین احمدی، در حالی که به محل کارش می‌رفت، هدف انفجار خودرو بمب‌گذاری‌شده قرار گرفت و با شماری از محافظانش کشته شد.

یک روز بعد، صفی‌الله صمیم، فرمانده پیشین طالبان در بغلان که از چهره‌های قدرتمند این گروه در بدخشان بود، در مراسم فاتحه‌خوانی مولوی معزالدین احمدی در مسجد نبوی شهر فیض‌آباد هدف حمله انتحاری قرار گرفت و با شماری از دیگر غیرنظامیان و اعضای طالبان کشته شد. مسئولیت هر دو حمله را داعش خراسان بر عهده گرفت.

فاتح کاخ ریاست‌جمهوری؛ نخستین قربانی طالبان در جنگ با داعش، کابل

مولوی حمدالله مخلص، فرمانده پایگاه ارتش طالبان در کابل، نخستین مقام ارشد این گروه بود که پس از بازگشت به قدرت، در دوم نوامبر ۲۰۲۱ در جریان حمله پنج مهاجم داعش خراسان به بیمارستان داوودخان در کابل کشته شد. این حمله که ۱۹ کشته و شماری زخمی در پی داشت، از مرگبارترین حملات داعش خراسان به مکان‌های دولتی تحت کنترل طالبان بود.

مولوی حمدالله مخلص که از فرماندهان کلیدی شبکه حقانی بود، در روز ۱۵ اوت و ساعتی پس از فرار اشرف غنی از کابل به امارات متحده عربی، وارد ارگ شاهی شد و بر کرسی اشرف غنی نشست. گفت‌وگوی او با شبکه الجزیره از دفتر رئیس‌جمهوری مخلوع افغانستان به نمادی از سقوط دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت تبدیل شد. 

 

مولوی حمدالله مخلص، در روز ۱۵ اوت ۲۰۲۱ در کرسی اشرف غنی در ارگ شاهی-خبرگزاری باختر  

این هشت مقام طالبان در حالی در حملات داعش خراسان از بدنه این گروه حذف شدند که طالبان از زمان بازگشت به قدرت مدعی‌اند داعش در افغانستان مهار شده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، اواخر سپتامبر ادعا کرد که بقایای داعش خراسان از افغانستان به پاکستان پناه برده‌اند و در منطقه ملتان بلوچستان تحت آموزش نهادهای اطلاعاتی این کشورند.

مجاهد پیش‌تر نیز گفته بود که تعداد محدودی از اعضای داعش خراسان در افغانستان باقی مانده‌اند که تحت تعقیب‌اند و در سه سال گذشته بیشتر هسته‌های این گروه متلاشی شده‌اند.

با این حال، به‌رغم ادعاهای سخنگویان و مقام‌های طالبان، حملات مرگبار داعش خراسان نه‌تنها چهره‌های مهم را از بدنه طالبان حذف کرده، بلکه حمله به سالن کنسرت کروکوس در حومه مسکو، حملات مرگبار در پاکستان و چندین حمله در ایران، نگرانی‌ها را از تبدیل شدن این گروه به یک تهدید بالقوه علیه امنیت جهانی بیشتر کرده است.