به گزارش ایرنا، خبر مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان گلوگاه مبنی بر ساخت آب بندانی به مساحت ۳۵ هزار متر مربع در شرقی ترین منطقه مازندران نوید بخش فعالیت علمی و کارشناسی مقابله با خشکسالی و استفاده بهینه از منابع آبی در این خطه شمالی است.
اثر تغییر اقلیم بر خشکسالی‌های سواحل جنوبی دریای مازندران در دوره‌های آتی مطالعه شده و نشان می‌دهد که شدت خشکسالی در دهه‌های آینده نسبت به گذشته افزایش یافته است و این افزایش برای شرق دریای مازندران شدیدتر است. تغییر اقلیم منجر به افزایش فراوانی و شدت خشکسالی در منطقه مورد مطالعه می‌شود. سواحل غربی دریای مازندران بیشتر از سواحل شرقی آن تحت اثر جریان‌های شمالی سامانه پرفشار سیبری قرار دارند و در صورت استقرار پرفشار بر روی دریا، بارش‌ها در غرب دریای کاسپین بالاتر از منطقه شرقی آن خواهد بود. پدیده گرمایش جهانی منجر به تضعیف سیستم فشار قوی سیبری به طور کلی شده است.
کارشناسان کشاورزی و هواشناسی معتقدند در شرایط امروز اقلیمی که خشکسالی همه دنیا را تهدید می کند و استان های شمالی نیز بر اساس آمار بارش هواشناسی سال به سال به سمت گرم شدن و کم آبی پیش می رود نمی توان در بهسازی و مدیریت آب بندان ها بی توجهی کرد.
بررسی تاریخی از وضعیت آب و هوایی و استفاده از منابع آبی در مازندران نشان می دهد که تعداد زیادی از آب بندان های این استان رها شده و خشک شدند در حالی که تا اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ این سازه ها تنها تامین کننده آب کشاورزی در شمال کشور بوده است.
تغذیه آب های زیر زمینی و جلوگیری از رسوبگیری، جمع آوری روان آب های سطحی و آب های برگشتی و کنترل سیلاب، جمع آوری زه آب منطقه و استفاده مجدد، جلوگیری از حفر بی رویه چاه، پرورش ماهی و زیستگاه پرندگان و توسعه اقتصادی روستاها به عنوان مزیت های احیای آب بندان ها در چرخه کشاورزی است، موضوعی که طی یک دهه اخیر د تمامی دولت ها به این مقوله توجه ویژه ای شده است، اما بررسی ها نشان می دهد که کمبود اعتبار مهمترین دلیل کُندی اجرای لایروبی آب بندان ها است.
آب بندان ها که در مازندران «اِندون»، در گلستان «بندسار» و در گیلان «سِل» نامیده می شوند، مهم ترین مخازن ذخیره آب باران و نهرها برای کشاورزی هستند. هر چند که کاهش بارش ها و کم آبی در سال های اخیر سبب شد چهره ای خشک و ترک خورده از بسیاری از آب بندان ها به چشم بیاید، اما نباید از نقش بی توجهی به آب بندان ها و لایروبی و بهسازی نشدن این سازه های بومی شمال کشور در کاهش اثرگذاریشان غافل ماند.
سه استان گیلان، مازندران و گلستان در مجموع ۳۳ هزار هکتار آب بندان دارند که آب مورد نیاز حدود ۱۵۰ هزار هکتار کشتزار این مناطق را تأمین می کند. بیشترین سهم آب بندان ها از نظر مساحت و تعداد هم مختص به مازندران است. در مازندران نزدیک به ۸۰۰ قطعه آب بندان وجود دارد که مساحت مجموع آنها حدود ۱۷ هزار هکتار است و در مجموع نیز قابلیت ذخیره‌سازی ۳۴۵ میلیون متر مکعب آب را دارند.
در حال حاضر هر هکتار آب‌بندان قابلیت سیراب کردن پنج هکتار شالیزار را دارد که این اثرگذاری در صورت لایروبی شدن و بهسازی آب بندان تا ۲ برابر افزایش خواهد یافت. به عبارتی بخش مهمی از نیاز آبی کشاورزی در شمال کشور با بهسازی و ترمیم همین سازه های سنتی نگهداری آب برطرف می شود.
ساخت آب بندان ۳.۵ هکتاری در گلوگاه
مدیر جهاد کشاورزی گلوگاه از احداث آب بندان به مساحت ۳۵ هزار متر مربع در این شهرستان خبر داد.
مهدی باباجانی با بیان اینکه این آب بندان با اعتباری بالغ بر۱۱۵ میلیارد ریال در اراضی زراعی روستای خورشیدکلاه این شهرستان احداث شد، افزود: با احداث این طرح بیش از ۱۷ هکتار از اراضی زیر آب بندان این مزرعه تحت کشت برنج می روند.
باباجانی اظهار کرد: آب بندان، یکی از سازه های بومی و سنتی است که در سیستم مدیریت منابع آب استان های شمالی نقش مهم و اساسی ایفا می کند.
وی گفت: این سازه از دیرباز پشتوانه اصلی منابع آبی شالیزارهای مناطق شمالی کشور بوده و در مواقع خشکسالی به ویژه در سالهای اخیر به عنوان جایگزین مناسب شبکه های آبیاری عمل کردند، با گذشت زمان و گسترش آب بندان در سطح وسیع تر، تامین آب را تا حد زیادی برطرف کرده، که علاوه بر نقش اصلی آن، از مزایای جانبی و بسیار مهم آن مردم منطقه را بهره مند ساخته است، همین آب بندان، خود باعث توسعه اراضی روستایی، توسعه کشاورزی و در نهایت باعث افزایش درآمد مردم منطقه شده است.
همگان مازندران را با جنگل‌های سرسبز و زیبا و دریای خزر آن می‌شناسند و شاید باورش برای مردم کمی سخت و دشوار باشد که این استان همانند بسیاری از مناطق مختلف کشورمان، چند سالیست که دچار پدیده خشکسالی شده است واقعه ای که تداوم وضعیت فعلی می تواند عواقب و ضربات جبران ناپذیر زیادی را نیز به همراه داشته باشد.
مازندران که همواره از آن به‌عنوان یکی از مناطق پرآب فلات ایران یاد می‌شود، چندین سال است که گرفتار تنش‌های آبی شده است. این استان پس از ۲ سال‌تر سالی، بار دیگر در شرایط خشکسالی شدید قرار گرفته، به‌طوری که به‌گفته مسئولان و کارشناسان، سال آبی پشت‌سرگذاشته شده یکی از خشک‌ترین سالهای آبی مازندران در ۱۰ سال اخیر بوده است.
مهمترین دلیل بروز این وضعیت نیز کاهش بارندگی‌ها و پیرو آن کم‌شدن حجم آب رودهای مازندران است. به این موضوع باید افزایش دمای هوا در زمستان و بهار و ذوب‌شدن زودهنگام برف ارتفاعات به‌عنوان یکی از منابع تأمین آب استان را نیز اضافه کرد.
کارشناسان می گویند وضعیت آبی مازندران مساعد نیست. هرچند که نشانه‌های خشکسالی و تنش آبی در سراسر مازندران دیده می‌شود، اما مناطق شرقی این استان بیشتر از سایر نقاط در معرض تنش آبی قرار دارند.
عمده حدود ۴۶۰ هزار هکتار از اراضی زراعی و باغی استان در حال حاضر با بهره گیری از سردهنه های کشاورزی، از آب رودخانه ها آبیاری می شوند.
بیشترین میزان مصرف آب بخش کشاورزی در مازندران مربوط به شالیزارهاست و هدایت و تقسیم بندی آب از طریق سردهنه ها بیشترین سهم را در آبیاری این اراضی دارد.
بر اساس آمارهای رسمی مازندران سالانه یک میلیون تن برنج سفید تولید می کند.