مستندسازی در حوزه انقلابی یکی از موضوعات رایج در سینما است که بسیاری از مواقع حاشیه‌های بسیاری را هم ایجاد می‌کند اما موضوع مهم به کیفیت این دست از آثار برمی‌گردد که عمدتاً مطلوب نیست.
در این رابطه ایکنا با سید حسین امام‌جمعه که هم‌اکنون با مستند «تفسیر و تفنگ» در جشنواره سینما حقیقت حضور دارد گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – ساخت مستندهای انقلابی همیشه در دستور کار نهادهای فرهنگی و انقلابی بوده اما عموم این تولیدات صرفاً به پوسته نظر دارند و کمتر کاری به ریشه‌یابی در این حوزه می‌پردازد. شما در «تفسیر و تفنگ» به بحث گروهک فرقان پرداخته‌اید درحالی‌که درباره این گروهک تروریستی که در ابتدای انقلاب دست به جنایات بسیار زده‌اند چندان فیلمی ساخته نشده است. درباره ویژگی‌های مستندسازی انقلابی توضیح دهید.
مهم‌ترین ویژگی مستند انقلابی را باید در شفافیت آن دانست. فیلمی که در این حوزه ساخته می‌شود باید بتواند به سؤالات پاسخ دهد نه اینکه صرفاً تفکرات خود را بیان کند. در مستندهای انقلابی عموماً نگاهی شفاهی به موضوعات داریم برای همین از پرداختن به اضلاع موضوع غافل شده و درنتیجه به چرایی شکل‌گیری مسئله توجهی نداریم. نتیجه چنین رویکردی تولیداتی می‌شود که تنها در پوسته به انقلاب می‌پردازند. این سطحی‌نگری سبب شده جذابیت از بسیاری از مستندهای انقلابی رخت بربندد وگرنه اگر بتوانیم به عمق ورود کنیم، جذابیت را هم به کارمان اضافه کرده‌ایم.
ایکنا – توجه به پوسته در مستندهای انقلابی، امری آشکار است اما چه باید کرد که از این معضل رها شده و کارهایمان دارای اندیشه و عمق باشد؟
مهم‌ترین رکن برای پرداخت مناسب به انقلاب در مستند، همسویی کامل فیلمساز و پژوهشگر است زیرا در برخی مواقع فیلمساز پژوهش را برش می‌زند و آنجایی که مقبول خود یا سفارش‌دهنده است را در فیلم می‌آورد درصورتی‌که اگر واقعیت را به شکلی کاملی مورد توجه قرار دهد مطمئن باشید شاهد اتفاقات خوبی در حوزه مستند انقلاب خواهیم بود. موضوع در مستند هیچ‌گاه تکراری نمی‌شود بلکه ایده است که رنگ تکرار به خود می‌گیرد. ایده و خلاقیت وقتی همراه مستند باشد جذابیت به کار اضافه‌شده و تماشاگر با آن همراه می‌شود.
در خلق یک مستند جریان‌ساز و جذاب، نهادهای انقلابی هم نقش خود را ایفا می‌کنند. وقتی سازمان یا نهادی، سفارشی برای ساخت مستند در حوزه انقلاب را می‌دهد باید فضا و شرایط را برای ساخت یک اثر حرفه‌ای فراهم آورد. من سال گذشته مستندی با عنوان «انقلاب درون انقلاب» ساختم. وقتی این فیلم را برای سفارش‌دهندگان اثر که نهضت سوادآموزی بود به نمایش درآوردم مسئولان مربوطه خواهان دخل و تصرف‌هایی در فیلم بودند! این امر باعث شد مسیرم را از آن‌ها جدا کنم.
ایکنا – در مستند انقلابی آیا صرفاً پرداختن به وقایع انقلاب به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تنها مسیر ساخت مستندهای انقلابی است یا اینکه می‌توان به موضوعاتی که در ظاهر ربطی به انقلاب هم ندارند توجه کرد ولی در واقع در جهت آرمان‌های انقلاب حرکت کرد؟
انتظار می‌رود نگرش و تفکری که فیلمساز نسبت به موضوعات دارد جهت‌دهی مستند را مشخص کند. پس ممکن است فیلمسازی به موضوعی اجتماعی یا فرهنگی نظر داشته باشد ولی به واسطه نگرش انقلابی که دارد تحول رخ‌داده در این حوزه را همسو با انقلاب ترسیم کند. البته حتماً فیلمساز نباید باور و ایمان کامل به موضوعی که مورد نظر قرار می‌دهد، داشته باشد چون ممکن است مستندسازی به واسطه تخصصی که دارد تنها با تکیه به تحقیقاتی که پژوهشگر انجام داده، خالقی اثری تأثیرگذار در حوزه مستندسازی انقلاب باشد.
ایکنا – پیشنهادتان به عنوان فیلمسازی که در حوزه مستندسازی انقلاب کار می‌کند برای بالا رفتن کیفیت تولیدات این حوزه چیست؟
جدا از عواملی که در توضیحاتم به آن اشاره کردم باید انقلاب اسلامی دغدغه مستندسازان شود زیرا اگر این ویژگی فراهم باشد بسیاری از موانعی که پیرامون آن حرف زدیم مرتفع خواهد شد. برای رسیدن به این خواسته هم نمی‌توان به دستور یا بخشنامه دلخوش کرد چون این مسیر ثابت‌شده، کارایی نخواهد داشت بلکه تربیت نیروی متخصص است که در این حوزه اقدامی مناسب است.
ایکنا - سؤال پایانی، مستندسازان انقلابی برخی مواقع با برچسب‌هایی مواجه می‌شوند که خوشایند نیست. به عنوان فعال در حوزه سینمای انقلاب آیا این موضوع برای فیلمسازان این حوزه آزاردهنده است؟
فیلمسازی که مسیرش را انقلاب اسلامی انتخاب می‌کند مطمئناً می‌داند که راه سهل و ساده‌ای را در پیش ندارد بلکه مسیر پیش رویش بسیار سخت و ناهموار است برای همین نباید برخی مسائل او را آزرده‌خاطر کرده و از مسیری که در پیش‌گرفته، بازدارد.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام