به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، مواد مخدر جدید، که با نام‌های مختلفی همچون مواد مخدر ترکیبی، مواد مخدر مصنوعی، مواد مخدر صنعتی و یا مواد مخدر طراحی‌شده شناخته می‌شوند، به مواد شیمیایی اطلاق می‌شود که به صورت مصنوعی تولید شده و اغلب با هدف تقلید از اثرات مواد مخدر سنتی مانند کوکائین، هروئین، یا ماریجوانا طراحی می‌شوند. این مواد معمولاً به گونه‌ای ساخته می‌شوند که از نظر قانونی در بسیاری از کشور‌های جهان غیرقانونی نباشند و از این رو به راحتی در دسترس قرار می‌گیرند. تولید و مصرف این مواد در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است و تاثیرات آنها بر روی جوانان و جامعه به یک بحران جدی تبدیل شده است.
مواد مخدر جدید و یا صنعتی به موادی اطلاق می‌شود که به طور مصنوعی در آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ساخته می‌شوند و معمولاً اثراتی مشابه مواد مخدر سنتی دارند. این مواد به دلیل طراحی خاص خود، اغلب از نظر قانونی در بسیاری از کشور‌ها در ابتدا غیرقانونی نمی‌شوند و بنابراین به راحتی در بازار‌های غیررسمی توزیع می‌شوند. بسیاری از این مواد برای فریب سیستم‌های قانونی طراحی می‌شوند و به همین دلیل شناسایی آنها برای مقامات قانونی و بهداشتی دشوار است.
یکی از گروه‌های اصلی این مواد، سینتتیک کاتینون‌ها هستند که شباهت زیادی به آمفتامین‌ها دارند و اثراتی مشابه کوکائین و اکستازی ایجاد می‌کنند. این مواد به طور معمول به صورت پودر یا کریستال عرضه می‌شوند و در بسیاری از موارد به عنوان "آیس" یا "اسپید" شناخته می‌شوند. سینتتیک کانیبینوئیدها، که مشابه ماریجوانا عمل می‌کنند، دیگر گروه شایع از مواد مخدر جدیدالظهور هستند که معمولاً به صورت اسپری یا خشک شده و به صورت برگ‌های سبز به بازار عرضه می‌شوند. علاوه بر این، فنتانیل یکی از خطرناک‌ترین مواد مخدر جدیدالظهور است که از خانواده مواد مخدر افیونی است و به طور غیرقانونی در بازار‌های جهانی عرضه می‌شود.
خطرات مخدر ترکیبی برای جوانان
مصرف مواد مخدر جدید می‌تواند تاثیرات روانی و فیزیکی شدیدی به دنبال داشته باشد. بسیاری از این مواد به دلیل ترکیبات شیمیایی پیچیده‌ای که دارند، ممکن است عوارض جانبی غیرقابل پیش‌بینی ایجاد کنند که می‌تواند به مشکلات شدید جسمی و روانی منجر شود. یکی از مهم‌ترین خطرات این مواد، افزایش احتمال مرگ و میر است. به عنوان مثال، فنتانیل که ۵۰ برابر از مورفین و ۱۰۰ برابر از هروئین قوی‌تر است، می‌تواند منجر به ایست تنفسی و مرگ فوری شود. تنها چند میلی‌گرم از این ماده می‌تواند کشنده باشد. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷۰ هزار نفر در ایالات متحده به دلیل مصرف مواد مخدر ناشی از فنتانیل جان خود را از دست دادند، که این میزان حدود ۶۶ درصد از کل مرگ‌های ناشی از مصرف مواد مخدر را شامل می‌شود.
همچنین، مواد سینتتیک کاتینونی مانند "آیس" یا "کریستال مت" می‌توانند اثرات خطرناکی بر روان و جسم فرد داشته باشند. مصرف این مواد ممکن است منجر به توهمات شدید، اضطراب شدید، افسردگی، اختلالات روانی و حتی رفتار‌های خودکشی شود. در برخی از موارد، مصرف‌کنندگان این مواد ممکن است دچار حملات قلبی یا سکته مغزی شوند که در بسیاری از مواقع منجر به مرگ فرد می‌شود.
یکی دیگر از خطرات مواد مخدر جدید، عدم آگاهی و اطلاعات ناکافی است. بسیاری از جوانان بدون آگاهی از عوارض خطرناک این مواد، آنها را مصرف می‌کنند و در بسیاری از موارد، به دلیل اثرات ناگهانی و شدید، نمی‌توانند به درستی از خطرات آنها اجتناب کنند. این مسأله به ویژه در بین جوانان و نوجوانان، که در مرحله‌ای از رشد هستند و ممکن است در معرض فشار‌های اجتماعی و گروهی قرار گیرند، بحرانی‌تر است.
آمار بین‌المللی از وضعیت مخدر صنعتی
در سطح جهانی، افزایش مصرف مواد مخدر جدید نگرانی‌های جدی را در پی داشته است. طبق گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) در سال ۲۰۲۳، استفاده از مواد مخدر جدیدالظهور در بسیاری از کشور‌های جهان به سرعت در حال گسترش است. این مواد نه تنها در کشور‌های توسعه‌یافته بلکه در کشور‌های در حال توسعه نیز به طور فزاینده‌ای در حال افزایش هستند.
ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های مصرف مواد مخدر جدید، با بحران فنتانیل مواجه است. طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC)، در سال ۲۰۲۰، حدود ۹۱ هزار نفر در ایالات متحده بر اثر مصرف مواد مخدر جان خود را از دست دادند که بیش از ۶۵ درصد از این مرگ‌ها مربوط به مصرف فنتانیل و دیگر مواد مخدر مصنوعی بود. علاوه بر این، استفاده از سایر مواد مخدر جدید مانند سینتتیک کاتینون‌ها و اسپایس (synthetic marijuana) در برخی ایالت‌ها رو به افزایش است و این موضوع به معضل بزرگی برای سلامت عمومی تبدیل شده است.
در بریتانیا نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. طبق گزارش آژانس ملی مبارزه با جرم و مواد مخدر بریتانیا (National Crime Agency)، مصرف مواد مخدر جدید مانند "اسپایس" و "آیس" در بین جوانان در حال افزایش است. این مواد می‌توانند موجب بروز مشکلات روانی شدید شوند و در برخی از موارد مصرف‌کنندگان را به رفتار‌های خشونت‌آمیز یا خودکشی سوق دهند. در سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۰ هزار نفر در بریتانیا به دلیل مصرف مواد مخدر جدید به بیمارستان‌ها مراجعه کردند و این آمار به طور مداوم در حال افزایش است.
کشور‌های آسیایی مانند چین و هند نیز با چالش‌هایی در زمینه مواد مخدر جدیدالظهور مواجه هستند. در چین، استفاده از سینتتیک کانیبینوئیدها به ویژه در مناطق شهری در حال افزایش است. این مواد در برخی از موارد به راحتی در بازار‌های آنلاین خرید و فروش می‌شوند و می‌توانند به مشکلات بهداشتی و روانی جدی برای جوانان تبدیل شوند. در هند، گزارش‌ها نشان می‌دهند که مصرف آمفتامین‌ها و تریپتامین‌ها در حال گسترش است و مقامات دولتی برای مقابله با این بحران تلاش‌های بیشتری را انجام می‌دهند.
دکتر محمد زارعی؛ قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در رابطه با مصرف مواد مخدر در جهان گفت: ۳۰۰ میلیون نفر در جهان یکی از انواع مواد مخدر را مصرف می‌کنند. مطابق آمار‌ها بر اثر سوء مصرف این مواد، سالانه ۵۰۰ هزار نفر تلفات داریم. کدام جنگ و بلای آسمان و طبیعی می‌تواند این صدمه را به کشور برساند؟
زارعی خاطرنشان کرد: عمده جامعه که گرفتار اعتیاد می‌شوند نیرو‌های کار و جوانان هستند که مبنای اقتصاد هر کشور وابسته به این قشر است. در کشور ما نیز به همین ترتیب است، اما ما به واسطه قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی خاص مسائل بیشتری در حوزه اعتیاد داریم.
اقدامات جهانی برای مقابله با مواد مخدر صنعتی
در پاسخ به گسترش مصرف مواد مخدر جدید، بسیاری از کشور‌ها و سازمان‌های بین‌المللی اقداماتی را برای مقابله با این بحران انجام داده‌اند. یکی از مهم‌ترین اقدامات، تقویت قوانین و مقررات است. برای مثال، در اتحادیه اروپا، قوانین مربوط به مواد مخدر جدید به صورت مداوم به‌روزرسانی می‌شود تا بتواند به سرعت به ترکیبات جدید واکنش نشان دهد و از توزیع این مواد در بازار جلوگیری کند. همچنین، بسیاری از کشور‌ها آگاهی‌رسانی و آموزش جوانان را در اولویت قرار داده‌اند تا خطرات مصرف مواد مخدر جدید را کاهش دهند.
علاوه بر این، تحقیقات در زمینه شناسایی سریع‌تر و درمان مؤثرتر افرادی که دچار مسمومیت با این مواد شده‌اند، در حال انجام است. سازمان‌هایی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان ملل متحد نیز برنامه‌هایی برای تقویت همکاری‌های بین‌المللی و تبادل اطلاعات میان کشور‌ها در زمینه مبارزه با مواد مخدر صنعتی دارند.
باید در نظر داشته باشیم که مواد مخدر جدید به عنوان یک تهدید جهانی برای سلامت عمومی و امنیت اجتماعی شناخته می‌شوند. این مواد به دلیل اثرات غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک خود، می‌توانند عوارض جدی برای مصرف‌کنندگان به ویژه جوانان به همراه داشته باشند. بنابراین، لازم است که دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و جامعه جهانی اقدامات جدی‌تری در زمینه مقابله با این بحران انجام دهند. افزایش آگاهی، تقویت قوانین، و توسعه تحقیقات در زمینه درمان و پیشگیری از آسیب‌های این مواد می‌تواند به کاهش تهدیدات ناشی از آنها کمک کند.