به گزارش خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز، «دولت اسد سقوط کرد»، خبری کوتاه اما پردامنه که صبح یکشنبه ۱۸ آذرماه در سرخط خبرهای ایران، خاورمیانه و جهان قرار گرفت و احتمالا تا ماه‌های متمادی یکی از چالش‌های داغ محافل سیاسی و رسانه ای و حتی اقتصادی خواهد بود.
بیشتر بخوانید،
آزمون دولت پزشکیان در مواجه با میدان و دپپلماسی
اما آن‌چه در این میان ذهن جامعه ایران و نیز هواداران محور مقاومت را به خود مشغول کرده است، تداوم امکان و چگونگی حضور ایران در سوریه جدید، سهم ایران از این روزهای پرتلاطم و نقش دستگاه دیپلماسی کشورمان در تحولات آتی سوریه است. علاوه بر این به موازات این پرسش‌ها نحوه اتصال جغرافیایی محور مقاومت پس از سقوط سوریه به عنوان یک حلقه واسطه محل ابهام است.
یکی دیگر از مسائلی که پس از سقوط دولت بشار اسد موجب چالش‌های عمیق میان برخی از سیاست ورزان شده بی‌نتیجه ماندن هزینه‌های انسانی و مالی ایران در طی بیش از یک دهه گذشته در سوریه است. در این راستا ساعاتی پس از انتشار خبر سقوط دولت اسد، روح‌الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم نوشت: «ایرانیان خوشحال باشند. دیگر کسی حق ندارد دلارهای ملت را برای حفظ تار عنکبوت هزینه کند.»!
توئیت عجیب فلاحت پیشه موجی از واکنش‌ها را در فضای سیاسی کشور برانگیخت و در تندترین واکنش که به آن نشان داده شد، امیر حسین ثابتی نماینده تهران در مجلس دوازدهم، فلاحت‌پیشه را نفوذی خواند و در پاسخ توئیت وی نوشت: «برای فهمیدن معنای نفوذ لازم نیست به دنبال اسناد سری و مخفی باشید، فقط بدانید کسی که سطح فهمش از مقوله امنیت ملی در حدی است که به همین وضوح مواضع اسرائیل را منتشر می‌کند، قبلا رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس جمهوری اسلامی بوده و امروز نیز در دانشگاه تدریس می‌کند!»
صرف نظر از دوقطبی هایی که بر حسب عادتی مالوف در زمان بحران‌های سیاسی و اجتماعی میان هواداران جناح های مختلف صورت می‌گیرد و گاهی حاشیه‌ها پرنگ تر می شود اما این سوال کماکان به قوت خود باقی است که آیا سوریه برای ایران تمام شده است یا ایران هنوز تمایل و شرایط تداوم حضور در این منطقه استراتژیک خاورمیانه را دارد؟
در راستای پاسخ به این پرسش با چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفتگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
مسیر مقاومت را ادامه خواهیم داد هر چند فراز و فرود زیادی دارد
ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست در تشریح موقعیت آتی جمهوری اسلامی در سوریه پس از اسد و نیز چگونگی فعالیت جبهه مقاومت پس از سقوط دولت سوریه به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: جریان مقاومت در ۴۵ سال گذشته تحولات زیادی از سرگذرانده و تلاش کرده در مسیری که حضرت امام (ره) ترسیم نموده بود حرکت کند و در امتداد این مسیر سرانجام به ایران امروز رسیدیم اما به هر حال باید بپذیریم کاستی‌ها و نقص‌هایی هم داریم. با این وجود نقاط روشن و درخشان ما هنوز عاملی برای نگرانی بدخواهان است.
وی با بیان این که وقتی می‌گوییم «حوزه مقاومت» یعنی پذیرش مسیری که ذکر شد، گفت: در حوزه جغرافیای مقاومت ما همواره به دنبال این بودیم که سوریه حفظ شود تا کریدوری برای رسیدن به لبنان و حزب‌الله باشد زیرا لبنان در این جغرافیا کشوری فاقد دولت و پارلمان است ولی در سایه تفکر مقاومت، حزب‌الله توانست لبنان را کماکان حفظ کند. البته باید بدانیم امروز مقاومت گسترش پیدا کرده و از این جغرافیای کوچک فراتر رفته و تا اروپا و آمریکای لاتین نیز رسیده است و حالا دیگر بحث بر سر این نیست که این مسیر را ادامه خواهیم داد یا خیر بلکه این راه قطعا ادامه دارد هر چند بالا و پایین و فراز و فرود زیادی داشته باشد.
ظهره‌وند در ادامه تصریح کرد: باید ببینیم که چه عواملی سبب شد که سوریه به راحتی دست تروریست‌ها، شورشیان و کسانی که بدخواه منطقه هستند، بیفتد و آن‌ها چگونه در این صحنه جدید فعال شده‌اند؟ بخشی از این افراد سوری‌الاصل هستند اما بخش دیگری یعنی عمده نظامیانی که در سوریه فعال شده‌اند ریشه سوری ندارند و به ترکستان، ازبکستان، ایغور برمی‌گردند و سابقه تروریستی و القاعده‌ای دارند. ما این‌ها را عواملی می‌دانیم که در کنترل آمریکا، اسرائیل و ترکیه هستند.
اتفاقات ماه‌های اخیر منطقه ارتباط سیستماتیک با یکدیگر دارند
نماینده مردم تهران در مجلس با بیان این که اتفاقات زنجیره‌ای هفته‌ها و ماه‌های اخیر منطقه با هم ارتباط ارتباط سیستماتیک دارند، بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران در سیاست‌های منطقه از یک راهبرد بلند مدت پیروی می‌کند، راهبردی که از پیش از انقلاب آغاز شده و انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین و اولین دستاورد آن است و موجب حفظ یکپارچگی ایران شد. در نزدیک به نیم قرن گذشته در برابر فشاری که برای ضربه به ایران برای تجزیه آن وارد شد بسیار مقاومت کردیم و البته در طی این دوران شاهد ظهور قدرت‌های جدیدی مانند چین هم بودیم که منجر شد تا معادلات قدرت در غرب بهم بریزد. حالا تلاش برای موازنه قدرت باعث شده تا طرف مقابل ما به هر حربه‌ای متوسل شود لذا برای گسترش تروریسم در یک دوره‌ای پنج تریلیون دلار هزینه کردند و حالا از پس مانده‌های آن دوران دوباره در سوریه استفاده می‌کنند تا بتوانند معادلات را بهم بریزند.
شاید مهم‌ترین دلیل سقوط بشار اسد «ضعف گفتمانی» باشد
ظهره‌وند در تشریح دلایل سقوط دولت بشار اسد پس از ۲۴ سال حکومت گفت: سقوط حکومت سوریه دلایل متعددی دارد و به نظر من شاید مهم‌ترین دلیل آن «ضعف گفتمانی و رویکردی» باشد. اگر دیپلماسی به شکل هوشمندانه در میدان تعریف می‌شد و تشتت دیپلماسی و میدان در این سال‌ها از میان می‌رفت، قطعا شرایط کنونی متفاوت بود. این که هر از گاهی به سوریه برویم و ملاقاتی داشته باشیم و حرف‌های کلیشه‌ای بزنیم، کفایت نمی‌کند. اما در طرف مقابل، نمونه پایداری مانند شهید سید حسن نصرالله را داریم که این شهید خود یک تئوریسین بود. بنابراین کسانی که در حوزه مقاومت فعالیت می‌کنند باید نظریه‌پرداز هم باشند اما بشار اسد در تراز یک نظریه پرداز در حوزه مقاومت نبود.
وی افزود: علاوه بر شهید نصرالله ما شاهد یک نظریه‌پرداز دیگری نیز مانند شهید «یحیی سنوار» در این حوزه هستیم که با تمام فشارها و موقعیتی که در زندان‌های رژیم صهیونیستی داشت اما در تراز جمهوری اسلامی فکر و عمل کرد. بنابراین فکر می‌کنم اسد دچار خلاء گفتمانی بود زیرا مشکلات اقتصادی را که برخی آن را عامل سقوط حکومت سوریه می‌دانند، می‌توان حل کرد. به نظر من ما قصور کردیم، وظیفه دیپلماسی گفتگو، اقناع‌بخشی و رفع ابهامات در گفتمان است اما چنین اتفاقی از سمت ما نیفتاد.
عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی در ادامه تصریح کرد: ما در سوریه حضور مستشاری فعال داشتیم اما در بازارهای آن‌جا اصلا اثری از کالاهای ایرانی نیست و تعامل فعال بین دو ملت نیست! و همه این‌ها نقاط ضعف ما است. مردم سوریه بیش از ۱۳ سال روی یک ویرانه زندگی کردند و رئیس جمهورشان در این شرایط مقاومت کرد اما عاقبت این مقاومت شکست زیرا مقاومت یک جریان است و اگر ایستا شود از بین می‌رود.
کسانی که از هدر رفتن منابع ایران در سوریه سخن می‌گویند، بریده از انقلاب هستند
وی در پاسخ با این پرسش که آیا با سقوط دولت اسد منابع مالی و انسانی ایران هدر رفته است؟ گفت: در چارچوب تفکر انقلاب باید بگوییم که ما قریب به ۱۵ سال توانستیم سوریه را در این وضعیت سخت حفظ کنیم و این یک دستاورد بزرگ است. زیرا توانستیم نشان بدهیم اسرائیل یک رژیم ناکارآمد و آسیب‌پذیر است و این حقانیت راه مقاومت را نشان می‌دهد. در اروپا به نفع فلسطین و غزه تظاهرات کنند، چه کسی عامل این اتفاق است؟ چه کسی توانست داعش را از بین ببرد؟ و اگر این کارها را نکرده بودیم شاید امروز ایرانی در کار نبود. حالا اتفاقی افتاده است اما نباید گفت مقاومت در سوریه از بین رفته است زیرا سید حسن نصرالله هم که شهید شد خود یک سرمایه بود اما حزب الله بالاخره دوام آورد. کسانی که از هدر رفتن منابع مالی و انسانی ایران در سوریه دم می‌زنند بی‌اعتقاد به مقاومت و بریده از انقلاب هستند.
ایران بر اساس عزت، مصلحت و حکمت نحوه تعامل با سوریه را مشخص خواهد کرد
فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصاد و انرژی مجلس به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: دوستان ما در وزارت خارجه و شورای امنیت ملی باید اتفاقات سوریه را به دقت بررسی کنند و ببینند دلیل این حوادث سریالی که در منطقه و به طور خاص حوزه شامات می‌افتد، چیست؟ مقاومت جریانی سیال است و قابل حذف از منطقه نمی‌باشد زیرا یک تفکر است. ممکن است در یک شرایط زمانی به دلیل توطئه‌هایی که انجام می‌شود، مقاومت تضعیف شود اما زمانی دیگر تقویت خواهد شد. در این مسیر فرصت و تهدید توامان وجود دارد. ایران به عنوان یک کشور بزرگ در منطقه ظرفیت‌های خاص خود را دارد و می‌تواند از شرایط موجود، بر اساس سه اصل عزت، مصلحت و حکمت به نفع خودش استفاده کند و وزارت خارجه و شورای امنیت ملی در این راستا نحوه تعامل جدید با سوریه را مشخص خواهند کرد.
وی در واکنش به شائبه‌هایی مبنی بر بی‌فایده بودن جهاد جوانان ایرانی در سوریه گفت: خانواده شهدا جوانان خود را در راه دفاع از حرم اهل بیت فدا کردند و ملت ایران، دولت و مجلس اجازه نخواهند خون شهدا هدر رود. حاکمیت سوریه به دلیل مواضعی که در حوزه مقاومت داشت، یک دوست برای ایران بود اما شهدای ایران برای دفاع از بشار اسد نرفته بودند که حالا چنین قضاوتی درباره آن‌ها شود. اما در خصوص منابع سرمایه‌ای انتقاداتی داریم هرچند در معادلات سیاسی گاهی مسائلی پیش می‌آید که غیر قابل پیش‌بینی و ناشی از فعل و انفعالات داخل آن مجموعه است.
وزارت خارجه باید برای پایبندی سوریه به قراردادهای قبلی با شرکت‌های ایرانی تلاش کند
این نماینده مجلس در ادامه با بیان این که سوریه کشور بزرگی با طوایف و جریان‌های سیاسی مختلف است، گفت: ساختار سیاسی حزب بعث و عملکرد آن، منافع کشورهای بزرگ منطقه به طور خاص روس‌ها و ترکیه‌ای‌ها، مداخله آمریکا، تحولاتی که در فلسطین و لبنان رخ داده است همگی در شکل‌گیری شرایط فعلی سوریه نقش اساسی دارند. وزارت خارجه باید تلاش کند تا دولت بعدی سوریه به قراردادهای شرکت‌های ایرانی که در سوریه کار کرده‌اند پایبند باشد البته باید دید روند تحولات آتی سوریه به چه سمتی خواهد رفت.
نماینده مردم کبودرآهنگ در پاسخ به این پرسش که آیا سقوط دولت بشار اسد بخشی از تحولات اخیر منطقه و در ادامه تغییر نقشه خاورمیانه است؟ گفت: سقوط حکومت اسد جزئی از پازل نقشه خاورمیانه بزرگ است. اسرائیل در منطقه خاورمیانه دچار مشکلاتی شد و برای فائق شدن بر آن پیمان ایراهیم را برخی کشورهای عربی مطرح کرد و حوادث سوریه نیز در همان راستا و با هدف تامین امنیت و منافع آمریکا و تقویت اسرائیل در منطقه است.
وی در ادامه افزود: گفته می‌شود روسیه در پشت پرده توافق هایی برای کناره‌گیری اسد از قدرت کرده است اما با تمام این اوصاف سقوط دولت وی به نفع روسیه نیست زیرا بندر لاذقیه جزو بنادری بود که به شکلی جزو حوزه نفوذ روس‌ها بود و حتی باید گفت به نفع ترکیه هم نیست زیرا برخی جریان‌هایی تندروی سلفی و وابسته به داعش که در حال حاضر در سوریه مستقر شده‌اند، پیشتر در انفجارهای فرودگاه ترکیه نقش داشتند. ممکن است ترکیه بخواهد از شرایط جدید به نفع خود بهره‌برداری کند و تصور کند پیروز میدان شده است اما به نظر من نباید چندان به آن‌چه در سوریه رخ داده است غره شود. همچنین کردهای ترکیه نیز ممکن است از شرایط جدید سوریه سوءاستفاده کنند. پس باید دید این بی‌نظمی که در سوریه حاکم شده به کدام سمت خواهد رفت.
توسلی در پایان گفت: نکته قابل توجه در تحولات سوریه این است که آمریکا برای دستگیری الجولانی ده میلیون دلار جایزه گذاشته بود اما حالا مطلوب آمریکایی‌ها شده است! این‌ها بخشی از سیاست‌های دوگانه آمریکا در منطقه خاورمیانه است و برای مردم جهان محل سوال شده است. هرچند نحوه ورد تحریرالشام به سوریه نرم بوده اما همان تفکر سابق را دارد و تغییر نکرده است.
انتهای پیام/