گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ صبح‌هنگام بود که حکومت سوریه علی‌رغم باور کارشناسان و تحلیل‌گران سقوط کرد. اکنون دانشجویان دانشگاه تهران که هرکدام از کلاس‌های درس فارغ شده و یا از رفتن به کلاس سرباز زده بودند، با ابهامات و سوالات فراوان در سالن فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران حضور یافته و منتظر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی بودند.
برنامه‌ای که قرار بود در ساعت ۱۳ و ۴۵ دقیقه آغاز شود با تاخیری حوصله‌سربر همراه بود! حال افراد حاضر در سالن که بعد از تحویل وسایل خود و خصوصا موبایل‌هایشان به دلیل جلوگیری گیت ایجاد شده در ورودی دانشکده از دهکده جهانی دورمانده بودند، می‌بایست صدای «یک، دو، سه» دست‌اندرکاران مراسم برای تنظیم صدای میکروفون را نیز تحمل می‌کردند. هرچند که سالن هنوز نیمه‌پر بود و دلیل آن نیز زمان مقرر برای آغاز برگزاری مراسم بوده که دقیقا وسط تایم کلاس‌هاست. به همین دلیل در پایان مراسم، جایی برای نشستن نبود تا آنجا که عده‌ای نیز بر روی «سن» نشستند!
جایگاهی که مجری، نماینده‌های دانشجویان و رئیس مجلس باید بر آن حرف‌ها و بیانات خود را ایراد می‌کردند. جایگاهی که نماد‌هایی از جمله مثلث سرخ‌رنگ معروف غزه که بر روی آ‌ن‌ها تصاویر شهید رئیسی و انرژی هسته‌ای و... چسبانده شده بود، اما علی‌رغم این خلاقیت، تصاویر به سختی قابل مشاهده بود.
بالاخره با تاخیر نه‌چندان کمی مراسم روز دانشجو آغاز شد. روزی که فلسفه نامگذاری آن شهادت سه دانشجوی دانشگاه تهران در دانشکده فنی می‌باشد. این سه دانشجو که قندچی، شریعت‌رضوی و بزرگ‌نیا نام داشتند، در ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ در اعتراض به دیدار نیکسون، رئیس جمهور آمریکا و ازسرگیری روابط ایران و بریتانیا به دست رژیم پهلوی به شهادت رسیدند. به همین علت این روز را، روز دانشجو نامیده‌اند.
سخنرانی پدری که هنوز سیاه‌پوش است
با ورود قالیباف مراسم آغاز شد و مجری برنامه بدون بیان «بسم الله الرحمان الرحیم» و با ذکر شعری مراسم را به طور رسمی آغاز کرد! او از پدر شهیده معصومه کرباسی، برای حضور در جایگاه سخنرانی دعوت به عمل آورد. وی نخستین بانوی ایرانی شهید راه قدس بود که چند ماه قبل در لبنان به همراه همسر خود به‌وسیله راکت‌های رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. پدر ایشان که هنوز سیاه پوش دختر و داماد خود بود، از عشق حقیقی بین دختر و داماد خود سخن گفت که در دانشگاه آغاز شده بود. سپس نیز از فعالیت‌های علمی و موفقیت‌های دختر خود در این زمینه سخن گفت.
سرپرست دانشگاه و دانشجوی فلسطینی
سیدحسین حسینی، سرپرست دانشگاه تهران نیز یکی از سخنرانان مراسم بود که ایشان نیز یاد و خاطره شهدای دانشجو را گرامی داشت. سخنران دیگر نیز محمد ستیتان، دانشجوی فلسطینی بود که از نقش مهم علم و دانش گفت. وی جمله ارزنده‌ای از یکی از بنیانگذاران جنبش فلسطین نقل کرد. او گفت: «وقتی که جنگ شروع می‌شود، دانش‌آموز اولین کسی است که می‌جنگد.»
و اینک نماینده دانشجویان
دیگر نوبت تشکل و انجمن‌های دانشگاه تهران بود. مجری یکی‌یکی نماینده‌ها را برای ایراد بیاناتشان فرامی‌خواند. شش نماینده بالای سن رفتند و بیاناتشان را ایراد کردند.
انجمن علمی دانشجویان: اشکان غلامی، نماینده این انجمن، حول دو محور صحبت کرد؛ علم و قانون. وی از انتصابات غلط و تداخل افراد خارج از محیط دانشگاه انتقاد کرد. در محور قانون نیز، تنها صحبتش در انتقاد از قانون عفاف و حجاب بود! وی همچنین افزود: «مجلس با توجه به نگاه تخصصی باید این را بپذیرد که جامعه ایران متکثر است و دیگر جامعه یک دست نیست، اینکه مجلس قانون حجابی تصویب می‌کند که مخالف خواست اکثریت است باعث می‌شود ته‌مانده مقبولیت نظام از بین برود.» سخنان وی از یک طرف مورد تشویق و از طرف دیگر نیز مورد اعتراض عده‌ای قرار گرفت، اما با این حال نماینده انجمن علمی حرف‌های خود را زده و از روی سن پایین آمد.
انجمن اسلامی مستقل: هادی مولایی، نماینده این انجمن، سخنان شورانگیزانه‌ای را مطرح کرد و استقلال انجمن را نیز نمایان ساخت. وی با نگاهی نقادانه از وفاقی که این روز‌ها زبان‌زد است انتقاد کرد و «انتصاب فعالان فتنه‌های گذشته» را اشتباه دانست. حضار سالن نیز به تشویق وی پرداختند. محور دیگر بیانیه این انجمن حول سیاست خارجی و مطالبه پاسخ به رژیم صهیونیستی بود. مولایی بیان کرد: «رویکرد دولت در سیاست خارجی تکرار اشتباهات دهه ۹۰ است. از مجلس انتظار داریم جلوی اینها را بگیرد. راهی که در دولت قبلی آغاز شده بود و با کشور‌های اسلامی پیش می‌رفت، نباید متوقف شود.»
شورای صنفی: نماینده شورای صنفی نیز که آریا جوکار بود، در انتقاد از وضعیت دانشگاه و خوابگاه‌ها سخن گفت. او در نقد سیستم ناکارآمد دانشگاه بیان کرد: «نخبگان این کشور که آینده‌ساز هستند زیر فرسودگی بافت این دانشگاه فرسوده خواهند شد.» وی همچنین در انتقاد از وضعیت خوابگاه‌ها از قالیباف دعوت کرد که برای بازدید از وضعیت اسفناک خوابگاه‌ها حضور به عمل رساند. وی به مسئله مهاجرت نیز پرداخت. جوکار در اینباره گفت: «مهاجرت نه علاقه بلکه الان به ضرورت تبدیل شده است.»
مجمع دانشجویان عدالتخواه: پس از کاهش تب‌وتاب سالن فردوسی، نماینده این تشکل که سیدمحمدحسن حسینی بود برای ایراد بیانیه این تشکل در جایگاه قرار گرفت. همانطور که از ماهیت این تشکل انتظار می‌رفت به مسائل اقتصادی و دغدغه‌های جامعه پرداخت. او از سرکوب رفاه و معیشت عمومی سخن گفت و افزود: «در شرایطی هستیم که حقوق کارمندان سه سال پیاپی به رقم وعده‌های داده شده، تقریباً نصف تورم افزایش یافته.» وی همچنین با انتقاد از قالیباف درباره خصوصی‌سازی نیز گفت: «از تجربه سیاه خصوصی‌سازی درس نگرفته‌اید و علی رغم اینکه رهبری در رابطه با سیاست‌های اصل ۴۴ می‌گویند: «نصفش فاسد از آب در آمد.»، شما به دنبال احیای همان روند هستید.»
جامعه اسلامی: علی صادقی که نماینده این تشکل بود در جایگاه قرار گرفت و در ابتدا از سفر اخیر قالیباف به بیروت برای تقویت محور مقاومت تشکر کرد. سپس نیز با چرخش موضع، به انتقاد از مجلس و موضوع وفاق پرداخت. او از انتصاب ظریف انتقاد کرد و درباره وفاق گفت: «این چه وفاقی است که تنها عده‌ای خاص در آن جای دارند؟» همچنین با مورد خطاب قرار دادن رئیس مجلس از وی سوال کرد که چه تعریفی از وفاق دارند که «رای اعتماد بی‌چون‌وچرا به افرادی می‌دهند که با جمهوری اسلامی عنادی مستقیم دارند!» بیانیه این تشکل به دفاع از قانون عفاف و حجاب نیز پرداخت. صادقی در این زمینه گفت: «دولت نه تنها اراده‌ای برای اجرای قانون حجاب و عفاف ندارد بلکه آن را بی اهمیت می‌انگارد. مجلس سنگر دفاع از قوانین اسلامی و خواست مردم است، حمایت از قانون حجاب وظیفه عینی است و عقب نشینی از آن غضب الهی به دنبال دارد.»
بسیج دانشجویی: آخرین تشکل یعنی بسیج دانشجویی که نماینده آن علیرضا صفری بود، در ابتدا از سه شهید روز دانشجو یاد کرد. سپس نیز از اتخاذ آمادگی در ارکان سیاسی، نظامی و امنیتی سخن گفت و بر لزوم عمل یکپارچه جبهه مقاومت گوشزد کرد. وی همچنین با مطالبه از پاسخ به رژیم صهیونیستی از «اصحاب ما نمی‌توانیم» انتقاد کرد که وفاق را لقلقه زبان خود کرده‌اند. صفری همچنین از انتصابات غیرقانونی در دولت انتقاد کرد که مورد تشویق حاضران در مراسم قرار گرفت. وی بدون اینکه نامی از شخص خاصی ببرد بیان کرد: «در شرایطی که مردم کوچه و بازار و کم‌برخوردار جامعه برای استخدام در سازمان‌های اداری باید استعلامات مختلفی را پشت سر بگذارند برخی از انتصابات‌ها در دولت کاملاً غیرقانونی صورت پذیرفته است.» این سخن وی با تشویق حضار همراه بود. او همچنین با انتقاد از اقدامات دولت گفت: «در شرایطی که کشور با ناترازی‌های ارزی و انرژی مواجه است برخی تصمیمات بازگشت حق ماموریت دلاری و منع مازوت‌سوزی و عدم اقدام فعال در نسبت با ساخت نیروگاه‌ها کاملاً به دور از فضای واقعی جامعه گرفته می‌شود.»
بفرمایید آزادی بیان!
علی‌رغم اینکه بنا بود تشکل‌ها به نمایندگی از دانشجویان سخن بگویند و اعتراضات خود را به رئیس مجلس بیان کنند، با این حال چند دانشجوی داوطلب نیز در جایگاه قرار گرفته و سخنان خود را بیان کردند. این موضوع با تشویق حضار و ایجاد شوری فزاینده در سالن همراه بود. دانشجوی اول با اشاره به تحولات سوریه از رئیس مجلس خواست که حکومت برای افزایش همدلی میان حکومت و ملت تلاش کند تا مبادا به سرنوشت سوریه دچار شود! حال آنکه در سوریه گروهی تروریستی دست به اقدام برعلیه حکومت مرکزی زده‌اند!
دانشجوی دیگر نیز که با ابهتی تمام در جایگاه قرار گرفت، قالیباف را مورد خطاب قرار داد و با توجه به کاندیدایی وی در انتخابات ریاست جمهوری گفت: «چرا دوباره در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردید؟ شما سودای دولت دارید.» این سخن بر التهاب سالن افزود. این دانشجو که قصدی بر پایین آمدن از جایگاه نداشت، از قالیباف درباره حواشی وی سوال کرد و برخی از دانشجویان نیز پس از سخنان وی، او را ایستاده تشویق کردند.
دانشجوی سوم نیز که خانمی در رشته مطالعات زنان بود، از اینکه تنها مردان نماینده بودند و سخن گفتند گلایه داشت. وی از موضوع حجاب حمایت و از کالاانگاری زنان نیز انتقاد کرد. این موضوع مورد تشویق بانوان قرار گرفت.
قالیباف در موضع پاسخگویی
قالیباف سخنان دانشجویان را به دقت گوش داده و برخی سوالات ایشان را نیز یادداشت کرده بود. وی به این سوالات پاسخ داد و برخی نکات را تصدیق و برخی را نیز رد کرد. به عنوان نمونه وی درباره موضوع انتصاب ظریف گفت: «باید به قانون پایبند بود، اما فرآیند اصلاح قانون نیز مشخص است و اگر دولت نظری دارد، می‌تواند لایحۀ اصلاحی ارائه کند.»
وی در پاسخ به نگرانی دانشجویی درباره وقایع سوریه و جبهه مقاومت نیز بیان کرد: «طرح‌های صهیونیستی-آمریکایی ادامه دارد، اما جبهۀ مقاومت مصمم‌تر از همیشه است.» همچنین یکی از دانشجویان حاضر در سالن، با اشاره به تعلل‌های ایران در تحولات منطقه، از قالیباف انتقاد کرد که وی نیز در پاسخ، از مصمم دیدن حزب الله در سفر خود به لبنان و عدم درخواست اسد از ایران درباره وقایع سوریه سخن گفت. وی همچنین افزود: «دفاع از امت اسلامی در برابر جنایات داعش، در واقع دفاع از امنیت ملی ایران بود.»
دانشگاه باید سیاسی باشد!
دانشگاه اگرچه نهادی است که باید عرصه پژوهش و تحقیق باشد، اما این امر با سیاست‌زدایی از آن رخ نخواهد داد. دانشگاه و دانشجو باید دغدغه و مسئله داشته باشد تا بتواند در فرایند ارتقای کشور منشا اثر باشد.
همانطور که رهبر معظم انقلاب، آیت الله خامنه‌ای فرمودند: «خدا لعنت کند آن دست‌هایی را که تلاش کرده‌اند و می‌کنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیر سیاسی کنند.» با این حال، با اشتباهاتی که برخی مسئولین در سال‌های گذشته مرتکب شده‌اند، از دانشگاه سیاست‌زدایی کرده و حتی موجب فرسودگی نهاد علم نیز شده‌اند. نباید فراموش کرد که اگر ۱۶ آذر روز دانشجوست، نه برای جشن و سرور، که فلسفه آن پاسداشت فدا شدن جان سه دانشجو در راه کنشگری سیاسی است. دانشجو باید سیاسی باشد و این مستلزم سیاسی بودن دانشگاه است.
* به قلم مهدی عالی
