مهدی زارع در یادداشتی با عنوان «423 روز فاجعه انسانی در غزه و لبنان» برای روزنامه اعتماد نوشت: از 7 اکتبر 2023، جنگ در غزه منجر به تلفات قابل توجهی شده و تا پایان نوامبر ۲۰۲۴ بهشدت افزایش یافته است. زیرساختها در غزه شامل مناطق مسکونی، بیمارستانها و مدارس در حملات هوایی گسترده نابود شده که منجر به تعداد زیادی تلفات غیرنظامی شده است. شدت عملیات نظامی، محیطی را ایجاد کرده است که غیرنظامیان در تیراندازی متقابل گرفتار میشوند.
تا سی نوامبر ۲۰۲۴، ۱۰ آذر ۱۴۰۳ تلفات فاجعه انسانی در فلسطین و لبنان و آسیبهای شدیدی که به این منطقه وارد شده حیرتانگیز است . در غزه کشتهشدگان: حداقل 44363 نفر از جمله 17492 کودک، و بیش از 105070 نفر مجروح و مفقود شدن بیش از 11000، بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت فلسطین در کرانه باختری اشغالی کشتهشدگان: حداقل 796 نفر، از جمله حداقل 168 کودک و مجروحان: بیش از 6250 نفر، در سرزمین فلسطین اشغال شده مقامات رژیم تعداد کشتهشدگان حملات 7 اکتبر را از 1405 به 1139 کاهش دادند. و مجروحان حداقل 8730 نفر اعلام شدهاند. در سرزمین لبنان بیش از ۴۲۰۰ کشته و حدود ۲۰ هزار مجروح گزارش شده است.
بارانهای شدید در 25 نوامبر ۲۰۲۴ / ۵ آذر ۱۴۰۳ نوار غزه را درنوردید و شرایط زندگی آوارگان را در هنگام پاسخ بشردوستانه محدود را بدتر کرد. صندوق جمعیت ملل متحد گزارش میدهد که حدود 50000 زن باردار در غزه وجود دارند که انتظار میرود تنها در ماه آینده 4000 بچه به دنیا بیایند. تقریبا 15000 نفر از آنها احتمالا در آستانه قحطی غذایی هستند. سازمان جهانی بهداشت گزارش میدهد که بین 1 تا 11 نوامبر 2024، از هشت ماموریت سازمان بهداشت جهانی در مراکز بهداشتی در سراسر نوار غزه، هر سه برنامهریزی شده برای غزه شمالی با ممانعت مواجه شدند. در 25 نوامبر 2024، مقامات اسراییلی دستور تخلیه مناطق بیت لاهیه و جبلیه را صادر کردند. خانوادهها در نوار غزه مجبورند به تابآوری مضر و ناپایدار از جمله کاهش مواد غذایی برای بقای خانواده متوسل شوند. مصرف آب آلوده، فروش وسایل شخصی و مدیریت نیازهای عادت ماهانه به نحوی که سلامت زنان را به خطر بیندازد از جمله این روشهای تابآوریهای مضر و به ناچار هستند.
سازمان ملل متحد گزارش داده است که بسیاری از خانوادهها به دلیل خشونتهای مداوم آواره شدهاند که منجر به بحرانهای انسانی در غزه شده است. وضعیت بشردوستانه در غزه از زمان آغاز درگیری بهشدت بدتر شده است. دسترسی به مایحتاج اولیه مانند غذا، آب، تجهیزات پزشکی و برق به دلیل محاصره و اقدامات نظامی مداوما و بهشدت محدود شده است. بیمارستانها مملو از تلفات و کمبود تجهیزات پزشکی ضروری برای مداوای مجروحان هستند. سازمانهای بینالمللی هشدارهایی را درباره قحطی میدهند، زیرا منابع غذایی کاهش یافته و فعالیتهای کشاورزی به دلیل درگیری متوقف شده است. محاصره تحمیل شده توسط رژیم اسراییل این شرایط را تشدید کرده و دسترسی به کمکهای آژانسهای بینالمللی را محدود و بعضا مسدود کرده است. همچنین خشونت منجر به آوارگی دستهجمعی در غزه شده است زیرا ساکنان فرار میکنند تا از حملات هوایی در امان باشند. میلیونها نفر در داخل غزه آواره شدهاند، و برخی دیگر از مرزها به کشورهای همسایه مانند مصر پناه بردهاند. این جابهجایی چالشهای بیشتری را برای تلاشهای بشردوستانه ایجاد کرده است، زیرا پناهگاههای پر ازدحام برای اسکان دادن به کسانی که از خشونت فرار میکنند، ظرفیت کافی ندارند. بحران پناهجویان با تنشهای موجود در لبنان که آوارگان فلسطینی قبلا در آنجا اقامت دارند، تشدید میشود.
تلفات روانی بر غیرنظامیان متاثر از جنگ بسیار زیاد است. قرار گرفتن مداوم در معرض خشونت، از دست دادن عزیزان، تخریب خانهها، و عدم اطمینان در مورد آینده به ترومای گسترده در میان جمعیت آسیب دیده انجامیده است. کودکان به ویژه آسیبپذیر هستند. قرار گرفتن در معرض چنین رویدادهای آسیبزا منجر به مشکلات سلامت روان طولانیمدت از جمله PTSD شده است. سازمانهایی که در زمینه سلامت روان کار میکنند، افزایش مواردی را گزارش میکنند که، به دلیل اثر جنگ مداوم بر روان ساکنان به حمایت روانشناختی فوری نیاز دارند. چشمانداز سیاسی پیرامون مناقشه همچنان پیچیده و مملو از تنش در سطح منطقهای و بینالمللی است. برخی از کشورها خواستار آتشبس هستند در حالی که برخی دیگر بسته به وابستگیهای سیاسی خود، حمایت نظامی یا کمکهای بشردوستانه میکنند. دولت امریکا به صورت پیوسته به تامین تسلیحاتی رژیم صهیونیستی ادامه داده و عملا امکان پایان درگیری را در این مدت از بین برده است. این موضوع تلاشهای صلح را پیچیده و رنج غیرنظامیان گرفتار در درگیری را طولانی میکند. این جنگ پیامدهای اقتصادی ویرانگری هم برای فلسطین و هم برای لبنان دارد. در غزه، مشاغل به دلیل خصومتهای مداوم تخریب شده یا مجبور به تعطیلی شدهاند که منجر به افزایش نرخ بیکاری و سطح فقر در میان غیرنظامیانی شده است که برای بقا به دستمزد روزانه متکی هستند. لبنان با چالشهای اقتصادی خود- حتی قبل از هفت اکتیر ۲۰۲۳- مواجه بوده است که با میزبانی از آوارگان فلسطینی تشدید شده است. این امر خدمات عمومی را تحت فشار قرار میدهد که به دلیل بحران مالی لبنان تحت فشار بوده است. پیامدهای اقتصادی ناشی از درگیری طولانیمدت مانع از تلاشهای بازسازی پس از جنگ میشود، زیرا منابع کمیابتر میشوند.
بر اساس گزارش OCHA، تا 22 نوامبر 2024، در نوار غزه 249 نفر از پرسنل سازمان ملل از زمان شروع جنگ کشته شدهاند. وضعیت غزه و جنوب لبنان پس از وقایع 7 اکتبر 2023 با بحرانهای انسانی قابل توجهی از جمله آلودگی گسترده و آوارهای ناشی از اقدامات نظامی مشخص شده است. برای ارایه یک نمای کلی، گام به گام میزان آلودگی و زباله در این مناطق را تحلیل خواهیم کرد.
استفاده از مواد منفجره منجر به انتشار ذرات معلق (PM)، گازهای سمی مانند مونوکسید کربن (CO)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ترکیبات آلی فرار (VOCs) در جو شده است. این آلایندهها اثرات شدیدی بر سلامتی مردم محلی داشتهاند. آسیب به سامانههای تامین آب منجر به آلودگی ناشی از سرریز فاضلاب یا نشت مواد شیمیایی شده است. تخریب زیرساختها منجر به ورود فاضلاب تصفیه نشده به آبهای محلی شده است.
انفجارها منجر به آلودگی خاک با فلزات سنگین و سایر مواد خطرناک ناشی از ساختمانها و مهمات تخریب شده است. حجم زبالههای ایجاد شده در نتیجه بمباران و گلولهباران قابل توجه است. گزارشها حاکی از آن است که هزاران ساختمان هم در غزه و هم در جنوب لبنان آسیب دیده یا ویران شدهاند. به عنوان مثال: تنها در غزه، تخمینها حاکی از آن است که در دو ماه اول جنگ بیش از 20000 واحد مسکونی یا بهطور کامل تخریب شده یا غیرقابل سکونت شدهاند. این رقم شامل ساختمانهای مسکونی و همچنین املاک تجاری میشود. علاوه بر واحدهای مسکونی، زیرساختهای حیاتی مانند مدارس، بیمارستانها و تأسیسات عمومی نیز آسیب زیادی دیدهاند. گزارشها حاکی از آن است که حدود 1000 ساختمان عمومی از جمله مدارس و مراکز بهداشتی تخریب شدهاند.
برآورد ساختمانهای فروریخته در لبنان در حالی که به دلیل خصومتها و مشکلات دسترسی تیمهای ارزیاب هنوز دادههای جامع جمعآوری میشود مشکل است ولی گزارشهای اولیه نشان میدهد که تقریبا 1500 ساختمان از 7 اکتبر ۲۰۲۳ آسیب دیده یا تخریب شدهاند. مانند غزه، خدمات ضروری مانند سامانهای تامین آب و جادهها نیز به دلیل درگیری با اختلالات قابل توجهی مواجه شده است.بسیاری از خانوادهها به دلیل از دست دادن خانههای خود آواره شدهاند. دسترسی به خدمات اولیه به دلیل تخریب فیزیکی و نگرانیهای امنیتی مداوم بهشدت با مشکل مواجه شده است.
تجمع زباله نه تنها خطرات فیزیکی فوری ایجاد میکند، بلکه تلاشهای بشردوستانه را نیز غیر ممکن میکند. راههای مسدود شده به دلیل آوار مانع از دسترسی امدادگرانی میشود که سعی در تحویل غذا، لوازم پزشکی و سایر خدمات ضروری دارند. وجود زباله خطرات صدمات را در میان غیرنظامیان افزایش میدهد و همچنین زمینههای پرورش آفات را فراهم میکند که میتواند مسائل بهداشتی را تشدید کند. حجم زبالههای ایجاد شده در نتیجه بمباران و گلولهباران قابل توجه است. گزارشها حاکی از آن است که هزاران ساختمان هم در غزه و هم در جنوب لبنان آسیبدیده یا ویران شدهاند