نورنیوز-گروه اقتصادی: این مصوبه زمینه را برای توسعه دارایی های مبتنی بر فناوری های نوین مالی در کشور فراهم می کند. به طور خاص سه نوع دارایی رمزپول، توکن اوراق بهادار و توکن کاربردی در این سند تعریف شده که هر یک کارکرد جداگانه ای دارند. در مجموع و با در نظر گرفتن مخاطرات موجود در این حوزه، این ابزارها گزینه های متنوع تری را در حوزه مالی و یا سرمایه گذاری در اختیار مردم قرار خواهند داد.

۳ نوع رمزدارایی

طبق این سند سه نوع رمز دارایی در قالب رمزپول ها (توکن های معاملاتی)، توکن های دارایی و توکن های کاربردی دسته بندی شده و به موضوع پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) نیز پرداخته شده است.

۱-توکن معاملاتی: به عبارت خلاصه همان رمزپول هایی هستند که امروزه عمدتاً با آن ها آشنا هستیم. پول هایی که با محوریت بانک مرکزی (به طور متمرکز) یا غیر از آن ایجاد می شوند اما به طور غیرمتمرکز مبادله می شوند. بانک مرکزی در این زمینه مقرر کرده که ارائه خدمات کارگزاری حوزه رمزپول (از جمله خرید، فروش و واسطه گری مبادله) صرفاً از طریق اشخاص حقوقی دارای مجوز از بانک مرکزی انجام می شود. این کارگزاران نیز برای نگهداری رمزپول های متعلق به کاربران، نیازمند اخذ مجوز نهادهایی تحت عنوان «نهاد امین بانک مرکزی» و یا استفاده از خدمات چنین نهادهایی هستند. 

۲-توکن اوراق بهادار: شکل جدیدی از رمز دارایی که بانک مرکزی در این سند به آن رسمیت بخشیده، توکن های اوراق بهادار هستند. این رمزدارایی ها به پشتوانه یک یا مجموعه ای از دارایی ها (غیر از پول رایج کشور، طلا و فلزات گران بها) ایجاد می‌شوند. در این رابطه، بانک مرکزی تاکید کرده که انتشار و عرضه اولیه انواع رمزپول با پشتوانه ارز، طلا و فلزات گران بها منوط به تصویب هیئت عالی بانک مرکزی است. همچنین نگهداری، خرید و فروش و به کارگیری انواع توکن اوراق بهادار و توکن کاربردی (که در ادامه آمده است)، تابع مقرراتی است که توسط دستگاه های ذی‌ربط از جمله سازمان بورس و اوراق بهادار تصمیم گیری و اطلاع رسانی می شود.

۳-توکن های کاربردی: شکل سوم توکن ها، موسوم به کاربردی هستند. نمونه های این توکن ها را می توان در ارز دیجیتال هایی که در برخی بازی های بلاک چین قابل استفاده است، دید. این توکن ها برخلاف توکن های اوراق بهادار برای سرمایه گذاری مستقیم ساخته نشده اند، اما می توان از آن ها برای پرداخت هزینه های داخلی یک سیستم بسته مانند بازی آنلاین استفاده کرد. بانک مرکزی در این زمینه تاکید کرده که در انتشار و عرضه اولیه انواع توکن های کاربردی در داخل کشور، این توکن ها نباید امکان مبادله نظیر به نظیر بین کاربران را داشته باشند. بازارگاه مبادله آن ها نباید توسعه داده شود. همچنین کاربرد توکن می بایست به صورت حلقه بسته، با رعایت عدم به کارگیری توکن مربوطه در خارج از زیست بوم تعریف شده باشد،یعنی مثلاً نتوان توکن بازی خاصی را با یک توکن دارایی واقعی مبادله کرد.بانک مرکزی در یک بند کلی استفاده از هر گونه رمزدارایی اعم از سه شکل فوق از دارایی ها را به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور و برای تمام اشخاص حقیقی، حقوقی و اتباع خارجی ممنوع اعلام کرده است.  این بند بر حکمرانی ریال و حاکمیت پول ملی تاکید دارد.

هشدار بانک مرکزی نسبت به ریسک رمزارزها

بانک مرکزی در این سند قبل از هر چیز، نسبت به مخاطرات و ریسک های این حوزه هشدار داده و گفته است: نگهداری و خرید و فروش غالب رمزپول ها، متضمن پذیرش درجه بالایی از مخاطره و ریسک بازار است چراکه قیمت این نوع از رمزدارایی ها در بازارهای جهان معمولاً با نوسان شدید همراه بوده و سازوکار قطعی برای مدیریت ریسک در این حوزه وجود ندارد. علاوه بر این نگهداری، خرید و فروش رمزپول در کشور با ریسک های متنوعی از جمله ریسک های ناشی از تحریم، ریسک مسدود شدن یا نشان گذاری کیف رمزپول کاربران و در نتیجه از دست رفتن یا از دسترس خارج شدن سرمایه آنان نیز روبه روست. برای همین بانک مرکزی به هیچ عنوان فعالیت در حوزه رمزپول را توصیه نمی کند و مسئولیتی در قبال ضرر و زیان احتمالی کاربران ندارد.

شکل های جدید دارایی با ظهور «بلاک چین»

تا سال های نه چندان دور، این امکان وجود نداشت که به عنوان مثال بتوان یک دارایی یا حتی بخشی از یک دارایی ارزشمند را بدون طی کردن فرایندهای حقوقی معمول در هر جای دنیا خریداری کرد،  یابرای یک موضوع خیریه، به سرعت و در سطح جهانی پول جمع کرد و یا این که یک پروژه نرم افزاری، عمرانی و ... را تامین مالی کرد. با این حال، ظهور فناوری های نوین مبتنی بر زنجیره بلوکی «بلاک چین» این امکان را پدید آورد تا بدون در نظر گرفتن محدودیت های معمول، این تامین مالی یا سرمایه گذاری یا تغییر مالکیت و ... فراهم شود.

 این مسئله چنان در دنیای امروز گسترش یافته که طبق برخی گزارش ها، تا ۷۰ درصد ارزهای دیجیتالی که هم اکنون با اسامی مختلف در بازار رمزارزها وجود دارند، توکن (ژتون) هایی هستند که مبتنی بر یک دارایی، پروژه و یا ... ساخته شده‌اند. و در واقع امکان خرید بخشی از آن دارایی یا پروژه یا ... را فراهم می کنند.

نبود قوانین شفاف

استفاده از رمز پول‌ها به عنوان یک پدیده نوین در دنیای مالی و اقتصادی، در سال‌های اخیر بسیار شنیده می‌شوند، این ارزهای دیجیتال به دلیل ویژگی‌هایی چون عدم وابستگی به نهادهای مرکزی، امنیت و سرعت بالا در تراکنش‌ها، توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران و کاربران را به خود جلب کرده‌اند، اما چالش‌هایی در زمینه سیاست‌های بانک مرکزی و قوانین مربوط به رمز پول‌ها در ایران، مانع از پیشرفت در این حوزه می‌شود.

هرچند بانک مرکزی ایران اخیراً تلاش‌هایی برای ساماندهی بازار رمز پول‌ها انجام داده است، اما با این حال، عدم وجود قوانین شفاف و اهرم‌های اجرایی قوی، باعث شده است که این بازار به صورت غیررسمی و بدون نظارت کافی فعالیت کند. کارشناسان معتقدند، این وضعیت نه تنها ریسک‌های مالی را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند به بروز مشکلات امنیتی و قانونی نیز منجر شود.

به گفته کارشناسان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در زمینه رمز پول‌ها، عدم وجود چارچوب‌های قانونی مشخص در کشور است، قوانین موجود به اندازه کافی جامع و کارآمد نیستند و این امر باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه شده است. همچنین، عدم هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی و عدم وجود یک نهاد ناظر واحد، مشکلات بیشتری را به وجود آورده است.

 بانک مرکزی ایران در تلاش است تا با تدوین سیاست‌های مناسب، از ورود رمز پول‌ها به نظام مالی کشور جلوگیری کند، اما این سیاست‌ها به دلیل عدم شفافیت و عدم وجود زیرساخت‌های لازم، نتوانسته‌اند به خوبی اجرا شوند، در نتیجه، بسیاری از افراد به استفاده از رمز پول‌ها در بازارهای غیررسمی روی آورده‌اند.

کارشناسان اعتقاد دارند  برای پیشرفت در زمینه رمز پول‌ها در ایران، نیاز به تدوین قوانین جامع و کارآمد و ایجاد اهرم‌های اجرایی قوی وجود دارد و همکاری بین نهادهای مختلف و ایجاد یک نهاد ناظر واحد می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند، در غیر این صورت، ایران ممکن است از فرصت‌های اقتصادی ناشی از رمز پول‌ها محروم بماند و ریسک‌های مالی و قانونی بیشتری را تجربه کند.

نوسان شدید رمزپول‌ها

رمزهارزها دارای چالش هایی هستند. به گفته کارشناسان حضور در بازار رمز پول‌ها به دلیل نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی، برای عموم مردم توصیه نمی‌شود، چراکه بازار رمز پول‌ها به شدت نوسان دارد و قیمت‌ها می‌توانند در مدت زمان کوتاهی تغییرات زیادی را تجربه کنند، این موضوع می‌تواند منجر به ضررهای مالی قابل توجهی شود، از طرف دیگر بسیاری از رمز پول‌ها و پروژه‌های مرتبط با آن‌ها در حال حاضر اطلاعات کافی و شفافی وجود ندارند، از این رو فعالیت در این بخش احتمالاً ریسک‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.

اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی در این زمینه ضروری است . سرمایه‌گذاری در رمز پول‌ها نیازمند دانش و آگاهی کافی در زمینه تحلیل بازار، تکنولوژی بلاک‌چین و روندهای اقتصادی است. برای افرادی که تجربه و دانش کافی ندارند، این بازار می‌تواند خطرناک باشد. این امر در کشورهایی که قوانین و مقررات مشخصی برای رمز پول‌ها وجود ندارد، مانند ایران، می‌تواند منجر به مشکلات قانونی برای سرمایه‌گذاران شود.

حضور در بازار رمزارز

کارشناسان این حوزه  اعقتاد دارند اگر فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری در رمز پول‌ها دارد، بهتر است فقط بخشی از سرمایه خود را به این بازار اختصاص دهد و از تنوع در سبد سرمایه‌گذاری خود اطمینان حاصل کند. به طور کلی، اگرچه بازار رمز ارز‌ها می‌تواند فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری ارائه دهد، اما به دلیل ریسک‌های بالا و نوسانات شدید، توصیه می‌شود که افراد با احتیاط و با اطلاعات کافی وارد این بازار شوند.

البته رمزارزها دارای مزیت هایی هستند. رمز ارز‌ها به هیچ نهاد مرکزی وابسته نیستند که این موضوع به کاربران این امکان را می‌دهد تا کنترل بیشتری بر دارایی‌های خود داشته باشند. همچنین بسیاری از رمز ارزها تراکنش‌ها را به سرعت و با هزینه‌های پایین انجام می‌دهند. این ویژگی به ویژه در مقایسه با سیستم‌های بانکی سنتی قابل توجه است. به علاوه، فناوری بلاک‌چین که بسیاری از رمز پول‌ها بر اساس آن عمل می‌کنند، امنیت بالایی را ارائه می‌دهد. اطلاعات در بلاک‌چین به صورت غیرقابل تغییر و شفاف ثبت می‌شود، همچنین رمز پول‌ها به راحتی در دسترس افراد در سرتاسر جهان هستند و می‌توانند به عنوان یک روش پرداخت در کشورهایی که سیستم بانکی ضعیفی دارند، مورد استفاده قرار گیرند. البته این امر در ایران با توجه به تحریم‌ها شرایط متفاوتی را دارد، اما در مجموع بازار رمز پول‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در پروژه‌های مختلف و نوآورانه سرمایه‌گذاری کنند و از تنوع بیشتری نسبت به بازارهای سنتی برخوردار شوند.

 با توجه به روند رو به رشد پذیرش رمز ارزها در سطح جهانی، این بازار پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه دارد. این مزایا باعث شده‌اند که رمز ارزها به عنوان یک گزینه جذاب برای سرمایه‌گذاری و انجام تراکنش‌ها در نظر گرفته شوند.

با این حال، باید به ریسک‌ها و چالش‌های مرتبط با آنها نیز توجه داشت. دولت باید به تشویق نوآوری و توسعه فناوری‌های مرتبط با بلاک‌چین و رمزپول‌ها بپردازد. این امر می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و ایجاد اشتغال در این حوزه کمک کند. همکاری بین نهادهای مختلف دولتی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی می‌تواند به تدوین سیاست‌های موثر و کارآمد در حوزه رمزارزها کمک کند. همچنین ایجاد زیرساخت‌های فناوری مناسب برای پشتیبانی از فعالیت‌های مرتبط با رمزپول‌ها و بلاک‌چین ضروری به نظر می‌رسد، که البته باید از امنیت و کارایی بالایی داشته برخوردار باشد، در نهایت می‌توان گفت در صورت توجه دولت و تعامل مناسب با استارتاپ‌ها و بخش‌های خصوصی در این زمینه، ایران می‌تواند به یک بازار پویا و ایمن در حوزه رمزپول‌ها تبدیل شود و از فرصت‌های اقتصادی ناشی از این فناوری بهره‌برداری کند.

شکل جدید کلاهبرداری ها

ناگفته نماند در شرایطی که برای این رمزارزها ضوابط مشخصی وجود نداشته، مانند کشور ما در سال های اخیر، کلاهبرداری های بعضاً بزرگی نیز با سوء استفاده از بازار رمزارزها به وقوع پیوسته است. پرونده صرافی «کریپتولند» با بیش از ۵۱ هزار شاکی خصوصی که توکن بدون پشتوانه «BRG» را منتشر کرد، «کینگ مانی» با ۵ هزار شاکی و کلاهبرداری بیش از ۱۰۷ میلیون یورویی و رمز ارز «دریک» با کلاهبرداری ۱۵۰ میلیارد تومانی، از جمله این موارد هستند. از همین رو هم بود که ۲۹ مرداد امسال، خبرگزاری میزان به نقل از اژه ای رئیس قوه قضاییه خواستار آن شد که معاونت پیشگیری از جرم این قوه به همراه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد،  تدابیر و تمهیداتی را در قبال قضیه رمزارز‌ها اتخاذ کنند تا جلوی متضرر شدن مردم و احیاناً تاثیرگذاری سوء بر موضوعات پولی کشور به واسطه مقوله‌ رمزارز‌ها گرفته شود.